Η ΕΣΕΕ στην προσπάθειά της να αποτιμήσει τις σημαντικότερες εξελίξεις/γεγονότα του 2016 που διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στο συνολικό φάσμα δραστηριότητας των εμπορικών επιχειρήσεων, επιχειρεί να καταγράψει εκείνα τα μέτρα, η ψήφιση και η υλοποίηση των οποίων θα επηρεάσει ουσιωδώς την καθημερινότητα χιλιάδων επιτηδευματιών. Στις επισημάνσεις που ακολουθούν επιχειρείται μία αποτύπωση των κυριότερων επιπτώσεων σε τομείς όπως η φορολογία, το ασφαλιστικό, οι εργασιακές σχέσεις, η πρόσβαση στη ρευστότητα/διευθέτηση μη εξυπηρετούμενων δανείων, η γραφειοκρατία κ.α. συνιστωσών νευραλγικής σημασίας για το μέλλον του εγχώριου επιχειρείν. Ειδικότερα οι κυριότερες εξελίξεις στη διάρκεια του 2016 αφορούν:
Ασφαλιστικό (2016):
➢ Αδιαμφισβήτητα, η σημαντικότερη τομή που έλαβε χώρα στη διάρκεια του έτους που σύντομα θα αποχαιρετίσουμε, αφορά στη ψήφιση του νέου Ασφαλιστικού Νομοσχεδίου, οι διατάξεις του οποίου μεταβάλλουν ριζικά το ισχύον μέχρι πρότινος θεσμικό πλαίσιο. Από 1.1.2017 ενεργοποιείται ο Ενιαίος Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ), στον οποίο ενσωματώνονται αυτοδίκαια όλοι οι υφιστάμενοι φορείς κύριας κοινωνικής ασφάλισης. Θα αποτελείται από έναν κλάδο κύριας ασφάλισης και λοιπών παροχών, όπου θα εντάσσονται όλα τα υπόλοιπα ταμεία και τα οποία θα διαθέτουν ξεχωριστούς τομείς, κλάδους και λογαριασμούς. Όσον αφορά στο κύριο ταμείο ασφάλισης των εμπόρων, τον ΟΑΕΕ, οι βασικότερες τροποποιήσεις εντοπίζονται στο ύψος των ασφαλιστικών εισφορών, καθώς προβλέπονται ελαφρύνσεις για όσους έχουν δηλώσει χαμηλά εισοδήματα (του 2015) και επιβαρύνσεις για όσους υπερβαίνουν ένα συγκεκριμένο εισοδηματικό όριο. Το εν λόγω όριο ποικίλλει αναλόγως και της ασφαλιστικής κλάσης στην οποία εντάσσονταν μέχρι πρότινος ο επιτηδευματίας. (ψήφιση Νομοσχεδίου: Μάιος 2016)
➢ Μία σειρά θέσεων και τεκμηριωμένων προτάσεων που έχει υποβάλλει και συνεχίζει να επεξεργάζεται η ΕΣΕΕ, όπως: το πάγωμα και η κεφαλαιοποίηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών στον ΟΑΕΕ με ταυτόχρονη δυνατότητα αποποίησης ασφαλιστικού χρόνου για τις εντός της κρίσης μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η αναθέρμανση της ρύθμισης των χρεών σε έως και 100 δόσεις – μέσω χαλάρωσης των υφιστάμενων κριτηρίων – και το δικαίωμα σε συνταξιοδότηση και για εκείνους που συμπληρώνουν τα 67 χρόνια, με 20ετή τουλάχιστον ασφάλιση και με οφειλές άνω των 20.000 €, έτυχαν θετικής αντιμετώπισης από τη διοίκηση του ΟΑΕΕ. Εντούτοις, είτε λόγω της αδιαλλαξίας των Θεσμών, είτε εξαιτίας του φόρτου εργασίας και του νομοθετικού έργου που πρέπει να διεκπεραιωθεί εντός ασφυκτικού χρονικού πλαισίου, ορισμένα αιτήματα βρίσκονται σε διαδικασία διαβούλευσης και πρόκειται να αξιολογηθούν εντός του 2017, ενώ κάποια άλλα έχουν απορριφθεί.
