Τι συνέβη στη συνάντηση Μέρκελ – Τσίπρα στο Βερολίνο· τι αποκαλύπτει η γλώσσα του σώματος

Τι συνέβη στη συνάντηση Μέρκελ – Τσίπρα στο Βερολίνο· τι αποκαλύπτει η γλώσσα του σώματος. Πραγματοποιήθηκε χθες η επίσκεψη του Αλ. Τσίπρα στο Βερολίνο, κατόπιν προσκλήσεως από πλευράς Ανγκέλα Μέρκελ, πριν μια εβδομάδα.

Στο παρόν μας άρθρο, θα επικεντρωθούμε κυρίως στο τι αποκαλύπτει η γλώσσα του σώματος, καθώς στα λόγια (λεκτική επικοινωνία) και για λόγους τυπικούς και ευγένειας, δεν θα μπορούσαν να πουν πράγματα δυσάρεστα, συν το γεγονός ότι από χθες, όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, αναφέρουν το τι ειπώθηκε και είναι λοιπόν γνωστό, το τι ανέφερε η λεκτική επικοινωνία των δύο ηγετών.

Στο κάτω μέρος του άρθρου μας, θα βρείτε δύο βίντεο, το ένα με την άφιξη του Έλληνα πρωθυπουργού και την υποδοχή του από την Μέρκελ και το εθιμοτυπικό της υποδοχής και το άλλο βίντεο, με την κοινή συνέντευξη τύπου μετά τις συζητήσεις τους.

Αφού διαβάσετε το άρθρο μας, σας προτείνουμε να δείτε με τη σειρά τα δύο βίντεο, για να κάνετε τις δικές σας διαπιστώσεις, ιδίοις όμμασι.

Στο πρώτο βίντεο, με τα της υποδοχής, οι δύο ηγέτες τηρούν το πρωτόκολλο και οι φυσικές τους κινήσεις δεν είναι πολλές που να μπορούν να μας αποκαλύψουν πολλά. Χαμόγελα υπάρχουν, αλλά αυτά τα τυπικά της υποδοχής και της αφίξεως ενός φιλοξενουμένου. Προφανώς αυτά τα χαμόγελα, δεν ήταν δείγμα καλού κλίματος.

Είναι χαρακτηριστικό και τους δύο ηγέτες αν και περισσότερο στον Τσίπρα, ότι κατά την τελετή άφιξής του που τον υποδέχεται η Μέρκελ, είναι αρκετές φορές που έχει τα χέρια του κλειστά και όχι αφημένα χαλαρά κάτω, τα έχει σφιγμένα σε γροθιές, εμφανές δείγμα νευρικότητας και προκατάληψης και ανασφάλειας, διότι τις γροθιές τις σφίγγουμε όταν νοιώθουμε κάποια απειλή και θέλουμε να πολεμήσουμε.

Στην υποδοχή του Τσίπρα, η Μέρκελ είναι προσεκτική, αφήνει την εικόνα της ‘ισότητας’, δεν κάνει κινήσεις που να δεσπόζουν του άλλου (στην προκειμένη περίπτωση, του Τσίπρα). Κινούνται παράλληλα με ίδιο ρυθμό, είναι και οι δυο τους κεντρικά τοποθετημένοι στους διαδρόμους με τα χαλιά (και δεν είναι μονάχα ο ένας, θέτοντας τον άλλον στο περιθώριο).
Σε γενικές γραμμές είναι μια τυπική εικόνα, απλής ευγενικής υποδοχής καλεσμένου αρχηγού με εμφανή την νευρικότητα, του στυλ «τι θα βρούμε και τι θα αντιμετωπίσουμε», αλλά έως εκεί.

Πάμε τώρα στην συνέντευξη τύπου. Είναι το δεύτερο βίντεο και ξεκινάει μετά το 50 λεπτό (πριν έχει το τηλεοπτικό σήμα), ‘τρέξτε’ το γρήγορα έως εκείνο το σημείο.

Η βασική ομιλία του κ. Τσίπρα, ήταν η ακόλουθη με τα μπλε πλάγια γράμματα (για όσους θέλουν να την διαβάσουν, καθώς μπορείτε απλά να την ακούσετε στο βίντεο, οπότε σε αυτή την περίπτωση, περάστε την):

Θέλω να ευχαριστήσω θερμά την Καγκελάριο για την πρόσκληση και τη δυνατότητα που μου έδωσε να ανταλλάξουμε απόψεις σε μια σειρά διμερών αλλά και ευρύτερων θεμάτων για το κοινό ευρωπαϊκό μας μέλλον.

