Ακολουθεί ολόκληρη η Κοινή συνέντευξη τύπου Ευκλείδη Τσακαλώτου, υπουργού Οικονομικών και Γιώργου Χουλιαράκη, αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών:
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Καλησπέρα σας. Σας καλωσορίζουμε στη σημερινή συνέντευξη Τύπου με θέμα το αποτέλεσμα του Eurogroup της 24ης Μαΐου 2016. Θα κάνουν εισηγήσεις οι δύο υπουργοί κ. Ευκλείδης Τσακαλώτος και Γιώργος Χουλαριάκης. Στη συνέχεια θα υπάρξουν ερωτήσεις.
Ε. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Καλησπέρα σε όλους και σε όλες. Ευχαριστώ που είσαστε εδώ. Πήγαμε στο Eurogroup για να τελειώσουμε το αφήγημα που ξεκινήσαμε. Σας θυμίζω πως το αφήγημα άρχισε με την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και ο στόχος ήταν να κλείσει η πρώτη αξιολόγηση και να υπάρχει μια συζήτηση και δέσμευση για το χρέος.
Θέλαμε να τελειώσουμε αυτό το αφήγημα, πριν μπούμε στο νέο αφήγημα για την επόμενη περίοδο, με μια καθαρή εικόνα για το που βρισκόμαστε. Για τους Έλληνες πολίτες και για τους οικονομικούς παράγοντες. Είτε αυτοί είναι Έλληνες και ξένοι επενδυτές, είτε είναι άνθρωποι που δουλεύουν στην οικονομία στην Ελλάδα. Για να έχουν ένα καθαρό διάδρομο, να ξέρουν τι έχουν να περιμένουν τους επόμενους μήνες και χρόνια.
Είχαμε τρεις στόχους σ’ αυτό το Eurogroup.
Ο πρώτος ήταν να εξασφαλίσουμε την εκταμίευση που πηγαίνει πακέτο με την πρώτη αξιολόγηση. Γι’ αυτό θα σας μιλήσει περισσότερο ο κ. Χουλιαράκης.
Ο δεύτερος ήταν να μπορέσουμε, με αυτή την αξιολόγηση, να μπούμε και στη νομισματική χαλάρωση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που ελπίζουμε ότι θα έρθει πολύ γρήγορα.
Και ο τρίτος ήταν να έχουμε μια συμφωνία για το χρέος.
Νομίζω ότι δεν αμφισβητείται από κανέναν και καμία, ότι η αξιολόγηση τελείωσε. Υπάρχουν κάποια σημεία, όπως σ’ όλες τις προηγούμενες αξιολογήσεις, οι «ουρές» που λέμε, που υπάρχουν σε κάθε νομοθετική διαδικασία, αλλά κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι θα γίνει η εκταμίευση.
Θέλω να μιλήσω περισσότερο για το τί έγινε ακριβώς για το χρέος γιατί αυτά που διαβάζω και ακούω, από τότε που επέστρεψα στην Ελλάδα. μου κάνουν φοβερή εντύπωση, το μέγεθος της απόκλισης από αυτά που γράφονται και λέγονται με την απόφαση του Eurogroup. Για πρώτη φορά υπάρχει μια επίσημη αναγνώριση από το Eurogroup και τους θεσμούς, ότι το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο. Αυτό πια έχει καταγραφεί επισήμως και έχει αναγνωριστεί και στο κείμενο, αλλά και στη συνέντευξη Τύπου που έγινε μετά από το Eurogroup.
Ως αποτέλεσμα αυτής της αναγνώρισης για τη μη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, έχουμε ένα πλαίσιο για το πως πρέπει να αντιμετωπιστεί αυτό το γεγονός. Αυτό το πλαίσιο για πρώτη φορά ορίζει τι σημαίνει αναγκαιότητα.
Η τεράστια διαφορά τώρα είναι ότι έχουμε ένα ορισμό τι σημαίνει «εάν χρειαστεί». Τι σημαίνει «εάν χρειαστεί» για να κρατήσουμε τις χρηματοδοτικές ανάγκες στην Ελλάδα στο 15% του ΑΕΠ και μετά στο 20%, δηλαδή λιγότερο από ό,τι έχουν πολλές χώρες αυτή τη στιγμή. Άρα όταν λέμε στο μέλλον θα παρθεί αυτό το μέτρο ή το άλλο μέτρο, δεν θα είναι στη διακριτική ευχέρεια κάποιου μελλοντικού υπουργού Οικονομικών, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Ισπανίας, να πούνε «ναι χρειάζεται», «όχι δεν χρειάζεται», γιατί ο ορισμός “τι χρειάζεται” είναι μέσα στο κείμενο. Με αυτή τη βάση έχουμε σημαντικά αποτελέσματα και για την βραχυπρόθεσμη αντιμετώπιση και για την μεσοπρόθεσμη και για την μακροπρόθεσμη.
Βραχυπρόθεσμα, από την πρώτη στιγμή που τελειώσει όλη η διαδικασία για την εκταμίευση, το ESM θα δουλεύει συστηματικά να αλλάξει το προφίλ αυτού του χρέους. Θα κάνει επεμβάσεις για να μην υπάρχουν απότομες αυξήσεις στο τι χρειάζεται η ελληνική κυβέρνηση να πληρώνει το χρέος, θα προσπαθήσει να μειώσει το ρίσκο του επιτοκίου.
Μεσοπρόθεσμα, μέσα στο 2018 που τελειώνει το πρόγραμμα, υπάρχει μια δέσμη μέτρων που είναι από τη χρησιμοποίηση του ANFAs και του SMPs, τα κέρδη από το ANFAs και από το SMPs, που για μήνες, για να μην πω τους τελευταίους 15 μήνες, η αντιπολίτευση μας έλεγε ότι χάθηκαν αυτά τα λεφτά, για να μπορούμε να κρατήσουμε αυτό το στόχο του 15%. Θα υπάρχουν και εξαγορές σε κομμάτια του παλιού χρέους, είτε αυτό είναι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ή κάποιο άλλο κομμάτι από αυτό το χρέος. Θα υπάρχουν αλλαγές και στις περιόδους χάριτος και επιμήκυνση σε κομμάτι του χρέους. Όλα αυτά όχι γενικώς, όχι «αν είναι αναγκαία», αλλά για να έχουμε το στόχο ότι η Ελληνική Κυβέρνηση, η ελληνική οικονομία μπορεί να χρηματοδοτήσει αυτό το χρέος. Αυτό είναι σε άσπρα και μαύρα γραμμένο και δεν μπορεί να υπάρχει καμία άλλη ερμηνεία.
Επιπλέον το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο λέει ότι θα μπει όταν κάνει μια καινούργια εκτίμηση για τη βιωσιμότητα του χρέους. Θα κοιτάξει, δηλαδή, αυτή τη δέσμη των μέτρων αν χρειάζεται περισσότερο από κάθε εργαλείο ή χρειάζονται κι άλλα εργαλεία μακροπρόθεσμα.
Επειδή σας έχω ακούσει όλους και όλες να μιλάτε πολύ συχνά για τον κόφτη, γι’ αυτό τον κόφτη δεν έχετε πει κουβέντα. Ότι τώρα θα υπάρχει αυτόματος μηχανισμός, που θα αποφασιστεί το 2018, που θα κάνει και μακροπρόθεσμα το χρέος βιώσιμο. Πάλι επιμένω σε αυτό το θέμα: όχι στη διακριτική ευχέρεια του κάθε Υπουργού, αλλά πάνω στη βάση τι χρειάζεται η Ελλάδα για να μπορεί να χρηματοδοτήσει αυτό το χρέος.
Αν πάρετε όλα αυτά μαζί, νομίζω θα αποφασίσετε ότι είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα μπροστά. Βεβαίως ήταν μια απόφαση που έχει και συμβιβασμούς. Και δίνει ένα βασικό διάδρομο για να ξέρουν οι Έλληνες πολίτες, οι οικονομικοί παράγοντες εντός της Ελλάδας και οι ξένοι και οι Έλληνες εκτός της Ελλάδας, τον καθαρό διάδρομο για να μπορούν να επενδύσουν μακροπρόθεσμα και άρα να επηρεάσουν τις επενδύσεις και άρα να επηρεάσουν τους ρυθμούς ανάπτυξης και άρα να είναι πιο εύκολοι οι στόχοι που χρειαζόμαστε να πιάσουμε και άρα να τελειώσουμε με το φαύλο κύκλο από μέτρα, ύφεση και άλλα μέτρα.
Είπα και στην ομιλία μου στη Βουλή ότι κατανοώ εγώ και η κυβέρνησή μου πλήρως ότι επειδή έχουμε αυτό το πακέτο για το χρέος, δεν βοηθάει έναν άνθρωπο φτωχό που δεν τα βγάζει πέρα. Έχω πλήρη επίγνωση γι’ αυτό το πράγμα και καταλαβαίνω ότι η επιτυχία, όσο είναι επιτυχία, θα φανεί σε βάθος χρόνου. Αλλά πιστεύω ότι αν πάρετε την εκταμίευση, αν πάρετε ότι μπορούμε να μπούμε στη νομισματική χαλάρωση, αν πάρετε ότι υπάρχει μεγαλύτερη σαφήνεια και ασφάλεια για τη χρηματοδότηση του ελληνικού χρέους, αυτός ο διάδρομος για τον οποίο έχω μιλήσει, είναι κατά κάποιο τρόπο κατοχυρωμένος.
