Ομιλία του Υφυπουργού Οικονομικών, αρμόδιου για το Χρηματοπιστωτικό Σύστημα, κ. Γεωργίου Ζαββού στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
οι προλαλήσαντες και ο Υπουργός κάλυψαν πολλά και σημαντικά σημεία του υπό συζήτηση νομοσχεδίου. Εγώ κύριε Πρόεδρε θα εστιαστώ, και μόνο, σε ορισμένα θέματα τα οποία νομίζω είναι κρίσιμης πολιτικής και νομοθετικής σημασίας. Το προς συζήτηση νομοσχέδιο είναι σημαντικό. Γιατί και για ποιον; Θα έλεγα είναι σημαντικό, ιδιαίτερα, για τον επενδυτή ο οποίος πρέπει να προστατεύεται και ευρύτερα για το χρηματοπιστωτικό σύστημα το οποίο πρέπει να εμπνέει αξιοπιστία, εμπιστοσύνη και ασφάλεια. Κύριε Πρόεδρε, φέρνουμε αυτό το νομοσχέδιο σε μία περίοδο η οποία είναι κρίσιμη και σημαντική λόγω και του ιστορικού της κεφαλαιαγοράς και του χρηματιστηρίου και ιδιαίτερα στην επαύριον ενός σκανδάλου, όπως αυτό της Folli-Follie, που όπως ξέρουμε καταρράκωσε και αμαύρωσε την εικόνα της χώρας μας στη διεθνή επενδυτική κοινότητα. Αυτός είναι ο πραγματικός λόγος. Θέλουμε, σύντομα και με στέρεα βήματα, να αναβαθμίσουμε, να ανατάξουμε την ελληνική κεφαλαιαγορά, το ελληνικό χρηματιστήριο και το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Γιατί κύριε Πρόεδρε, για αυτό το σκάνδαλο για το οποίο δεν μίλησαν πολλοί σήμερα, σε αυτή την αίθουσα, μιλάει όμως πολύ ο κόσμος έξω. Πολλοί είναι αυτοί που έχασαν τα λεφτά τους. Στιγμάτισε ολόκληρη την εγχώρια επιχειρηματική και χρηματιστηριακή κοινότητα ιδιαίτερα σε μια συγκυρία που η χώρα μας παλεύει να προσελκύσει διεθνείς επενδυτές.
Είναι ένα σκάνδαλο που τα πρώτα του δείγματα δόθηκαν περίπου 2 χρόνια πριν όπως απέδειξαν τα πορίσματα της εταιρείας Alvarez & Marsal αλλά και της ΕΛΤΕ (Επιτροπή Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων). Αυτά δίνουν μερικές σημαντικές πληροφορίες τις οποίες πρέπει τουλάχιστον να τις αξιολογήσουμε στο βαθμό που θέλουμε πραγματικά να κλείσουμε αυτές τις κερκόπορτες στο ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και στο χρηματιστήριο. Γιατί από αυτό το σκάνδαλο προέκυψε ότι υπήρξε απατηλή χρηματοοικονομική αναφορά στις οικονομικές καταστάσεις του ομίλου Folli-Follie λόγω της ενοποίησης με τη θυγατρική εταιρεία για τις χρήσεις του 2016, του 2017 αλλά και, όπως λένε τα παραπάνω πορίσματα, ότι ήταν αμφιλεγόμενη η προέλευση κεφαλαίων.
Όπως αντιλαμβανόμαστε τα στοιχεία αυτά είναι άκρως επιβαρυντικά για τη διοίκηση της εταιρείας που διαχειρίστηκε τους λογαριασμούς καθώς οι πωλήσεις που εμφάνιζε δεν ήταν ούτε στη χονδρική, ούτε στη λιανική αγορά. Επίσης σε άλλο σημείο του πορίσματος προέκυψε σωρεία παραβάσεων για την επιτροπή ελέγχου μιας και η σύνθεση της επιτροπής δεν τηρούσε τους κανόνες ανεξαρτησίας. Ο πρόεδρος, όπως γνωρίζουμε, ήταν στενά συνδεδεμένος με την οικογένεια χωρίς παράλληλα να διαθέτει τις κατάλληλες γνώσεις που προέβλεπε η νομοθεσία. Υπήρχαν ανύπαρκτα πρακτικά της επιτροπής ελέγχου και ανύπαρκτη επικοινωνία της τόσο με τη διοίκηση όσο και με ορκωτούς ελεγκτές και λογιστές. Το λέω αυτό κύριε πρόεδρε γιατί έχοντας υπόψη αυτό το ιστορικό πλαίσιο μπορούμε να αντιληφθούμε ευκρινέστερα γιατί θα πρέπει να δώσουμε ουσιαστικές λύσεις σε αυτά τα προβλήματα με τα οποία η δικαιοσύνη ασχολείται σε άλλο πλαίσιο.