Πιστεύω ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να προσπαθούμε να κατανοήσουμε ο ένας τον άλλον και να ανταλλάξουμε απόψεις. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος και άλλος τρόπος πέρα από το διάλογο για να γεφυρωθούν οι διαφορές όπου υπάρχουν. Αυτή είναι άλλωστε οι κοινή ευρωπαϊκή μας εμπειρία. Μέσα από το διάλογο μπορούμε να βρίσκουμε συναινέσεις και λύσεις. Και όπως και η ίδια μου είπε στο τηλεφώνημά μας την προηγούμενη εβδομάδα, είναι προτιμότερο να μιλάμε ο ένας με τον άλλον, παρά να μιλάει ο ένας για τον άλλον.

Θέλω να μου επιτρέψετε, γιατί βλέπω ότι και το ενδιαφέρον των Μέσων Ενημέρωσης είναι πολύ μεγάλο, να κάνω δύο παραδοχές, να ξεκινήσω από δύο βασικές θέσεις της νέας ελληνικής κυβέρνησης.

Η πρώτη θέση: Συμπληρώνονται σε λίγο πέντε ολόκληρα χρόνια από την εφαρμογή ενός προγράμματος διάσωσης που επέφερε μια πρωτοφανή δημοσιονομική προσαρμογή. Ένα πρόγραμμα που παρά το γεγονός ότι ήταν πρωτοφανές σε ότι αφορά την προσαρμογή και τον χρόνο προσαρμογής, κατά την εκτίμησή μας δεν ήταν success story. Και αυτό γιατί επέφερε τρομακτικές επιπτώσεις στην οικονομία, -χάσαμε σχεδόν 25% του ΑΕΠ- και δημιούργησε τεράστιες κοινωνικές επιπτώσεις. Μια πολύ μεγάλη ανεργία, ιδίως στους νέους ανθρώπους, όπου έφθασε κοντά στο 60%. Αλλά υπήρξε και μια αδυναμία επίτευξης σε ότι αφορά το δημόσιο χρέος που διογκώθηκε, με την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Οι δείκτες νομίζω ότι αυτό το αποδεικνύουν.

Επίσης, αυτά τα 5 χρόνια στην Ελλάδα, υπήρξε και πολύ μεγάλη διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων. Κι αυτό το αποδεικνύει η έρευνα του γερμανικού ιδρύματος Hans-Böckler σύμφωνα με την οποία τα εισοδήματα των φτωχότερων Ελλήνων μειώθηκαν κατά 86%, ενώ τα εισοδήματα των πλουσιότερων μόλις κατά 16%. Την ίδια στιγμή που οι φόροι στους φτωχότερους αυξήθηκαν κατά 337% , στους πλουσιότερους μόλις κατά 9%.

Επιτρέψτε μου σε αυτό το σημείο μια δεύτερη παραδοχή. Παρά το γεγονός ότι όλα αυτά έγιναν τα τελευταία πέντε χρόνια, εντούτοις είναι λάθος και απλουστευτικό, ότι όλα τα προβλήματα και όλα τα δεινά που μας έχουν βρει εμάς στην Ελλάδα, μας φταίνε οι ξένοι, φταίνε κάποιοι άλλοι, δεν φταίμε εμείς καθόλου γι΄ αυτά.

Υπάρχουν λοιπόν, πέρα από τις συνολικότερες αιτίες που αφορούν την αρχιτεκτονική της ευρωζώνης και ενδογενείς αιτίες και εσωτερικές αιτίες που συνέβαλαν ώστε η Ελλάδα να μπει σε αυτήν την κρίση.
Δυστυχώς, στα πέντε χρόνια του προγράμματος, δεν μπορέσαμε να αντιμετωπίσουμε αυτές τις ενδογενείς αιτίες. Η αναποτελεσματικότητα του κράτους παραμένει, η εκτεταμένη διαφθορά παραμένει, η προκλητική φοροδιαφυγή των πλούσιων στρωμάτων παραμένει.

Άρα λοιπόν, αν αυτές οι δύο παραδοχές μπορούν να γίνουν κοινός στόχος, το συμπέρασμα που πρέπει να βγάλουμε είναι ότι, τούτην την ώρα, πρέπει, όχι να γκρεμίσουμε ότι θετικό έγινε τα προηγούμενα χρόνια αλλά να αλλάξουμε το μίγμα της πολιτικής προκειμένου να αντιμετωπίσουμε αυτές τις παθογένειες.