Και εμείς συμβιβαστήκαμε. Πρέπει, όμως, ο ελληνικός λαός με καλή ενημέρωση, με ενημέρωση για τα θετικά και τα αρνητικά να μπορεί να αποφασίσει αν τώρα μπορούμε όλοι μαζί να γυρίσουμε σελίδα, αν υπάρχουν οι προϋποθέσεις για να αλλάξουμε αυτό το φαύλο κύκλο σε ένα ενάρετο κύκλο. Και αυτή η απόφαση πρέπει να γίνει με καθαρές κουβέντες, με σωστή ενημέρωση, με σωστή ανταλλαγή απόψεων και επιχειρημάτων και όχι όπως έχει γίνει το τελευταίο καιρό.
Γ. ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ: Δεν νομίζω να υπάρχει αμφιβολία πως η απόφαση του Eurogroup της Τρίτης 24 Μαΐου, κλείνει ένα κρίσιμο κύκλο στην πορεία ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας. Αναμφίβολα η αξιολόγηση που ολοκληρώθηκε την Τρίτη, δεν είναι η τελευταία. Θα ακολουθήσουν κι άλλες αξιολογήσεις το επόμενο διάστημα, με βάση το πρόγραμμα προσαρμογής, με βάση τη συμφωνία του Αυγούστου. Είναι, όμως, αναμφίβολο ότι η αξιολόγηση που μόλις ολοκληρώθηκε, ήταν η πιο περίπλοκη η πιο δύσκολη ίσως αξιολόγηση της τελευταίας πενταετίας και πιθανότατα η πιο σημαντική.
Και είναι η πιο σημαντική για τρεις κυρίως λόγους:
Πρώτα απ’ όλα γιατί ολοκλήρωσε τους δυο από τους τρεις κύριους πυλώνες του προγράμματος. Ολοκλήρωσε το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής με βάση το κλείσιμο της αξιολόγησης και με τα μέτρα, με αυτά τα δύσκολα μέτρα που υποχρεωθήκαμε να νομοθετήσουμε πιάνουμε τους δημοσιονομικούς στόχους του 2016, του 2017, και του τελευταίου έτους του προγράμματος του 2018. Κατά συνέπεια δεν θα χρειαστεί να νομοθετήσουμε επιπλέον δημοσιονομικά μέτρα, μέχρι το τέλος του προγράμματος.
Δεύτερος λόγος που καθιστά την αξιολόγηση αυτή ιδιαίτερα κρίσιμη, είναι το γεγονός, ότι μαζί με την εκπλήρωση των εξωτερικών υποχρεώσεων που διασφαλίζεται με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, η ελληνική οικονομία θα εισπράξει ένα ποσό σχεδόν ίσο με το 2% του ΑΕΠ με τη μορφή αποπληρωμής ληξιπρόθεσμων οφειλών.
Συνολικά, η αξιολόγηση αυτή έφερε 10,3 δις ευρώ, 7,5 δις ευρώ θα εκταμιευτούν αμέσως μετά την ψήφιση, την επικύρωση της αξιολόγησης από τα ξένα κοινοβούλια και 1,8 δις ευρώ από αυτά τα 7,5 δις, θα κατευθυνθούν στην ιδιωτική οικονομία. Το υπόλοιπο 2,8 δις θα εκταμιευτεί το Σεπτέμβριο και πάλι 1,7 δις από αυτά θα κατευθυνθούν στην ιδιωτική οικονομία. Είναι ένα ισχυρό όπλο αντιστάθμισης των δημοσιονομικών μέτρων που υποχρεωθήκαμε να νομοθετήσουμε τον προηγούμενο Σεπτέμβριο και τον τελευταίο μήνα. Τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο και με την ολοκλήρωση της 2ης αξιολόγησης η ελληνική οικονομία θα δεχτεί επιπλέον 1,4 δις ευρώ, που θα κατευθυνθούν στην αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων.
Ο τρίτος λόγος που κάνει την ολοκλήρωση της αξιολόγησης αυτής ιδιαίτερα σημαντική, είναι ότι με την ολοκλήρωσή της πληρούνται πλέον οι τρεις βασικές προϋποθέσεις για την οικονομική ανάκαμψη.
Θυμίζω ότι η πρώτη προϋπόθεση εκπληρώθηκε ήδη τον προηγούμενο Νοέμβριο με την ολοκλήρωση, την επιτυχή ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης των Τραπεζών και κατά συνέπεια τη βελτίωση των συνθηκών ρευστότητας στην οικονομία.
Η δεύτερη προϋπόθεση είναι ακριβώς αυτή η δημοσιονομική ένεση που θα δοθεί τους επόμενους μήνες με τη μορφή αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών και η τρίτη προϋπόθεση είναι η αποκατάσταση συνθηκών σταθερότητας, η απομάκρυνση ενός κλίματος αβεβαιότητας που έρχεται μαζί με την ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης. Και οι τρεις αυτοί παράγοντες μαζί, η πιστωτική επέκταση, η δημοσιονομική επέκταση με την ένεση του 2% του ΑΕΠ τους επόμενους μήνες και η απομάκρυνση ενός κλίματος αβεβαιότητας, επιτρέπουν στην οικονομία να πάρει πάλι μπρος, κατ’ αρχάς με την αυξημένη κατανάλωση σε διαρκή καταναλωτικά αγαθά, αλλά και τις αυξημένες επενδύσεις μετά από μια μεγάλη περίοδο πενταετούς ύφεσης, όπου τόσο νοικοκυριά όσο και επιχειρήσεις μικρομεσαίες ή μεγαλύτερες υλοποιούν επενδυτικά σχέδια που είχαν αφήσει πίσω στη διάρκεια των τελευταίων πέντε χρόνων και σε δεύτερο χρόνο βέβαια με την προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Η προοπτική, λοιπόν, που ανοίγεται για την ελληνική οικονομία είναι θετική και το βάρος από δω και πέρα, το βάρος της κυβέρνησης θα πέσει ακριβώς στην προοπτική αυτή της ανάκαμψης.
Θα ήθελα να πω δυο λόγια κι από τη δικιά μου πλευρά για το θέμα του χρέους. Το κρίσιμο μέγεθος, η κρίσιμη απόφαση του Eurogroup της προηγούμενης Τρίτης, είναι η δέσμευση των χωρών-μελών της Ευρωζώνης, ότι μεσο-μακροπρόθεσμα οι συνολικές χρηματοδοτικές ανάγκες στις ελληνικές οικονομίες θα παραμείνουν κατ΄ αρχάς κάτω από το όριο του 15% του ΑΕΠ και σε χρόνο μακροπρόθεσμο -η δικιά μας ερμηνεία είναι μετά το 2038- κάτω από το όριο του 20%.
Θα ήθελα να δώσω μια αίσθηση του τι σημαίνουν τα μεγέθη αυτά, αυτό έχει σημασία. Από το 2009, τη χρονιά που ουσιαστικά ξεκίνησε η κρίση στην ελληνική οικονομία, μέχρι το 2013 οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας ήταν κάθε χρόνο πάνω από το 25% του ΑΕΠ. Το 2013 είχε πλησιάσει το 33% του ΑΕΠ, το 2012 το 29,9% του ΑΕΠ, το 2010 ενδεικτικά το 26,8%, το 2009 το 27,4%.
Σας δίνω μία αίσθηση του τι σημαίνει η δέσμευση ότι μεσο-μακροπρόθεσμα το Eurogroup θα κάνει ότι χρειαστεί, ώστε να διατηρηθούν αυτές οι ανάγκες κάτω του 15%. Σε χρόνο βραχυχρόνιο, για το αμέσως επόμενο διάστημα και μέχρι την ολοκλήρωση του προγράμματος τα μέτρα που προβλέπει η συμφωνία του Eurogroup και που θα υλοποιηθούν –και η υλοποίησή τους θα ξεκινήσει άμεσα- οδηγούν σε απομάκρυνση της αβεβαιότητας για το ρίσκο υψηλών επιτοκίων τα επόμενα χρόνια, για την επόμενη δεκαετία.
Τα σημερινά επιτόκια τόσο του δανείου του ESM όσο και άλλων δανείων που ανέλαβε η ελληνική οικονομία τα τελευταία χρόνια, είναι ιδιαίτερα χαμηλά, αλλά είναι κυμαινόμενα. Καθώς η παγκόσμια οικονομία και η ευρωπαϊκή οικονομία επιστρέφει στην κανονικότητα, η πιθανότητα αύξησης των επιτοκίων αυτών είναι ιδιαίτερα μεγάλη. Η απομάκρυνση της αβεβαιότητας καθώς και ότι και τα επιτόκια του ελληνικού χρέους θα αυξηθούν, είναι ιδιαίτερα σημαντικά, όχι μόνο για την ελληνική οικονομία αλλά και για τους διεθνείς επενδυτές, έτσι ώστε να γνωρίζουν ότι αν σήμερα αγοράσουν ελληνικό χρέος δε θα αντιμετωπίσουν μία νέα κρίση χρέους τα επόμενα χρόνια.