Φορολογικό (2016):
➢ Οι προωθούμενες μεταρρυθμίσεις στη Φορολογία Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων, είχαν σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία κοινής φορολογικής κλίμακας για μισθωτούς, συνταξιούχους, αγρότες και ασκούντες επιχειρηματική δραστηριότητα, με τη διαφορά πως για τους επιτηδευματίες δεν αναγνωρίζεται το διαφοροποιημένο, αναλόγως των τέκνων, αφορολόγητο των υπολοίπων ομάδων. Παράλληλα και με σημείο αναφοράς τα Νομικά Πρόσωπα, η εξομοίωση μεταξύ εκείνων που διατηρούν απλογραφικά και διπλογραφικά βιβλία (29% επί του συνόλου των κερδών) αποτελεί τη σημαντικότερη διαφοροποίηση σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση. Πρέπει να τονιστεί πως οι μεταρρυθμίσεις στο τομέα της Άμεσης Φορολογίας (ΚΦΕ, φορολόγηση εισοδημάτων από ενοίκια) που ψηφίστηκαν το Μάιο του τρέχοντος έτους και περιλαμβάνονταν στο Ασφαλιστικό Νομοσχέδιο, έχουν περίοδο εφαρμογής τη χρήση του 2016. (ψήφιση Νομοσχεδίου: Μάιος 2016)
➢ Μεταβολές επέρχονται και στην Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης φυσικών προσώπων, καθώς αποδίδεται σε αυτήν προοδευτικός χαρακτήρας με τη διατήρηση της εξαίρεσης εκείνων με εισοδήματα χαμηλότερα των 12.000 ευρώ, με ταυτόχρονη αύξηση των εισοδηματικών κλιμακίων αλλά και του αριθμού των φορολογικών συντελεστών. (ψήφιση διατάξεων: Μάιος 2016)
➢ Η φορολόγηση των ενοικίων θα εξακολουθεί να πραγματοποιείται με βάση αυτοτελή φορολογική κλίμακα, διαφοροποιήσεις όμως θα επέλθουν τόσο στο ύψος των φορολογικών συντελεστών όσο και στον αριθμό των κλιμακίων, εξαιτίας της αύξησής τους από 2 σε 3 (με ανώτατο συντελεστή 45%. – ψήφιση διατάξεων: Μάιος 2016)
➢ Με διαφορά λίγων ημερών από τις θεσπισθείσες μεταρρυθμίσεις του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, ψηφίστηκαν στη Βουλή διατάξεις που προέβλεπαν είτε την αύξηση υφιστάμενων έμμεσων φόρων ή τη θέσπιση νέων. Ειδικότερα, η μετάταξη του υψηλού συντελεστή ΦΠΑ από 23% σε 24% σε συνδυασμό με την αύξηση της φορολογίας: στα ενεργειακά προϊόντα (ΕΦΚ σε πετρέλαιο, βενζίνη, υγραέριο κ.α.), στα καπνικά, στο ηλεκτρονικό τσιγάρο στη σταθερή τηλεφωνία, στον καφέ κ.α., θα επιφέρουν σημαντικές επιπτώσεις στην καταναλωτική δαπάνη, οι οποίες ήδη έχουν αρχίσει να γίνονται απτές από το Β΄ εξάμηνο του 2016 και θα ενταθούν στη διάρκεια του 2017. (ψήφιση διατάξεων: Μάιος 2016)
➢ Από 1/6/2016 ενεργοποιήθηκε η 2η φάση αυξήσεων των συντελεστών ΦΠΑ στα λιγότερο αναπτυγμένα νησιά: Σύρο, Θάσο, Άνδρο, Τήνο, Κάρπαθο, Μήλο, Σκύρο, Αλόννησο, Κέα, Αντίπαρο και Σίφνο (συντελεστές ΦΠΑ 6%, 13%, 24% – προηγούμενο ευνοϊκό καθεστώς (-30%): 4%, 9%, 16% – Εξομοίωση με λοιπή Ελλάδα).