Και στόχος μας, κοινός στόχος, πρέπει να είναι η υλοποίηση μεγάλων και αναγκαίων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα, αυτών που δεν έκαναν οι προηγούμενες κυβερνήσεις, μεταρρυθμίσεων που θα αποδώσουν φορολογική δικαιοσύνη, που θα αντιμετωπίσουν τη φοροδιαφυγή και τη διαφθορά και που θα αναγκάσουν να πληρώσουν μερίδιο στην κρίση, αυτούς που μέχρι σήμερα έχουν αποφύγει να πληρώσουν.

Θα ήθελα, λοιπόν να πω ότι η συζήτησή μας ήταν σήμερα –και θα συνεχιστεί αργότερα- γόνιμη, τουλάχιστον ως το να προσδιορίσουμε κοινούς στόχους, να προσδιορίσουμε και διαφορές. Γιατί, αν δεν τις προσδιορίσεις, δεν μπορείς και να τις γεφυρώσεις.

Και νομίζω ότι από δω και στο εξής πρέπει να είναι κοινός στόχος ότι βάζοντας προτεραιότητες πολιτικής και έχοντας την κοινωνική συναίνεση στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις μπορούμε να προχωρήσουμε και να ολοκληρώσουμε μια διαδικασία δημοσιονομικής προσαρμογής, ταυτόχρονα όμως και διεύρυνσης της κοινωνικής δικαιοσύνης που θα δώσει τη δυνατότητα στην Ελλάδα, σύντομα να ξεπεράσει αυτή την μεγάλη κρίση στην οποία έχει μπει τα τελευταία πέντε χρόνια.

Επιτρέψτε μου να κάνω και τρεις παρατηρήσεις σε σχέση με τις διμερείς μας σχέσεις. Προτεραιότητα που πιστεύω ότι πρέπει να έχουμε η ελληνική και η γερμανική κυβέρνηση είναι να σπάσουμε τα στερεότυπα που έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία πέντε χρόνια. Ούτε οι Έλληνες είναι τεμπέληδες, ούτε οι Γερμανοί, όπως είπα πριν, ευθύνονται για όσα δεινά συμβαίνουν στην Ελλάδα. Και πρέπει να εργαστούμε σκληρά για να σπάσουμε αυτά τα στερεότυπα και στην Ελλάδα και στη Γερμανία.

Το δεύτερο είναι να δουλέψουμε από κοινού, ώστε να καταπολεμήσουμε τη διαφθορά που κράτησε και επιχειρήθηκε να συνεχίσει να κρατά την Ελλάδα καθηλωμένη. Σε αυτό ζητώ τη βοήθεια και τη συνέργεια της γερμανικής κυβέρνησης και νομίζω ότι μια πρώτη πρωτοβουλία σ΄ αυτήν την κατεύθυνση θα είναι η δικαστική συνδρομή από τις γερμανικές αρχές, ώστε να υπάρξει και να αποδοθεί δικαιοσύνη σε σχέση με τα πεπραγμένα της Siemens στην Ελλάδα τις προηγούμενες δεκαετίες.

Και το τρίτο είναι να επιλύσουμε τις διαφορές που έρχονται από το παρελθόν και ρίχνουν σκιές στις σχέσεις των δύο χωρών. Το θέμα του κατοχικού δανείου και των γερμανικών επανορθώσεων δεν είναι για μας ένα ζήτημα που αφορά πρωτίστως, μια υλική διεκδίκηση. Είναι ένα ηθικό πρωτίστως θέμα και πιστεύω ότι πρέπει να εργαστούμε οι δύο χώρες προκειμένου να αντιμετωπίσουμε αυτό το ηθικό θέμα, που δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, αφορά και τον ελληνικό και το γερμανικό λαό που δώσαμε μεγάλο φόρο αίματος για να αντιμετωπίσουμε από κοινού τον ολοκληρωτισμό του ναζισμού, την περίοδο εκείνη που λίγο έλειψε να δημιουργήσει ανεπανόρθωτες πληγές. Κι αυτό κυρίως για να μην ξαναβρούμε μπροστά μας ποτέ, παρόμοιους ολοκληρωτισμούς.

Κλείνοντας, θέλω για άλλη μια φορά να πω ότι η Ευρώπη βασίζεται σε ένα διπλό σεβασμό: Το σεβασμό στις συνθήκες, με στοιχεία των οποίων εμείς μπορεί να διαφωνούμε, αλλά σεβόμαστε και τηρούμε αλλά και το σεβασμό στη δημοκρατία. Αν αυτό όλοι το κρατήσουμε στο μυαλό μας τα πράγματα για την Ευρώπη θα είναι πολύ καλύτερα. Και θέλω να πω ότι τις δεσμεύσεις μας θα τις υλοποιήσουμε αλλά με προτεραιότητες.