Σε χρόνο μεσοπρόθεσμο και με την ολοκλήρωση του προγράμματος, το Eurogroup έχει δεσμευθεί, ότι μαζί με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα κάνει ότι χρειαστεί, ότι δηλαδή η ανάλυση βιωσιμότητας – χρέους υπαγορεύει στο τέλος του προγράμματος κι αυτό μπορεί να είναι αναδιάρθρωση του χρέους του EFSF, 133 δισεκατομμυρίων ευρώ, με επιμήκυνση των χρόνων ωριμάνσεων αλλά και με περιόδους χάριτος. Αλλά και εξαγορά άλλων χρεών, όπως είναι το χρέος του πρώτου ελληνικού προγράμματος ή το χρέος της Ελλάδας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ώστε να καταστήσει βέβαιο ότι οι συνολικές χρηματοδοτικές ανάγκες δεν θα ανεβούν πάνω από το 15% του ΑΕΠ.
Σε χρόνο μακροχρόνιο και ακριβώς επειδή κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος, το μέλλον είναι πάντα αβέβαιο, δεν μπορεί να είναι βέβαιος για ενδεχόμενους κλονισμούς της ελληνικής οικονομίας, το Eurogroup της Τρίτης θεσμοθέτησε μηχανισμό που διορθώνει ενδεχόμενες υπερβάσεις των συνολικών χρηματοδοτικών αναγκών, πάνω από το 15%. Θα ήθελα εδώ να σας δώσω ξανά την αίσθηση του τι σημαίνει το όριο του 15%, λέγοντας ότι οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ιταλίας για την επόμενη διετία έχουν μέσο όρο 19-19,5%, της Πορτογαλίας έχουν μέσο όρο 16,5%, της Ισπανίας έχουν μέσο όρο 17,5%, των Ηνωμένων Πολιτειών μέσο όρο 18%. Άρα νομίζω είναι ιδιαίτερα καθαρό τι σημαίνει ότι το Eurogroup έχει δεσμευθεί να διατηρήσει το ποσοστό αυτό κάτω του 15%.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Ευχαριστούμε Υπουργέ. Παρακαλώ η κα Δήμητρα Καδδά έχει το λόγο.
Δ. Καδδά («CAPITAL – ΚΕΦΑΛΑΙΟ»): Θα μπορούσατε να μας δώσετε κάποιες διευκρινίσεις για τις εκκρεμότητες που μένουν προκειμένου να εγκριθεί τελεσίδικα και να εκταμιευτεί η δόση των 10,3 δις ευρώ; Τα πεδία στα οποία αναφέρονται, τις εναλλακτικές προτάσεις που έχει η Αθήνα και ποια διαδικασία θα ακολουθηθεί.
Γ. ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ: Νομίζω ότι -άκουγα σήμερα το πρωί τις ειδήσεις- είναι γνωστό ποιες είναι οι εκκρεμότητες που παραμένουν ανοιχτές. Υπάρχει ένας αριθμός εκκρεμοτήτων που προκύπτει συνήθως από το γεγονός ότι το πολυνομοσχέδιο που ψηφίστηκε στη Βουλή την Τρίτη είναι τεράστιο, είναι μεγάλο. Άρα είναι λογικό να υπάρχουν ατέλειες, λάθη, τεχνικά ζητήματα που χρειάζονται διευκρίνιση. Ο μεγάλος όγκος λοιπόν των εκκρεμοτήτων αφορά τέτοιες νομοτεχνικές βελτιώσεις στο πολυνομοσχέδιο της Κυριακής. Υπάρχουν θα έλεγα τρία κυρίως θέματα με τα οποία θα ασχοληθούμε και θα λυθούν τις επόμενες ημέρες.
Το ένα είναι το θέμα της ιδιωτικοποίησης του Ελληνικού. Η δέσμευση προέβλεπε την ολοκλήρωση του μνημονίου συνεργασίας με τους επενδυτές μέχρι τις 23 Μαΐου, όλες οι πλευρές και οι επενδυτές και η Ελληνική Κυβέρνηση και βέβαια το ΤΑΙΠΕΔ ζήτησαν παράταση για την ολοκλήρωση των τεχνικών λεπτομερειών κατά ένα μήνα. Αυτό που διαπραγματευόμαστε τώρα είναι η διάρκεια της παράτασης αυτής. Η δικιά μου εκτίμηση είναι ότι oτιδήποτε μπορεί να γίνει σε ένα μήνα, μπορεί με λίγη προσπάθεια να ολοκληρωθεί γρηγορότερα.
Η δεύτερη εκκρεμότητα αφορά τα «κόκκινα δάνεια» με εγγυήσεις του δημοσίου. Εδώ μιλάμε για δάνεια κυρίως επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας, αλλά όχι μόνον. Θα ήθελα εδώ να πω ότι η εκκρεμότητα αυτή προέκυψε, ακριβώς γιατί το θέμα αυτό δεν είχε συζητηθεί σε τεχνικό επίπεδο με τους θεσμούς. Η ελληνική πλευρά, τόσο η Ελληνική Κυβέρνηση, όσο και η Τράπεζα της Ελλάδας έχουν μια κοινή στάση στο θέμα αυτό. Αυτή την ώρα -ξεκίνησε νομίζω πριν από περίπου μισή ώρα- εξελίσσεται τηλεδιάσκεψη από την πλευρά της Ελληνικής Κυβέρνησης και της Τράπεζας από τη μία και από την πλευρά των θεσμών από την άλλη, ώστε να βρεθεί μία κοινή λύση στο θέμα αυτό.
Το τρίτο θέμα που παραμένει σε εκκρεμότητα είναι μερικές νομικές διατυπώσεις στο θέμα του Ταμείου Ιδιωτικοποιήσεων και Επενδύσεων σε θέματα προσδιορισμού του Διοικητικού Συμβουλίου και νομικής κάλυψης του Διοικητικού Συμβουλίου.
Δ. Καδδά («CAPITAL-ΚΕΦΑΛΑΙΟ»): Συμπληρωματικά Υπουργέ να ρωτήσουμε αν υπάρχουν άλλα θέματα; Για παράδειγμα δεν υπάρχει ζήτημα με το νέο Ταμείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης και το πώς θα λειτουργήσει αυτό ή θέματα σχετικά με το ΕΚΑΣ;
Ε. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Γι΄ αυτό το τελευταίο θέμα, είναι μέσα στο μνημόνιο του καλοκαιριού και στο αναθεωρημένο μνημόνιο τι γίνεται στην περίπτωση που υπάρχει μια απόκλιση θετική για μας. Αν ξεπερνάς τον στόχο, αν πάμε, δηλαδή, καλύτερα υπάρχει ο χωρισμός 30% – 30% – 40%. Όπου 40% είναι για μας, 30% είναι για το χρέος και 30% είναι για ληξιπρόθεσμες. Άρα προκύπτει ένα θέμα, τι γίνεται με αυτό το 40%. Οι θεσμοί έχουν ένα πρόβλημα. Ότι αν η βελτίωση είναι μόνιμη μπορούμε να το ξοδέψουμε μόνιμα, να αυξήσουμε μισθούς, να μειώσουμε συντάξεις και αυτό να γίνεται κάθε χρόνο, αν είναι η βελτίωση μόνιμη. Αν είναι προσωρινή η βελτίωση, μπορούμε να δώσουμε εφάπαξ μια βοήθεια σε μια μερίδα του πληθυσμού που το χρειάζεται. Και άρα η ιδέα η δικιά μας είναι ότι με συνεργασία με τους θεσμούς θα μπορούμε να έχουμε αυτό το Ταμείο, που με μεγαλύτερη διαφάνεια να ξέρουμε ποιους βοηθάμε, να ξέρει ο κόσμος πως ξοδεύονται αυτά τα χρήματα, σε ποιους πάνε και με τι ιεραρχήσεις, με προτεραιότητες για να ξέρει όλος ο ελληνικός λαός τι κάνουμε. Αυτό θα το συζητάμε με τους θεσμούς για να υπάρχει αυτή η συζήτηση αν το κομμάτι της βελτίωσης ήταν μόνιμο ή προσωρινό. Οι θεσμοί εξέφρασαν την ανησυχία να μην κάνουμε μόνιμα μέτρα όταν η βελτίωση είναι μόνο προσωρινή. Άρα νομίζω ότι έχουμε ένα πολύ καλό συμβιβασμό για το πώς πρέπει αυτό το πλεόνασμα να δαπανηθεί και να μοιραστεί.