➢ Οι αλλαγές στον ΕΝΦΙΑ, εξειδικεύονται στην αύξηση των υφιστάμενων κλιμακίων και φορολογικών συντελεστών και ιδίως του συμπληρωματικού φόρου, για τον οποίο το αφορολόγητο όριο μειώνεται από τις 300.000 στις 200.000 ευρώ. Ο νέος ΕΝΦΙΑ θα επηρεάσει και τους ιδιοκτήτες νομικών οντοτήτων, καθώς αυξάνεται ο συντελεστής συμπληρωματικού ΕΝΦΙΑ από το 5‰ στο 5,5‰, ενώ Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων με συντελεστή 1‰ θα κληθούν να καταβάλλουν οι ιδιοκτήτες ακινήτων για την παραγωγή ή την άσκηση κάθε είδους επιχειρηματικής δραστηριότητας, ανεξαρτήτως αντικειμένου εργασιών. Παρόλα αυτά, ο αμετάβλητος φετινός δημοσιονομικός στόχος, σε σχέση με την περυσινή χρονιά, της είσπραξης των 2,65 δις ευρώ καταδεικνύει μία πρόθεση αναλογικότερου επιμερισμού των βαρών. (ψήφιση διατάξεων: Μάιος 2016)
➢ Η θέσπιση του Αυτόματου Μηχανισμού Δημοσιονομικής Προσαρμογής (ΑΜΔΠ), αποτελεί μία επιπρόσθετη υποχρέωση στο Πλαίσιο του νέου Μνημονίου με τους Θεσμούς, σύμφωνα με την οποία σε περίπτωση αποκλίσεων κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του Κρατικού Προϋπολογισμού, ο υπουργός Οικονομικών θα μπορεί να προβαίνει σε περικοπές του ΑΕΠ έως και 2%. (ψήφιση διατάξεων: Μάιος 2016)
➢ Επιβολή νέων αυστηρότερων προστίμων αναφορικά με τις παραβάσεις Φ.Π.Α./μη έκδοση αποδείξεων – Ποινολόγιο Εφορίας. (ψήφιση διατάξεων: Ιούλιος 2016)
➢ Σύμφωνα με τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ΚΕΔΕ), στην περίπτωση που υπάρχουν ληξιπρόθεσμες ή μη οφειλές προς το Δημόσιο και ο φορολογούμενος δικαιούται επιστροφής φόρου γίνεται αυτεπάγγελτος συμψηφισμός. Πιο αναλυτικά, βέβαιη και εκκαθαρισμένη χρηματική απαίτηση του οφειλέτη κατά του Δημοσίου (π.χ. επιστροφή φόρου εισοδήματος), η οποία αποδεικνύεται με τελεσίδικη δικαστική απόφαση ή δημόσιο έγγραφο, συμψηφίζεται με βεβαιωμένα χρέη αυτού προς το Δημόσιο (π.χ. ΕΝΦΙΑ). (εφαρμογή μέτρου: Νοέμβριος 2016)
➢ Στο πλαίσιο καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, δίνεται πλέον η δυνατότητα οικειοθελούς αποκάλυψης αδήλωτων εισοδημάτων στην Εφορία. Στην ουσία πρόκειται για μία περαίωση, στην οποία μπορούν να υπαχθούν μη υποβληθείσες ή ανακριβώς ή ελλιπώς υποβληθείσες δηλώσεις, ακόμη και πληροφοριακού χαρακτήρα, με επιπρόσθετους, επί των κύριων (με βάση το έτος απόκρυψης των εισοδημάτων), φορολογικούς συντελεστές. (ψήφιση διατάξεων: Δεκέμβριος 2016)
Πλαστικό Χρήμα – Ηλεκτρονικές συναλλαγές (2016):
➢ Στο ψηφισθέν Νομοσχέδιο για το Πλαστικό Χρήμα και την αποκάλυψη των Αδήλωτων Εισοδημάτων προβλέπονται κίνητρα πραγματοποίησης συναλλαγών μέσω καρτών και χρήσης υπηρεσιών e-banking. Εντούτοις, η διασύνδεση του αφορολόγητου ορίου με τις πραγματοποιούμενες ηλεκτρονικές συναλλαγές δεν ισχύει για τους ελεύθερους επαγγελματίες, καθόσον οι τελευταίοι στερούνται του συγκεκριμένου δικαιώματος (αφορολόγητο όριο). Περαιτέρω, ακόμη ένα μέτρο που είχε προταθεί από την ΕΣΕΕ, αναφορικά με τη θεσμοθέτηση ενός κατώτατου ορίου προστασίας των ελεύθερων επαγγελματιών, αντίστοιχου με εκείνου που ισχύει για τα φυσικά πρόσωπα, τελικά δεν εισακούστηκε. Η θέσπιση ενός «ειδικού επιχειρηματικού/επαγγελματικού τραπεζικού λογαριασμού» αλλά στην ουσία «τροφοδότη λογαριασμού» των λειτουργικών εξόδων της επιχείρησης, αν και είχε προταθεί ήδη από τις αρχές του έτους και είχε τύχει θετικής αντιμετώπισης, τελικά δεν έλαβε την έγκριση των Θεσμών. (ψήφιση διατάξεων: Δεκέμβριος 2016)
Θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της Αγοράς (2016):
➢ Στόχος του νέου θεσμικού πλαισίου για την αδειοδότηση των επιχειρήσεων, είναι η απλοποίηση της διαδικασίας σύστασής τους, αίροντας τα υφιστάμενα γραφειοκρατικά εμπόδια τα οποία μειώνουν σε σημαντικό βαθμό την ανταγωνιστικότητά τους. (ψήφιση διατάξεων: Δεκέμβριος 2016)
➢ Στο Νομοσχέδιο για το Πλαστικό Χρήμα και τη φανέρωση Αδήλωτων Εισοδημάτων περιλαμβάνονται και διατάξεις αναφορικά με τη λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων τις Κυριακές. Με βάση τις προβλεπόμενες διατάξεις, η διάρκεια των ενδιάμεσων εκπτώσεων αυξάνεται από τις 20 στις 30 ημέρες, στις οποίες θα περιλαμβάνονται τουλάχιστον 2 Κυριακές, κατόπιν απόφασης του οικείου Περιφερειάρχη. (ψήφιση διατάξεων: Δεκέμβριος 2016)
Διαχείριση μη εξυπηρετούμενων δανείων (2016):
➢ Ταυτόχρονα με τη ψήφιση φορολογικών μέτρων έμμεσου χαρακτήρα, καθορίζεται το πλαίσιο αδειοδότησης των εταιρειών διαχείρισης «κόκκινων» δανείων και οι ελάχιστες απαιτούμενες προϋποθέσεις που πρέπει να ικανοποιούνται (ελάχιστο μετοχικό κεφάλαιο, νομική μορφή επιχείρησης, διαδικασία μεταβίβασης δανείου, αδειοδότηση από ΤτΕ, ενημέρωση οφειλέτη κ.α. – ψήφιση διατάξεων: Μάιος/Ιούνιος 2016)
➢ Επικαιροποίηση του Κώδικα Δεοντολογίας της ΤτΕ, στον οποίο περιλαμβάνονται 19 προτάσεις λύσεων για το ακανθώδες ζήτημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Οι διαθέσιμες επιλογές για τους δανειολήπτες διακρίνονται τόσο για τον βραχυχρόνιο όσο και για το μακροχρόνιο χαρακτήρα τους, ενώ δεν εκλείπουν και οι λύσεις οριστικής διευθέτησης. (δημοσίευση εγκυκλίου από ΤτΕ: Αύγουστος 2016)
➢ Αυστηροποίηση των κριτηρίων ένταξης στο Ν. Κατσέλη, καθώς η προστασία της πρώτης κατοικίας από πλειστηριασμούς στη διάρκεια του 2016 γίνεται δυσκολότερη και υπακούει σε αυστηρότερες προϋποθέσεις, στην περίπτωση που κάποιος θελήσει να κάνει χρήση των επικαιροποιημένων διατάξεων του Νόμου (αυστηρότερα κριτήρια όσον αφορά στις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων και τα ελάχιστα προαπαιτούμενα για τους δυνητικούς δικαιούχους (ισχύς του επικαιροποιημένου Ν. Κατσέλη: Ιανουάριος 2016)
Διαβουλεύσεις /Θεσμοθέτηση διατάξεων εντός του 2017:
Με την έναρξη της 2ης αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας από τους Θεσμούς, τέθηκαν σε διαβούλευση σημαντικά ζητήματα που άπτονται θεμάτων κυρίως της εργατικής νομοθεσίας, της κατάθεσης των απαραίτητων τροπολογιών για το νέο Ασφαλιστικό και της διευθέτησης του τεράστιου προβλήματος των πάσης φύσεως ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων. Οι συζητήσεις επί των συγκεκριμένων παραμέτρων ξεκίνησαν περί τις αρχές Νοεμβρίου του 2016 και αναμένεται να ολοκληρωθούν μέσα στο 2017. Πιο αναλυτικά:
➢ Τα κομβικής σημασίας ζητήματα των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και των ομαδικών απολύσεων, κατατάσσονται μεταξύ των πλέον κρίσιμων θεμάτων, ο βαθμός δυσκολίας των οποίων είναι αρκετά υψηλός, εξαιτίας των διαφορετικών προσεγγίσεων μεταξύ Κυβέρνησης και Θεσμών.