Μετά ο κ. Τσίπρας, όπως και η κα Μέρκελ, απάντησαν σε ερωτήσεις δημοσιογράφων.

Από την γλώσσα του σώματος σε αυτό το βίντεο, τι βλέπουμε;
Βλέπουμε ότι συγκριτικά με το πρώτο βίντεο (της άφιξης και υποδοχής), υπάρχουν λιγότερα χαμόγελα, ιδίως από πλευράς Μέρκελ. Η ατμόσφαιρα είναι σαφώς ‘παγωμένη’.
Θα περίμενε κανείς, καθώς πέρασε κάποιος χρόνος από την άφιξη και αποδοχή και έχοντας γνωριστεί λίγο καλύτερα, η ατμόσφαιρα να ήταν τουλάχιστον σαν αυτή της άφιξης αν όχι καλύτερη · συνέβη όμως το αντίθετο.

Η Μέρκελ που μίλησε πρώτη, δείχνει – ως συνήθως σε τέτοιες περιστάσεις – σοβαρή, αλλά απέναντι στον Έλληνα πρωθυπουργό που στέκεται σε μικρή απόσταση δίπλα της, δείχνει απόμακρη.
Το μόνο χαμόγελο που ‘πρόσφερε’ στον Τσίπρα, είναι αυτό το τυπικό, μόλις τέλειωσε την ομιλία της και του έδωσε το λόγο.

Ούτε και ο Τσίπρας όμως είναι ευχαριστημένος. Ο Τσίπρας που συνήθως σε κατ’ιδίαν συναντήσεις του, είναι πιο διαχυτικός, θερμός και φιλικός, στην συνέντευξη τύπου με τη Μέρκελ, ήταν σοβαρός, τα όσα έλεγε τα υποστήριζε δυναμικά με τις χειρονομίες του, δείχνοντας – δεν χρειάζεται να ακούτε το τι λέει για να διαβάσετε τη γλώσσα του σώματος – ότι είναι απόλυτος, πιστεύει αυτά που λέει και θεωρεί ότι έχει και δίκιο (ανεξάρτητα εάν έχει ή όχι).

Οι δύο ηγέτες στην κοινή συνέντευξη τύπου, έδειξαν μια εικόνα χειρότερη αυτής της άφιξης Τσίπρα και υποδοχής του. Χειρότερη διότι τα έστω και τυπικά χαμόγελα ήταν πολύ λιγότερα, από την κα Μέρκελ δε, εξέλειψαν. Απουσίαζε δε και η μεταξύ τους οπτική επαφή επ’αμφότερες πλευρές.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Τσίπρας, ‘γέλασε’ και φάνηκε περισσότερο εγκάρδιος σε ερώτηση από δημοσιογράφο, παρά με την Μέρκελ.

Ο Τσίπρας στο βλέμμα του ήταν γενικά αυστηρός, ίσως και προβληματισμένος. Από τη άλλη, η Μέρκελ αν και γενικότερα σε τέτοιες συνεντεύξεις δεν είναι ιδιαίτερα εκδηλωτική, ωστόσο σε αυτά που παρουσίασε θέλοντας και μη, αφού η γλώσσα του σώματος δεν μπορεί να κρυφθεί, έδειχνε ελαφρώς προβληματισμό και ανασφάλεια. Ήταν δε ιδιαιτέρως ‘κουμπωμένη’, ‘σφιγμένη’, δείγματα αμυντικής στάσης και βέβαια αμυντική στάση τηρείς, όταν ο άλλος που έχεις απέναντί σου, ‘επιτίθεται’ ή όταν έχεις άδικο και δεν μπορείς να υποστηρίξεις σθεναρά μια θέση σου απέναντι σε κάποιον άλλον που σε πιέζει σχετικά.

Εάν κάποιος δεν γνώριζε τα καθέκαστα, σε ποιανού την έδρα συνέβαιναν το όσα παρουσιάζονται στο βίντεο της press conference, και έβλεπε το βίντεο χωρίς ήχο, συμπεραίνοντας μόνο από την γλώσσα του σώματος, θα διαπίστωνε ότι οι δύο παράγοντες (Μέρκελ και Τσίπρας) είναι σαφές ότι δεν είναι φιλαράκια μεταξύ τους, ότι είναι σαφές ότι έχουν σοβαρές διαφωνίες μεταξύ τους σε σημείο προβληματισμού τους, όπου ο καθένας υποστήριξε την θέση του και τουλάχιστον σε αυτή την συνάντηση, δεν γεφυρώθηκαν τα χάσματα τα οποία μάλλον, απλώς επιβεβαιώθηκαν και τονίστηκαν.