Γ. ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ: Να προσθέσω ότι στην επικαιροποιημένη συμφωνία, φαντάζομαι το έχετε δει, υπάρχει ρητή αναφορά με δική μας επιμονή σε αυτό, στο πώς αξιοποιείται μια ενδεχόμενη υπέρβαση του στόχου του πρωτογενούς πλεονάσματος. Εκεί η αναφορά είναι απολύτως καθαρή. Εξηγεί ότι η οποιαδήποτε υπέρβαση θα μπορούσε αν είναι μόνιμη να οδηγήσει σε μείωση της φορολογίας, ή σε αύξηση των κοινωνικών δαπανών και ειδικά των δαπανών κοινωνικής προστασίας ή της χρηματοδότησης του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. Είναι λοιπόν κομμάτι της επικαιροποιημένης συμφωνίας και η αναφορά σε αυτό είναι απολύτως καθαρή.
ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ («ΕΡΤ»): Εάν κρίνουν οι θεσμοί ότι η υπέρβαση δεν είναι από βιώσιμα μέτρα. Εάν κρίνουν, δηλαδή, ότι η υπέρβαση του πλεονάσματος δεν είναι βιώσιμη, τότε αυτή την υπέρβαση αφού δεν μπορούμε να κάνουμε αυξήσεις σε μισθούς, ή κοινωνικές δαπάνες, τι είμαστε υποχρεωμένοι να την κάνουμε; Και δεύτερον, εάν η συζήτηση που έχει ανοίξει, απ’ ό,τι κατάλαβα για επαναξιολόγηση των πλεονασμάτων μετά το 2018, αν έχει φτάσει σε ένα ώριμο σημείο να μπορούμε από τώρα να βάλουμε ένα στόχο το 3,5% πόσο κάτω θέλουμε να κατέβει;
Ε. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Το τι θα γίνει με τα πλεονάσματα τα πρωτογενή πλεονάσματα μετά το 2018 θα προκύψει από το αποτέλεσμα του καινούργιου του DSA, δηλαδή τη μελέτη βιωσιμότητας του χρέους του ΔΝΤ που θα συζητηθεί με τους Ευρωπαίους και θα είναι αποτέλεσμα αυτής της συζήτησης. Δεν γράφει τίποτα η απόφαση του Eurogroup γι’ αυτό, οπότε είναι ανοιχτό το ζήτημα. Και, βέβαια, δεν διεκδικούμε να έχουμε μεγαλύτερα πρωτογενή πλεονάσματα.
Γ. ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ: Σχετικά με το θέμα της υπέρβασης των πλεονασμάτων, απλώς να προσθέσω ότι η ιδέα ενός κοινωνικού ταμείου είναι ανεξάρτητη από το εάν τα μέτρα είναι μόνιμα ή προσωρινά. Εάν η υπέρβαση του πλεονάσματος είναι μόνιμη ή προσωρινή. Στην περίπτωση μιας προσωρινής υπέρβασης, τα χρήματα που προκύπτουν από την υπέρβαση κατευθύνονται σε ένα ταμείο και τον επόμενο χρόνο στην περίπτωση του 2015, δηλαδή φέτος, δαπανώνται για αυτό που λέμε one off εφάπαξ δαπάνη.
Σε σχέση με τα πλεονάσματα, η δική μας θέση είναι καθαρή, στηρίζεται στη διεθνή βιβλιογραφία, η δυνατότητα διατήρησης πλεονασμάτων της τάξης του 3,5% για μεγάλα χρονικά διαστήματα δεν είναι δυνατή. Είναι ελάχιστες οι χώρες που κατάφεραν να διατηρήσουν πλεονάσματα του 3,5% για μεγάλο χρονικό διάστημα. Είναι εξίσου δύσκολο, αλλά ευκολότερο να πιάσεις το στόχο του 3,5% και είμαστε βέβαιοι ότι θα το κάνουμε με τα μέτρα που έχουν ήδη νομοθετηθεί, τα δύσκολα μέτρα, αλλά η διατήρηση του 3,5% για μεγάλο χρονικό διάστημα ενέχει πολλούς κινδύνους για την ελληνική οικονομία. Άρα η δική μας επιδίωξη είναι ο μέσος όρος των πλεονασμάτων μεσοπρόθεσμα να είναι σημαντικά χαμηλότερος.
Ν. ΡΟΓΚΑΚΟΣ («ΑΝΤΕΝΝΑ»): Κύριε Υπουργέ, έχει υπάρξει, έχει δημιουργηθεί ένα θέμα με το ΦΠΑ στα νησιά από τον μειωμένο στον υψηλό συντελεστή. Ακούσαμε τον Υπουργό Άμυνας να λέει για τη συνταγματικότητα. Ακούσαμε σήμερα και τον Πρόεδρο της Βουλής να κάνει αντίστοιχες δηλώσεις. Και θέλω να σας ρωτήσω, υπάρχει σκέψη στην κυβέρνηση να αποσυρθεί αυτό το μέτρο για τα 11 νησιά όπου θα αυξηθεί ο ΦΠΑ; Ρωτώ εάν υπάρχει σκέψη να μην υπάρξει αυτό το μέτρο και τι λέτε για τις δηλώσεις των συναδέλφων σας και δη του κ. Καμμένου και του κ. Βούτση που είναι πρωτοκλασάτα στελέχη στην κυβέρνηση;
Γ. ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ: Δεν μπορώ να σχολιάσω το θέμα της συνταγματικότητας γιατί είναι ένα θέμα που δεν γνωρίζω. Μπορούν συνταγματολόγοι να το σχολιάσουν νομίζω καλύτερα από εμένα. Αυτό που θα ήθελα να πω εγώ είναι ότι από την πλευρά μιας κυβέρνησης προοδευτικής, μιας κυβέρνησης της αριστεράς, προτεραιότητα είναι η επούλωση και η εισοδηματική στήριξη των χαμηλών εισοδημάτων, των κοινωνικά αδύναμων στρωμάτων, ανεξάρτητα από το εάν αυτά τα στρώματα είναι κάτοικοι των νησιών ή της ορεινής Ελλάδος. Έτσι η δική μας πρόθεση όσο η οικονομία ανακάμπτει, είναι να ενισχύουμε εισοδηματικά στοχευμένα, τα χαμηλά εισοδήματα, ανεξάρτητα από το πού κατοικούμε.
Ν. ΡΟΓΚΑΚΟΣ: Δεν μου απαντήσατε όμως εάν σκέφτεστε να αποσύρετε τη διάταξη αυτή.
Γ. ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ: Όχι.
ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ («REUTERS»): Όταν είπατε ότι θα υπάρξουν κάποια βραχυπρόθεσμα μέτρα όσον αφορά το χρέος, ότι θα υπάρξει κάποια αντιμετώπιση του ρίσκου για τα επιτόκια, αυτό τι σημαίνει; Ότι θα σωρευτούν στο μέλλον για να αποπληρωθούν αργότερα και θα πληρώσουμε χαμηλά στην αρχή; Ή ότι θα υπάρξει μια αλλαγή από κυμαινόμενα επιτόκια σε σταθερό; Ήθελα να ρωτήσω επίσης τον κ. Τσακαλώτο, πότε προβλέπεται να αρθούν τα capital controls;
Ε. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Εξαρτάται. Υπάρχουν τρόποι για τα επιτόκια, βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα. Ένας τρόπος που δεν δημιουργεί πρόβλημα σε κανέναν και είναι εύλογο να γίνει, είναι να δανειστεί το ESM που έχει καλή πιστωτική αξιολόγηση ένα κομμάτι από το χρέος σου που το δανείζεται σε ένα χαμηλό επιτόκιο γιατί είμαστε σε ιστορικά χαμηλά επιτόκια, και να στο ξαναδανείσει σε εσένα πάλι για πιο μακροπρόθεσμη περίοδο. Αυτό μπορεί να σου κοστίσει λίγο βραχυπρόθεσμα, να ανέβει λίγο από αυτό που πληρώνεις, αλλά το κλειδώνει σε σχετικά χαμηλό επίπεδο γνωρίζοντας ότι αυτό είναι το πιο πιθανόν. Και ελπίζω να ισχύει αυτό, γιατί αλλιώς σημαίνει ότι η ευρωπαϊκή οικονομία θα είναι σε ύφεση για πολλά χρόνια αν δεν ανέβουν τα επιτόκια.
Κλειδώνεις και κερδίζεις πάρα πολύ σε αυτό. Το κείμενο λέει ότι και μεσοπρόθεσμα αυτό ουσιαστικά δεν είναι reprofiling του χρέους, δεν είναι δηλαδή απομείωση του χρέους. Αυτό απλώς μειώνει τον κίνδυνο ότι ξαφνικά θα αυξηθούν τα επιτόκια στην παγκόσμια οικονομία και αυτό θα σου κοστίσει. Πρέπει να σας πω ότι η ευαισθησία των επιτοκίων, ως προς το χρέος, είναι πολύ σημαντικό. Παίζει, δηλαδή, μεγάλο ρόλο σε οποιαδήποτε ανάλυση η βιωσιμότητα του χρέους μια ξαφνική αύξηση. Άρα είναι σημαντικό. Πιο μεσοπρόθεσμα – μακροπρόθεσμα μπορεί να σου δώσουν και άλλη βοήθεια για τα επιτόκια, όπου εκεί το καλύτερο είναι να μην δημιουργείται το φαινόμενο της χιονοστιβάδας. Δηλαδή τα σπρώχνεις όλα πίσω και κάποια στιγμή έχεις ένα “βουνό”. Νομίζω ότι η πρόθεση του Eurogroup είναι να δημιουργήσει ένα βιώσιμο χρέος που αποφεύγει αυτό το φαινόμενο. Και άρα όταν θα γίνει αυτό στο μεσοπρόθεσμο, εκεί πια θα μιλάμε για απομείωση του χρέους και όχι μόνο για μείωση του κινδύνου για το χρέος.