➢ Η έναρξη της ισχύος από τις αρχές του επόμενου έτους του νέου Ασφαλιστικού συστήματος προϋποθέτει την κατάθεση και ψήφιση των απαραίτητων τροπολογιών. Η ύπαρξη ασαφειών και κενών στην ερμηνεία του νόμου, όπως π.χ. τι θα ισχύσει με τον τρόπο καθορισμού των ασφαλιστικών εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών και των Νομικών Προσώπων, χρήζουν άμεσων απαντήσεων, οι οποίες πρέπει απαραιτήτως να δοθούν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.
➢ Οι διαβουλεύσεις για τον πολυσυζητημένο «Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Χρεών των Επιχειρήσεων» προς το Δημόσιο (Εφορίες και Ασφαλιστικά Ταμεία), τις Τράπεζες και τους Προμηθευτές, αν και ξεκίνησαν με πολλές προοπτικές στη διάρκεια του Οκτωβρίου, εν τέλει έχουν απολέσει τον ουσιαστικό χαρακτήρα τους, εκείνον της ένταξης όσο το δυνατόν περισσότερων υπόχρεων. Κι αυτό γιατί ένεκα των ενστάσεων των θεσμών οι ελεύθεροι επαγγελματίες δεν θα περιλαμβάνονται εν τέλει στους δικαιούχους, ενώ η υιοθέτηση μίας σειράς περιοριστικών παραμέτρων (πρόβλεψη ελάχιστης οφειλής, μη ένταξη χρεών προς ορισμένες υπηρεσίες του Δημοσίου, αυτοματοποιημένα κριτήρια, υψηλό κόστος συμμετοχής των ενδιαφερομένων κ.α.) καθιστούν τη ρύθμιση απρόσιτη και μη ελκυστική.
Δήλωση προέδρου ΕΣΕΕ κ. Βασίλη Κορκίδη:
«…Εύχομαι καλές δουλειές, με υγεία, δύναμη και πολύ υπομονή σε όλους τους εμπόρους και τις οικογένειές τους, ενόψει της δύσκολης συνέχειας και των υπέρμετρων φορολογικών υποχρεώσεων από τα επιπλέον 2,46 δις ευρώ φόρων του 2017. Επισημαίνω επίσης, τις υπέρμετρες και υπέρογκες υποχρεώσεις των τελευταίων εργάσιμων ημερών του 2016, όπου 6 εκ. ιδιώτες και επιχειρήσεις, όφειλαν να ανταποκριθούν σε ένα συνολικό λογαριασμό 4 δις ευρώ, όσο δηλαδή ήταν μεγαλύτερες από ότι ο μηνιαίος εορταστικός τζίρος του Δεκεμβρίου. Προφανώς, η ρύθμιση οικειοθελούς απόκρυψης εισοδημάτων δεν αφορά την πλειοψηφία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που δήλωσαν τα εισοδήματά τους, αλλά δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν στους βεβαιωμένους φόρους που τους επιβλήθηκαν και κατέληξαν μετά από πρόστιμα και προσαυξήσεις σε υπέρογκες ληξιπρόθεσμες οφειλές. Μάλιστα, παρά το γεγονός ότι δεν έχουν τα διαθέσιμα χρήματα, έχουν αποδεχθεί να ρυθμίσουν τις υποχρεώσεις τους, σε αντίθεση με αυτούς, που αφενός τα απέκρυψαν και αφετέρου τα φυγάδευσαν αδήλωτα, στο εξωτερικό. Όσο για τον ειδικό επιχειρηματικό λογαριασμό, που αόριστα αναφέρεται στο άρθρο 62 του τελευταίου νόμου του 2016, θα συνεχίσουμε να τον διεκδικούμε και το 2017. Η χρονιά που έφυγε δεν ήταν καλή και η χρονιά που ήρθε θα είναι δύσκολη. Καλή χρονιά, με περισσότερη δουλειά και λιγότερους φόρους!..»