Από εκεί και ύστερα, εάν λάβουμε υπόψη μας:
1) τη συνάντηση τη ζήτησε η ίδια η κα Μέρκελ.
2) το προβληματισμό που τη διέκρινε κατά την συνέντευξη τύπου,
συμπεραίνουμε ότι για να έχει η Μέρκελ ανασφάλεια, αποκαλύπτεται ότι έχει κάτι να φοβάται. Αν μη τι άλλο, αυτό που έχει να φοβάται, είναι ότι βλέποντας τον Έλληνα πρωθυπουργό ανυποχώρητο να στηρίζει τις ελληνικές θέσεις, υπάρχει κίνδυνος πιστωτικού ‘ατυχήματος’ για τη χώρα μας.

Το δε πιστωτικό ‘ατύχημα’, υποστηρίζεται από το γεγονός ότι κατά τον Απρίλιο, η ρευστότητα θα είναι πιθανότατα ανεπαρκής, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατόν να καλυφθεί και η δόση που πρέπει να πληρωθεί στο ΔΝΤ και οι εγχώριες υποχρεώσεις (μισθοί και συντάξεις).
Άλλωστε πριν λίγες μέρες, η Financial Times, διέρρευσαν επιστολή που είχε στείλει ο Τσίπρας στην Μέρκελ και της ανέφερε ότι εάν υπάρξει πρόβλημα, θα θέσει προτεραιότητες στο που θα διοχετεύσει την ρευστότητα και είναι σαφές ότι θα την διαθέσει για πληρωμές μισθών και συντάξεων, αφήνοντας ανοικτό, εμμέσως πλην σαφώς, το ενδεχόμενο παύσης πληρωμής.
Εκτός του δημοσιεύματος των Financial Times, την πίεση προς τη γερμανική πλευρά με τις προτεραιότητες, την επιβεβαίωσε φανερά ο Αλ. Τσίπρας, καθώς με την αναφορά σε “προτεραιότητες” τέλειωσε την ομιλία του στην κοινή συνέντευξη τύπου με την Μέρκελ. Αν δεν το προσέξατε, προσέξτε το τώρα που σας το είπαμε.

Και βέβαια ανήσυχη η Μέρκελ για αυτό το ενδεχόμενο, δεν είναι για τις συνέπειες που θα έχει ένα πιστωτικό γεγονός στην χώρα μας και στους πολίτες της Ελλάδος, δεν είναι τόσο ευαίσθητη· ανήσυχη ήταν η κα Μέρκελ για τις συνέπειες που μπορεί να έχει μια τέτοια εξέλιξη στη Γερμανία και στην Ε.Ε. γενικότερα.

Από την συνάντηση κορυφής λοιπόν Μέρκελ – Τσίπρα, επιβεβαιώθηκαν οι διαφωνίες και φαίνεται ότι δεν υπήρξε κάποια πρόοδος σε σχέση με την ‘εμπλοκή’ που είχε προκύψει από τις συναντήσεις σε επίπεδο υπουργών οικονομικών (Βαρουφάκη και Σόιμπλε). Είναι όμως σημαντικό το ότι έγινε.
Πέρα από κάθε αμφιβολία, είναι μια συνάντηση κορυφαίου επιπέδου. Και εν κατακλείδι, όταν κάποιος ζητάει συνάντηση και δεν το κάνει στα εθυμοτυπικά πλαίσια, είναι σαφές ότι το κάνει επειδή αναζητάει κάποιες λύσεις και για να αναζητάει λύσεις έχει πρόβλημα και για να έχει πρόβλημα, δεν μπορεί να ειπωθεί ότι είναι σε θέση ουσιαστικής ισχύος.
Ας τα έχουμε αυτά υπόψη μας, στο σκληρό ‘παιγνίδι’ που θα παιχθεί στις επόμενες εβδομάδες.

Βίντεο 1: Άφιξη Τσίπρα στο Βερολίνο και της υποδοχής του από την Μέρκελ.

Βίντεο 2: Η κοινή συνέντευξη τύπου Μέρκελ – Τσίπρα (ξεκινάει μετά το 50′).