Τώρα για τα capital controls. Τα capital controls νομίζω εξαρτάται από πόσο ο κόσμος θα δει αλλαγές που προκύπτουν από αυτή τη συμφωνία. Όπως καταλαβαίνετε είναι πολύ σημαντικό τα capital controls να μειωθούν, να επιστρέψουν χρήματα στις τράπεζες. Αυτό είναι ο βασικός όρος και άρα να αυξηθεί η αυτοπεποίθηση του κόσμου, ότι οι τράπεζες είναι εντελώς εξασφαλισμένες.
• Το πρώτο βήμα έγινε με την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
• Το δεύτερο βήμα θα γίνει μετά από την αξιολόγηση. Είμαι αισιόδοξος ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα αλλάξει τους όρους που δανείζονται οι ελληνικές τράπεζες.
• Το τρίτο βήμα θα γίνει επειδή θα δούμε ότι γίνονται κινήσεις για να μειωθούν τα «κόκκινα δάνεια».
Αυτό θα δημιουργήσει ένα πιο σταθερό τραπεζικό σύστημα, το οποίο θα μπορεί να δανείζει και σε νέους δανειστές και όχι να είναι τράπεζες που απλώς ανακυκλώνουν τα δάνεια που ήδη υπάρχουν. Και νομίζω ότι ο κόσμος τώρα καταλαβαίνει, και αυτό νομίζω ότι είναι το πολύ σημαντικό σε αυτή τη συμφωνία, ότι αλλάξαμε σελίδα. Θα αργήσει λίγο να δούμε αυτά τα αποτελέσματα. Νομίζω, αν διαβάσετε τον τύπο στο εξωτερικό, υπήρχαν και πιο αισιόδοξοι, άλλοι που το κοιτάγανε πιο γεμάτο ή πιο άδειο το ποτήρι, αλλά εγώ ελάχιστα διάβασα ότι το Grexit είναι ακόμη στο τραπέζι. Και άρα αυτό είναι το κυρίαρχο, γιατί ένας κόσμος αισθάνεται ότι αυτό το κεφάλαιο τελείωσε, ο βαθμός εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα ανεβαίνει και άρα είμαστε σε θέση να είμαστε πιο αισιόδοξοι ότι μπορεί γρήγορα να μειωθούν τα capital controls.
Σας λέω ότι γενικά η ελληνική περίπτωση είναι πιο εύκολη, γιατί ποτέ δεν είχαμε όλα τα μέτρα που συνήθως λέμε ότι μια χώρα έχει capital controls, επειδή υπήρχε πιστωτική κάρτα μπορούσες να πληρώσεις με την πιστωτική κάρτα, μπορούσες να βγάλεις λεφτά από τη χώρα, μπορούσες να φέρεις. Άρα δεν ήταν η κλασική περίπτωση. Είχε επιπτώσεις σοβαρές, πρέπει να τα λέω όλα γιατί μετά θα γράψετε ότι θεωρούσα ότι δεν ήταν σοβαρές οι επιπτώσεις για τα capital controls. Δεν λέω αυτό, αλλά ήταν capital controls που δεν ήταν η πλήρης γκάμα των εργαλείων που έχουν συνήθως οι χώρες όταν βάζουν capital controls. Και μπορείτε να βάλετε κι εσείς το χεράκι για να βγουν τα capital controls πιο γρήγορα, αν αναλύσετε σωστά αυτή τη συμφωνία με τα θετικά και τα αρνητικά και δεν δημιουργείτε μια εικόνα που δημιουργήθηκε, όχι μόνο από εσάς, έβαλαν κι άλλοι το χεράκι τους, ότι δεν πρόκειται να γίνει συμφωνία, ότι καταρρέει η διαπραγμάτευση, ότι δεν θα γίνει η εκταμίευση, ότι δεν θα πάρουμε τίποτε για τα ληξιπρόθεσμα. Όπως καταλαβαίνετε αυτό δεν βοήθησε στην πορεία να μειωθούν τα capital controls πιο γρήγορα.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: (Ερώτηση εκτός μικροφώνου)
Ε. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Κατ’ αρχάς για το ’16 να σας πω ότι έχει μια διαδικασία εδώ και δέκα μήνες, που υπάρχει μια συνεχής διαδικασία φιλελευθεροποίησης. Άρα δεν είναι ότι υπάρχουν σήμερα και αύριο δεν θα υπάρχουν. Κάθε δυο – τρεις εβδομάδες θα διαβάζετε δική μου απόφαση που λέει ότι κάτι που δεν μπορούσες, τώρα μπορεί να το κάνεις. Άρα αυτό που συζητάμε είναι η ταχύτητα που θα μειωθούν όλα τα capital controls μέχρι να μην τα έχουμε καθόλου. Ακόμη και με τη δύσκολη πρώτη αξιολόγηση που δεν ξέραμε αν θα τελειώσει, αυτή η φιλελευθεροποίηση των capital controls συνεχιζόταν. Άρα είμαι πολύ αισιόδοξος γιατί θα σας έχουμε πείσει γι’ αυτή τη συμφωνία μετά από αυτή τη συζήτηση ότι μετά που θα έχουν μια καλή εικόνα οι πολίτες αυτής της χώρας για τη συμφωνία, θα πάμε ακόμη πιο γρήγορα σε αυτή τη φιλελευθεροποίηση.
Γ. ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ: Όπως πολλά άλλα πράγματα στην οικονομία, έτσι καιη περίπτωση αυτή του πιστωτικού συστήματος είναι σε μεγάλο βαθμό θέμα θετικών προσδοκιών και εμπιστοσύνης. Είπα και προηγούμενα ότι κλείνει ένας κρίσιμος κύκλος στην πορεία ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας. Ακριβώς επειδή αποκαθίσταται η εμπιστοσύνη στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, αποκαθίσταται η σταθερότητα, απομακρύνεται η αβεβαιότητα και κατά συνέπεια επιταχύνεται η διαδικασία άρσης των περιορισμών στις τραπεζικές συναλλαγές.
Κ. ΠΛΑΝΤΖΟΣ («Πρώτο Θέμα»): Κύριε Υπουργέ, τι εικόνα δημιουργεί και για τους πολίτες, αν σας ανησυχεί κι εσάς αλλά και στο εξωτερικό όταν ένα μέτρο όπως ο ΦΠΑ στα νησιά αμφισβητείται ως προς τη συνταγματικότητά του από τα κορυφαία στελέχη της Κυβέρνησης, εσείς τι εντολή θα δώσετε στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους στις αρχές Ιουνίου όταν θα συζητείται η προσφυγή για το ΦΠΑ στα νησιά; Θα πάει να υποστηρίξει ότι είναι συνταγματικό το μέτρο; Και αν θα έχει απέναντί του ό,τι έχει ειπωθεί από κυβερνητικά στελέχη που να λένε ότι είναι αντισυνταγματικό και εγκληματικό, για να υποστηρίξει αυτό το μέτρο; Έχετε ειλημμένη απόφαση; Και σε συνδυασμό με ένα άλλο μέτρο που είναι στην ίδια συμφωνία για την αύξηση στο πετρέλαιο θέρμανσης, σήμερα συγκυριακά προφανώς, καταγράφεται μια άνοδος στα 50 δολάρια το βαρέλι. Ένα ιστορικό υψηλό των τελευταίων μηνών. Λέω ότι μπορεί να αναθεωρήσετε αν αυξηθεί μέχρι τον Οκτώβριο η τιμή των καυσίμων και να αλλάξει πάλι η συμφωνία, ή κάτι από αυτά;
Ε. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Να σας πω ότι το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους είναι ανεξάρτητο, παρ’ όλο που είναι μέσα στο Υπουργείο Οικονομικών. Δεν με ρωτάει τη γνώμη μου αν θα παραστεί. Αποφασίζει μόνο του και έχει συγκεκριμένους κανόνες. Σας έδωσε νομίζω μια πλήρη απάντηση ο κ. Χουλιαράκης, αλλά να σας πω αφού επιμένετε σε αυτό το θέμα. Κατ’ αρχάς να πούμε ότι αυτή ήταν μνημονιακή υποχρέωση που ψήφισαν όλα τα Κόμματα το καλοκαίρι. Απλώς είναι χωρισμένα τα νησιά σε τρεις ζώνες. Η πρώτη ζώνη που μειώθηκε πρώτα, τώρα είναι η δεύτερη και μετά μέχρι το τέλος θα έχει μειωθεί παντού. Αυτό είναι το πρώτο. Το δεύτερο είναι αν είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να βοηθήσεις τους ανθρώπους στα νησιά που έχουν μεγάλη ανάγκη, ή όπως είπε και ο κ. Χουλιαράκης –δεν το είπε ακριβώς έτσι αλλά αυτό εννοούσε- στα βουνά της Ηπείρου, που δεν έχει ούτε τουρίστες, αν ο τρόπος η μείωση μια έκπτωση στο ΦΠΑ είναι ο καλύτερος.
