Τα τελευταία χρόνια στα πλαίσια της επιστήμης της ψυχολογίας, αναπτύχθηκαν οι έννοιες του fixed mindset και growth mindset. Οι άνθρωποι βασικά χωρίζονται σε μια εκ των δύο κατηγοριών αν και μπορεί να βρίσκονται και άλλοτε στην μία, άλλοτε στην άλλη, πότε περισσότερο στην μία και πότε στην άλλη. Είναι σημαντικό όμως, να επιδιώκουμε να βρισκόμαστε στο growth mindset το δυνατόν συχνότερα ή και μονίμωςκαι θα εξηγήσουμε γιατί.
Mindset είναι η νοοτροπία και βέβαια fixed, είναι η δεδομένη. Fixed mindset έχουν όσοι θεωρούν ότι οι ικανότητές τους είναι συγκεκριμένες και συνεπώς κάτι ή μπορούν να το κάνουν ή όχι. Με αυτήν τους την αντίληψη, μένουν σε αυτά που έχουν και με τα οποία αισθάνονται άνετα. Δεν δοκιμάζουν νέα πράγματα, διότι θεωρούν, ιδίως εάν υπάρχει κάποιος βαθμός δυσκολίας, ότι θα αποτύχουν και τότε, μπορεί να αισθανθούν μειονεκτικά ή αποτυχημένοι.
Αποφεύγουν να ασχοληθούν με τις ευκαιρίες που τους παρουσιάζονται, διότι φοβούνται την αποτυχία. Τα λάθη που ενδεχομένως κάνουν οι ίδιοι ή οι άλλοι, τα βλέπουν, λόγω της νοοτροπίας τους, ως αποτυχία. Αποφεύγουν να προσπαθήσουν, διότι προκαταβάλουν αρνητικό αποτέλεσμα. Δεν δέχονται εύκολα την (θετική) κριτική και νοιώθουν να απειλούνται από άλλους ανθρώπους που σημειώνουν επιτυχία, όπως και ζηλεύουν την επιτυχία αυτών.
Οι άνθρωποι με fixed mindset, δεν καταφέρνουν να φτάσουν στο επίπεδο που θα μπορούσαν να φτάσουν καθώς βάζουν οι ίδιοι περιορισμό στις δυνατότητές τους. Ένας άνθρωπος με fixed mindset και ως παράδειγμα, θα πει «Δεν είμαι καλός με τους υπολογιστές», οπότε δεν θα κάτσει καν να μάθει · με άλλα λόγια, αυτο-ευνουχίζονται. Οι fixed mindset, εάν σε κάτι πετυχαίνουν, έχουν το αίσθημα του winner (νικητή: είμαι καλός και κέρδισα) και συνεπακόλουθα σε αυτά που δεν πετυχαίνουν, το αίσθημα του loser (αποτυχημένου).
Από την άλλη πλευρά, οι άνθρωποι με growth mindset, θεωρούν ότι τα ταλέντα και ικανότητες μπορούν να βελτιωθούν με την αφοσίωση και την προσπάθεια. Η προσπάθεια είναι πολύ σημαντική σε αυτούς και όχι το αποτέλεσμα. Προτιμούν να επιλέγουν υποθέσεις και ζητήματα που τους προκαλούν και είναι δύσκολα, αντί άλλων που θα ήταν εύκολα. Καλοδέχονται τις νέες ευκαιρίες που τους παρουσιάζονται. Από την επιτυχία των άλλων, λαμβάνουν έμπνευση και μαθήματα.
Ως αποτέλεσμα της παραπάνω θετικής και ανοικτής νοοτροπίας, οι άνθρωποι με growth mindset, φτάνουν ένα ολοένα και υψηλότερο επίπεδο επιτευγμάτων. Καταλαβαίνουν δε ότι η δημιουργικότητα έρχεται από την εξάσκηση και την επιμονή. Δεν έχουν πρόβλημα με τις αποτυχίες, περισσότερο τις βλέπουν ως στάδια – μαθήματα, πάνω στα οποία θα πατήσουν για να πάνε λίγο αργότερα, πιο πέρα. Ένας άνθρωπος με growth mindset, μπορεί να βλέπει τις δυσκολίες που αντικειμενικά μπορεί να υπάρχουν, αλλά εστιάζει στην προσπάθεια και επιμονή και σταδιακά βλέπει και κάποια θετικά αποτελέσματα. Έπειτα προχωράει πιο ψηλά.
Δείτε το γράφημα πιο κάτω. Ακόμα και εάν δύο άνθρωποι ξεκινήσουν από το ίδιο επίπεδο, με τις ίδιες δυνατότητες, εάν ο ένας έχει growth mindset και ο άλλος fixed mindset, ο πρώτος μη φοβούμενος τις αποτυχίες, με το να του αρέσουν τα δύσκολα, με το να είναι ανοικτός και θετικός, κάνει βήματα ανόδου από το σημείο εκκίνησης.
Αυτός που έχει fixed mindset, παρόλο που ξεκίνησαν με ίδιες δυνατότητες και ίδιο σημείο εκκίνησης, καθώς, σε βάθος χρόνου, θέτει όρια σε αυτά που μπορεί να κάνει, φοβάται τις αποτυχίες, αποφεύγει τις αβεβαιότητες των ευκαιριών που του παρουσιάζονται, σταδιακά θα περιορίζει την δυναμικότητά του, όταν ο άλλος με το growth mindset, θα την αυξάνει.
Δυσκολίες, ατυχίες, αναποδιές στην πορεία της ζωής τους, θα αντιμετωπίσουν σίγουρα και οι δυο · και αυτός με το growth mindset και αυτός με το fixed mindset. Όμως η fixed mindset προδιάθεση του ενός, είναι μια εσωτερική λειτουργία, που ανεξαρτήτως των εξωτερικών παραγόντων, τον οδηγεί σε συρρίκνωση. Αντιθέτως σε αυτόν με growth mindset, η νοοτροπία του αυτή, είναι που ανεξαρτήτως των δυσκολιών που θα συναντήσει από εξωτερικούς παράγοντες, η εσωτερική του αυτή δύναμη, θα τον ωθήσει σιγά – σιγά σε μια ανοδική κατά βάση πορεία.
Mindfulness – ΑΥΤΟΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ για Βελτίωση της ποιότητας ζωής
Ακόμα και εάν ξεκινούσαν ο fixed mindset από πιο ψηλό σημείο εκκίνησης από αυτό του growth mindset, ο fixed σε βάθος χρόνου θα είχε πορεία συρρίκνωσης, όταν ο growth mindset, θα είχε πορεία ανάπτυξης, που πιθανότατα, κάποια στιγμή να τον ξεπερνούσε κιόλας.
Εσείς τι mindset – νοοτροπία έχετε; Fixed ή Growth?