Εγώ να είμαι σαφής και θα ήθελα να πείσω και τους ανθρώπους των ΑΝΕΛ και στο δικό μου το κόμμα ότι δεν είναι ο πιο αποτελεσματικός. Δηλαδή αν στη Ρόδο που πηγαίνουν χιλιάδες, εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο, πληρώνουν ένα μεγαλύτερο φόρο, είναι πιο αποτελεσματικό να το πληρώνουν και από αυτά τα έσοδα να μπορείς να έχεις στοχευμένη νησιωτική πολιτική για τα νησιά. Έσοδα που είναι και για παροχές αλλά και για ανάπτυξη. Αυτό μου φαίνεται εμένα πολύ καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης των προβλημάτων που έχουν τα νησιά. Το ξέρω ότι οι νησιώτες δεν το αισθάνονται έτσι γιατί έχουν μια παράδοση σε αυτά, ότι υπάρχει πολλά χρόνια αυτή η έκπτωση, καταλαβαίνω ότι θεωρούν ότι το ρίσκο θα γίνει αυτό χωρίς το άλλο και άρα προφανώς ανησυχούν και δικαίως ανησυχούν, αλλά πρέπει να πιστέψουν ότι η πολιτική που θα έχουμε για τα νησιά, θα είναι πιο αποτελεσματική, πιο αναπτυξιακή και θα βάλει τα νησιά σε άλλα θεμέλια κατά τη δική μου άποψη.
Και αυτό με βοηθάει να απαντήσω και στο δεύτερο κομμάτι της ερώτησής σας που είναι για το πετρέλαιο θέρμανσης. Κάθε χρόνο έχουμε προϋπολογισμό και μπορούμε μαζί με συμφωνία με τους θεσμούς να πούμε αν τα μέτρα αυτά που πήραμε, ήταν τα πιο αποτελεσματικά. Ακόμη και για τον κόφτη που συζητάτε τόσο πολύ, αν χρειαστεί, που θεωρούμε εμείς ότι δεν θα χρειαστεί, αλλά ας πούμε ότι θα χρειαστεί, αν η αυτόματη αντιμετώπιση δεν ήταν βέλτιστη είτε από οικονομική άποψη, είτε από κοινωνική άποψη, μπορούμε στο προσχέδιο αμέσως μετά, ο κόφτης θα μπει το Μάη, μετά έχουμε το προσχέδιο του προϋπολογισμού που μπαίνει τέλη Σεπτεμβρίου – αρχές Οκτωβρίου, μπορούμε να πούμε ότι τώρα σκεφτήκαμε ένα καλύτερο πακέτο αντιμετώπισης αυτού του προβλήματος.
Άρα αν έχετε δίκιο -τώρα να μη βγάλουμε συμπέρασμα ότι αυξήθηκε το πετρέλαιο γιατί τον τελευταίο καιρό ανεβαίνει και κατεβαίνει- άρα δεν ξέρουμε τι θα είναι ο μέσος όρος. Άρα λέω ότι μπορούμε και από τα άλλα μέτρα, τα μη παραμετρικά, να αντιμετωπίσουμε τη φοροδιαφυγή. Σας έχω ξαναπεί το είπα και στη Βουλή ότι τον Ιούνιο μπαίνουν τρία καινούργια νομοσχέδια και για τις ηλεκτρονικές κάρτες και για την εθελούσια αποκάλυψη και για το λαθρεμπόριο στα καπνά τα οποία θα μας φέρουν έσοδα. Η όλη λογική μας είναι ότι η φορολογία, όχι μόνο στο πετρέλαιο θέρμανσης που είπατε εσείς, αλλά και σε άλλα και στο ΦΠΑ, μπορούμε μέρος από αυτό το πλεόνασμα που θα έρθει από τα μη παραμετρικά μέτρα, να πάει και στη μείωση των φόρων.
Θ. ΤΣΙΡΟΣ («Ναυτεμπορική»): Αν κατάλαβα καλά από τις τοποθετήσεις σας για την περίοδο μετά το 2018 θα γίνει μια διαπραγμάτευση και με βάση τα ευρήματα της νέας έκθεσης που θα κάνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για την βιωσιμότητα του χρέους, προκειμένου να προσδιοριστεί ένας στόχος για το δημοσιονομικό πλεόνασμα που θα πρέπει να έχουμε μετά το 2018 και από ό,τι κατάλαβα στόχος μας είναι να κατέβουμε σε ένα μέσο όρο κάτω από το 3,5%. Αυτό για να το καταστήσουμε απολύτως σαφές σημαίνει ότι έχουμε δεσμευτεί για την περίοδο μετά το 2018 να υπάρχει συνύπαρξη του κόφτη για το χρέος από τη μια πλευρά, αλλά και του δημοσιονομικού κόφτη από την άλλη; Θα πορευτούμε για μακρά χρονική περίοδο με τους δυο κόφτες; Και επίσης επειδή διάβασα μια σχετική αναφορά σε ένα σχετικό κείμενο της Κυβέρνησης σε ένα από τα Non paper, θα δοκιμαστεί το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα το Υπουργείο Οικονομικών στις αγορές; Είναι στόχος σας να δοκιμαστείτε έστω και για ένα μικρό ποσό, να δούμε αν μπορούμε να δανειστούμε αυτή την περίοδο από τις αγορές;
Γ. ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ: Κατ΄ αρχάς το θέμα του μηχανισμού δημοσιονομικής διόρθωσης είναι σαφές από το πολυνομοσχέδιο ότι έχει ημερομηνία λήξης, έχει δηλαδή διάρκεια ζωής τη διάρκεια ζωής του προγράμματος. Η τελευταία χρονιά που θα ισχύει νομοθετικά ο μηχανισμός είναι η χρονιά μετά το τέλος του προγράμματος, το 2019. Από κει και πέρα παύει να ισχύει κι αυτό νομίζω είναι απολύτως σαφές από τον τρόπο που είναι διατυπωμένη η διάταξη στο πολυνομοσχέδιο.
Σε σχέση με την έξοδο της χώρας στις αγορές, η δικιά μας πρόθεση είναι αμέσως μετά τη σταθεροποίηση της οικονομίας και με την οικονομική ανάκαμψη και ακριβώς επειδή εμπεδώνεται η εμπιστοσύνη στο αξιόχρεο της χώρας και μειώνονται τα επιτόκια των δεκαετών ομολόγων, μέσα στο 2017 να ξεκινήσουμε σιγά-σιγά. Αλλά δεν πρόκειται να κάνουμε αυτό που έκανε η σημερινή Αξιωματική Αντιπολίτευση, να βιαστούμε δηλαδή και να πανηγυρίσουμε με μία προσωρινή μείωση των επιτοκίων δανεισμού του ελληνικού χρέους. Οι διεθνείς αγορές, οι χρηματαγορές δεν είναι αποτελεσματικές αγορές, ενθουσιάζονται εύκολα και απογοητεύονται εύκολα. Δικιά μας επιδίωξη δεν είναι να βγούμε γρήγορα, αλλά να εμπεδωθεί κλίμα εμπιστοσύνης. Αυτή είναι η προσπάθεια που κάνουμε.
Ε. ΛΑΣΚΑΡΗ («ΝΕΑ-EURO2DAY»): Για το τενεκεδάκι θέλω να σας ρωτήσω το γνωστό. Είχατε πει ότι “στόχος σας είναι να γράψουν οι Financial Times ότι το τενεκεδάκι δεν το κλωτσήσαμε αυτή τη φορά παρακάτω”. Οι Financial Times στο χθεσινό τους άρθρο έγραψαν ακριβώς αυτό, επικαλούμενος ο συντάκτης του συγκεκριμένου άρθρου Ευρωπαίο Αξιωματούχο, ότι «ακριβώς δηλαδή κλωτσήσαμε το τενεκεδάκι παρακάτω». Το δεύτερο προς τον κ. Χουλιαράκη. Μας δώσατε τα στοιχεία σχετικά με την εξέλιξη των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας τα προηγούμενα χρόνια, θα θέλαμε να μας δώσετε τα ίδια στοιχεία και για τα επόμενα. Να δούμε δηλαδή από ποιο έτος και μετά έχουμε αυτή την ελάφρυνση, με βάση το 15%.
Ε. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Οι Financial Times έχουν πολλά άρθρα. Το πρώτο που διάβασα εγώ έγραφε «breakthrough the negotiations and the debt». Breakthrough είναι όταν υπάρξει λύση, ξεκολλάει η διαπραγμάτευση. Και είναι και πολλά άρθρα στο Financial Times που λένε «αυτή τη φορά δεν υπήρχε αυτό το να κλωτσάς το ντενεκεδάκι πιο μπροστά» και μάλιστα δεν το λένε οι Financial Times αυτό, εσείς μας το είπατε, όπως το διάβασα κι εγώ στο κείμενο, ότι “αξιωματούχος της Commission της Ευρωπαϊκής Ένωσης” το είπε αυτό”.
Ε. ΛΑΣΚΑΡΗ («ΝΕΑ-EURO2DAY»): Ακόμα χειρότερα ίσως τότε.
Ε. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Όχι δεν ξέρω αν είναι χειρότερα. Δεν ξέρω, αν θέλετε να κοιτάνε συνεχώς οι εφημερίδες σας πάντα μισοάδειο το ποτήρι είναι δικαίωμά σας. Αλλά αν πάρετε όλο το φάσμα των διεθνών παρεμβάσεων, νομίζω και σε σχέση με τι λεγόταν πριν από ένα μήνα. Να σας θυμίσω τι λέγανε: «δεν μπορούμε να πάρουμε τίποτα, ότι θα πάρουμε μόνο το βραχυπρόθεσμο»; Αυτό δε λεγόταν και από τη δικιά σας την εφημερίδα; Ότι «θα γίνει ναυάγιο και δεν θα πάρουμε τίποτα για το χρέος»; Εδώ τώρα έχουμε μια συγκεκριμένη δέσμευση.
Η δέσμευση είναι ότι ορίζουμε εκ των προτέρων τι θα γίνει το 2018. Δεν ορίζουμε κάθε εργαλείο, ούτε ποσότητα ισχύς του κάθε εργαλείου. Άρα ορίζουμε ότι πρέπει να είναι αυτά τα εργαλεία, με αυτή την ισχύ, για να φτάσουμε σε ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Αυτή είναι η απόφαση που πάρθηκε και αυτό είναι που πρέπει να ερμηνεύσουμε, αν είναι αρκετό να έχει αυτό το διάδρομο. Αυτό θα κληθούμε, προφανώς θα θέλαμε και περισσότερο. Διαβάστε όμως τι λέγανε όλες οι εφημερίδες ότι είναι εφικτό πριν από μια εβδομάδα, πριν από δύο εβδομάδες, πριν από τρεις εβδομάδες και σε σχέση με αυτό νομίζω πήραμε πολύ περισσότερα και νομίζω ότι αυτή τη στιγμή και πήραμε κάποια θετικά πράγματα και δεν πήραμε κάποια αρνητικά πράγματα. Όπως είπα και στην ομιλία μου στη Βουλή, δεν θα δείτε την υποσημείωση που λέει συγχρόνως που ελαφρύνουμε το ελληνικό χρέος κουρεύουμε τα ομόλογα των ασφαλιστικών ή των τραπεζών και άρα θα χρειαστούμε και καινούρια ανακεφαλαιοποίηση.
Άρα κάνουμε κάτι και βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα για τον συγκεκριμένο στόχο. Και το κάνουμε αυτό για να μπορέσει η Ελλάδα, γιατί αυτή ήταν η βασική συζήτηση, να μπορεί να σταθεί στα πόδια της μετά το τέλος του προγράμματος, να μη χρειάζεται άλλο πρόγραμμα σε ένα πλαίσιο παγκόσμιο, όπου πια δε θα υπάρχει QE φαντάζομαι, θα έχει τελειώσει μέσα στο 2018 οπότε τα επιτόκια θα έχουν μια αυξητική τάση και λόγω ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας αλλά και λόγω του τέλους του QE να μπορεί να σταθεί στα πόδια της.
Γ. ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ: Λοιπόν ας επιστρέψουμε για ένα λεπτό στην απόφαση του Eurogroup σε σχέση με το χρέος. Η απόφαση είχε τρεις ενότητες, η πρώτη ενότητα είναι ο στόχος, ο στόχος που βάζει το Eurogroup. Ο στόχος που βάζει το Eurogroup, είναι η διατήρηση των συνολικών χρηματοδοτικών αναγκών μεσομακροπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα κατ΄ αρχάς κάτω από το 15% του ΑΕΠ και μακροπρόθεσμα, επαναλαμβάνω η δική μας ερμηνεία είναι μετά το 2038 όταν το ελληνικό χρέος θα έχει μειωθεί κάτω από το 100% του ΑΕΠ, στο 20%.
Να δούμε λίγο τι θα ίσχυε την τελευταία πενταετία αν η δέσμευση αυτή είχε αναληφθεί το 2011. Αν η δέσμευση αυτή είχε αναληφθεί πριν από πέντε χρόνια κατ΄ έτος οι συνολικές χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας θα ήταν 18 με 27 δισεκατομμύρια ευρώ χαμηλότερες. Αυτά για το παρελθόν.
Ας δούμε τώρα το μέλλον. Από τις αρχές του 2020 οι συνολικές χρηματοδοτικές ανάγκες θα ξεπεράσουν το 15% μέχρι το 2029 χωρίς κανένα μέτρο, αν τα πράγματα μείνουν ως έχουν τώρα. Χωρίς δηλαδή νέα μέτρα, χωρίς μέτρα ελάφρυνσης του χρέους. Από τις αρχές του 2020 θα ξεπεράσουν το 15%, ενώ οι συνολικές χρηματοδοτικές ανάγκες θα έχουν ξεπεράσει το 20% του ΑΕΠ πριν το 2029, μέχρι το 2040 θα έχουν φτάσει στο 30% του ΑΕΠ και μέχρι το 2060 θα έχουν ξεπεράσει το 60% του ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο. Αυτό δεν πρόκειται να συμβεί.
Η δέσμευση του Eurogroup είναι ότι μεσομακροπρόθεσμα αυτές οι δαπάνες θα κρατηθούν κάτω από το 15% κατ΄ αρχάς και κάτω από το 20% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος στη συνέχεια. Να θυμίσω ότι πολλές χώρες, ειδικά οι χώρες της Νότιας Ευρώπης, αλλά και το Βέλγιο, έχουν υψηλότερες χρηματοδοτικές ανάγκες από το 15% που πετύχαμε εμείς.
(Διαλογικές συζητήσεις)
Γ. ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ: Το μεγάλο θέμα εδώ είναι ακριβώς το γεγονός, ότι μετά το πρόγραμμα τόσο τα επιτόκια του ελληνικού χρέους, όσο και τα επιτόκια αναχρηματοδότησης θα είναι σημαντικά μεγαλύτερα από τα επιτόκια που έχουμε σήμερα στο χρέος. Άρα σε βάθος χρόνου οι ανάγκες αναχρηματοδότησης μεγαλώνουν. Γι΄ αυτό το λόγο το χρέος δεν είναι βιώσιμο.
Α. ΣΠΗΛΙΩΤΗ («ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ»): Θα ήθελα μερικές διευκρινίσεις σχετικά με την είσοδό μας στο QE, δηλαδή ποια θα είναι κατ΄ αρχήν τα οφέλη, εάν χρειάζεται η «έγκριση» εντός και εκτός εισαγωγικών του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και γιατί δε θα πάρουμε νωρίτερα τα κέρδη των κεντρικών τραπεζών, τα ANFAs δηλαδή και τα SNPs. Και πως θα χρησιμοποιηθούν;
Ε. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Για το τελευταίο ερώτημα, όπως καταλάβατε υπήρχαν χώρες που δεν ήθελαν να πάνε στο Κοινοβούλιο πολύ νωρίς να αλλάξουν τη συμφωνία. Αυτή είναι η απάντηση στην τρίτη σας ερώτηση, που δυσκολευόταν και γι΄ αυτό μπήκε στο μεσοπρόθεσμο και όχι στο βραχυπρόθεσμο. Η νομισματική χαλάρωση μαζί με το waver επιτρέπει στις ελληνικές τράπεζες να χρησιμοποιούν ως ενέχυρο τα δικά τους ομόλογα και άρα βελτιώνει πάρα πολύ τη ρευστότητα. Δηλαδή, για να το πούμε πιο καθαρά ελληνικά για τον κόσμο που μας ακούει, μειώνεται το επιτόκιο και άρα μπορούν να δανειστούν και οι επενδυτές σε χαμηλότερο…
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Μα και τώρα χαμηλά είναι τα επιτόκια.
Ε. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Όχι δεν είναι. Για ρωτήστε τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να σας πουν πόσο είναι τα επιτόκια. Άρα να μου δείξετε την ανάλυση που λέει ότι δεν βοηθάει μια χώρα να είναι στη νομισματική χαλάρωση και πάτε στην Ιταλία και στην Ισπανία να πείτε αυτή την άποψη. Νομίζω θα διασκεδάσετε με τις απαντήσεις που θα πάρετε. Άρα είναι πολύ σημαντικό και άμεσα βοηθάει τη ρευστότητα της ελληνικής οικονομίας, αλλά είναι και συγχρόνως ένα σήμα στην αγορά ότι η Ελλάδα είναι σαν όλες τις άλλες χώρες. Μπορώ να σας πω, κι αυτό το είπαμε σε άλλο πλαίσιο όταν μιλάγαμε για τα capital controls, ότι είναι πολύ σημαντική η αυτοπεποίθηση σε μια χώρα γιατί επηρεάζει το οικονομικό κλίμα και άρα τα οικονομικά αποτελέσματα. Άρα έχει και άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις η νομισματική χαλάρωση.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Υπουργέ, αν χρειάζεται τυπική έγκριση από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για να μείνουμε στην ποσοτική χαλάρωση και σε πόσα δις υπολογίζετε την ποσοτική χαλάρωση.
Ε. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Κατ’ αρχάς είναι δύσκολες αυτές οι ερωτήσεις και είναι δύσκολες γιατί η ΕΚΤ είναι ένας ανεξάρτητος θεσμός και άρα δεν μπορείς να την πιέσεις και να σου πει «τι θα κάνεις, πότε θα το κάνεις». Σας το λέω αυτό για να ξέρετε την πραγματικότητα. Δηλαδή και να πιέσεις την ΕΚΤ δεν πρόκειται να το κάνει αυτό, γιατί είναι ανεξάρτητος θεσμός, έχει τους δικούς του κανόνες, έχει το δικό της Συμβούλιο και άρα δεν μπορεί να σου απαντήσει σε αυτά. Η δική μου ανάγνωση είναι ότι το ΔΝΤ έχει δεσμευτεί ότι θα συμμετέχει στο πρόγραμμα και ότι αυτή η δέσμευση ήταν απαραίτητη και για να γίνει η εκταμίευση, γιατί μια σειρά από χωρών είπαν ότι εάν δεν είναι το ΔΝΤ στο πρόγραμμα εμείς δεν συμμετέχουμε δεν θα γίνει η εκταμίευση, δεν μπορούμε να πάμε στα Κοινοβούλιά μας για να περάσουμε την εκταμίευση. Ξέρετε ότι 5 – 6 χώρες για να γίνει εκταμίευση χρειάζεται να πάνε στα Κοινοβούλια, άλλες χώρες δεν χρειάζονται. Αυτές που χρειάζονται, είπαν, δεν ξέρω εάν όλες πήγαν, αλλά 3 – 4 σημαντικές χώρες είπαν ότι εμείς δεν πάμε. Άρα η συμμετοχή του ΔΝΤ έχει προεξοφληθεί και άρα η απάντησή σας νομίζω, χωρίς να το πω εγώ άμεσα για το ΔΝΤ έχει απαντηθεί.
Γ. ΠΑΠΠΟΥΣ (“MEGA”): Αν καταλαβαίνω καλά το όριο του 15% είναι μια κοινή θέση και του ΔΝΤ και των Ευρωπαίων, έτσι όπως αποτυπώνεται στο Eurogroup. Είδα όμως ότι το ΔΝΤ, με βάση την έκθεση που δημοσιοποίησε πριν από 48 ώρες, απαιτεί πολύ συγκεκριμένα μέτρα τα οποία, αν καταλάβαμε καλά, από αυτά που δήλωσε ο κ. Ντάισελμπλουμ, δεν μπορούν να περάσουν πολιτικά από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Ποιος λοιπόν μας εξασφαλίζει ότι στο τέλος του έτους, όταν το ΔΝΤ θα φτιάξει την καινούργια έκθεση βιωσιμότητας, θα θεωρήσει ότι είναι καλυμμένο από τις δεσμεύσεις των Ευρωπαίων; Ποιος δηλαδή μας διασφαλίζει εμάς ότι δεν θα έχουμε μια ανακύκλωση της κρίσης με όποια μορφή είναι αυτή στο τέλος του έτους;
Ε. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Η απάντηση είναι απλή, νομίζω. Ότι εξασφάλιση 100% δεν μπορεί να έχετε. Αλλά έχετε την πολιτική βούληση που έχει εκφράσει το ΔΝΤ ότι θέλει να συμμετέχει στο πρόγραμμα, το οποίο αυτό το πρόγραμμα θεωρεί ότι πρέπει να έχει πακέτο μια συμφωνία για το χρέος που θα αναλύσει εάν χρειάζεται, όπως είπα, σε κάθε μέτρο στο φάσμα, στο μείγμα των μέτρων, αν χρειάζεται περισσότερο στο κάθε εργαλείο, ή εάν χρειάζονται και άλλα εργαλεία. Προφανώς και το DSA, δηλαδή και η ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους θα συζητηθεί με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τα μέτρα και τα εργαλεία, ή περισσότερα εργαλεία, ή να χρησιμοποιηθούν με πιο έντονο τρόπο και θα γίνει, φαντάζομαι, ένας συμβιβασμός που όπως καταλαβαίνετε, καλύτερος μπορεί να γίνει για μας, χειρότερο δεν μπορεί να γίνει. Άρα για την ερώτηση εδώ για την επικεφαλίδα του ΔΝΤ και που μου κάνατε εσείς, το αποτέλεσμα αυτής της συζήτησης μπορεί να πάει προς το καλύτερο. Προς το χειρότερο δεν πρόκειται να πάει. Γιατί είτε θα πείσει το ΔΝΤ, τους Ευρωπαίους, κάντε περισσότερο, ή θα μείνει. Έτσι δεν είναι; Δηλαδή όλη αυτή η διαδικασία που θα γίνει, θα είναι προς όφελος δικό μας. Γιατί το ΔΝΤ λέει, αμφιβάλω εάν έχετε κάνει αρκετά και θα προσπαθήσω να σας πείσω μέσα από τη μελέτη βιωσιμότητας, ότι μπορεί να χρειαστούν και άλλα εργαλεία, περισσότερα εργαλεία, ή τα ίδια εργαλεία με περισσότερο ένταση.
ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ («ΣΚΑΙ»): Δύο από τα ζητήματα τα οποία ήταν σήμερα στην επικαιρότητα από το πρωί σε σχέση με τα προαπαιτούμενα που είναι σε εκκρεμότητα. Το ένα είναι μια υποτιθέμενη δυσαρέσκεια σε ότι αφορά την εξαγγελία του Πρωθυπουργού για το Κοινωνικό Ταμείο και θα θέλαμε λίγο περισσότερες λεπτομέρειες γι’ αυτό. Και το δεύτερο, το οποίο είναι στο ίδιο στο πεδίο της κοινωνικής πολιτικής, κάποιες παρατηρήσεις για το ΕΚΑΣ. Και συγκεκριμένα είτε για τα αναδρομικά από 1/1/2016 γι’ αυτούς που κόβεται φέτος, είτε για μια συντόμευση του χρόνου περικοπής του επιδόματος.
ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Σας είπα και ήμουνα ξεκάθαρος. Αυτά που είπε ο Πρωθυπουργός θα γίνουν. Θα έχουμε αυτό το Ταμείο. Το είπε με σοβαρότητα ο Πρωθυπουργός ότι είναι σημαντικό για μας, είναι σημαντικό για τον ελληνικό λαό. Και είπε αυτό που νομίζω ότι χρειαζόμαστε στην Ελλάδα, ότι όταν θα γίνει αυτό το Ταμείο, θα ξέρουν οι Έλληνες πολίτες τις ιεραρχήσεις, τις προτεραιότητες για να γίνει και ένας διάλογος αν έχουμε τις σωστές ιεραρχήσεις, τις σωστές προτεραιότητες. Άρα είναι σημαντικό να γίνει αυτό το Ταμείο. Δεν έχουν βάλει ένσταση οι θεσμοί γι’ αυτό το Ταμείο. Πουθενά δεν προκύπτει από την απόφαση του Eurogroup. Το ένα θέμα που μας βάλανε και δεν θα το επαναλαμβάνω αυτό γιατί θα το θυμάστε, είναι να ξεκαθαρίζουμε πάντα ποιες βελτιώσεις προέρχονται από μόνιμες βελτιώσεις και ποιες από προσωρινές. Άρα θέλουν μια συζήτηση με εμάς γι’ αυτό. Δεν νομίζω ότι ο Αλέξης Τσίπρας θα έχει κάποιο πρόβλημα να κάνει κάποια βοηθήματα εφάπαξ και κάποια με πιο μόνιμη βάση. Αυτό είναι το μόνο θέμα που συζητιέται. Για το ΕΚΑΣ, η συζήτηση που γίνεται, είναι ότι αυτή η αναδρομική πληρωμή που πρέπει να κάνουν κάποιοι άνθρωποι πρέπει ή να μην υπάρχει, ή να αποζημιωθούν με κάποιο άλλο τρόπο, που το έβαλε ο κ. Πρωθυπουργός ότι μπορεί να είναι και μέσα από το Κοινωνικό Ταμείο. Σε κάθε περίπτωση η δέσμευσή μας είναι ότι θα υπάρχει αυτή η αποζημίωση με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο. Θα το δούμε εάν είναι καλύτερο να γίνει μέσα από το Κοινωνικό Ταμείο, ή με κάποιο διαφορετικό τρόπο.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ: Κυρίες και κύριοι, σας ευχαριστούμε πάρα πολύ.
>>>•<<<