Θα μου πείτε είμαστε οι μόνοι;
Όχι βέβαια. Αυτές τις μέρες εμφανίστηκε, όπως ανέφεραν και οι προλαλήσαντες, άλλο σκάνδαλο που συντάραξε τη Γερμανία και το χρηματοπιστωτικό της σύστημα: η κατάρρευση της Wirecard, μιας εταιρείας πληρωμών. Ήταν σκάνδαλο που κι αυτό φαίνεται να οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ολιγωρία, στις ελλείψεις και σε άλλες παραβάσεις κυρίως του ελεγκτικού, εποπτικού, λογιστικού χαρακτήρα αυτής της εταιρείας.
Τι μας δίνουν σαν πρώτο υλικό προς σκέψη αυτά τα σκάνδαλα που δεν είναι και τα μόνα;
Γιατί είχαμε και παλαιότερα και στην Αμερική το σκάνδαλο της Enron.
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, «οι φύλακες συνελήφθησαν κοιμώμενοι». Τα λυκόσκυλα δεν ξύπνησαν. Εδώ είδαμε τον ελέφαντα να περνάει και κάναμε πως δεν τον βλέπαμε. Είδαμε να καταρρέουν συστήματα λογιστικού, εποπτικού ελέγχου. Βλέπουμε ότι το αίτημα από μερικούς για αυτορρύθμιση δεν είναι και πολύ σωστό. Ιδιαίτερα σε τέτοιες περιπτώσεις το επενδυτικό κοινό χάνει τα λεφτά του, δηλαδή οι επενδυτές και μερικές φορές οι μικροεπενδυτές.
Κύριε πρόεδρε με τις παρεμβάσεις που κάνουμε ως κυβέρνηση αποσκοπούμε στην προστασία των επενδυτών -όπως είπα και στην αρχή- και στην ενίσχυση της αξιοπιστίας της ελληνικής κεφαλαιαγοράς. Γιατί πιστεύουμε ότι όλη η αλυσίδα εκείνων των παραγόντων που λειτουργεί ως ιμάντας άντλησης πόρων από το χρηματιστήριο πρέπει να διέπεται από κανόνες διαφάνειας και επάρκειας. Μιλάω για τις ίδιες τις εισηγμένες εταιρείες και την ευθύνη που θα έχουν, για τους λογιστές και τους ορκωτούς ελεγκτές, για την ΕΛΤΕ, για το ίδιο το χρηματιστήριο, αλλά και για την εποπτεύουσα αρχή, δηλαδή την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.
Κύριε πρόεδρε πρόκειται για ένα ζωτικό οικοσύστημα της κεφαλαιαγοράς που θα πρέπει να λειτουργεί με τις βέλτιστες πρακτικές, κανόνες και ρυθμίσεις. Θα έλεγα σαν αυτές που εισάγουμε ή προσπαθούμε αυτή τη στιγμή να εισάγουμε με βάση αυτό το νομοσχέδιο.
Γιατί αντιλαμβανόμαστε, ότι αρκεί και η απλή δυσλειτουργία. Αρκεί «το σπάσιμο και ενός κρίκου αυτής της αλυσίδας», για να δημιουργήσει μία «κρίση συστήματος».
Σκοπός μας ανάμεσα στα άλλα, και εδώ απαντώ σε προηγούμενες αναφορές είναι, να «χτυπηθεί» ο παρασιτικός και κερδοσκοπικός χαρακτήρας του χρηματιστηρίου.
Θέλουμε, να αναδείξουμε τον επενδυτικό και αναπτυξιακό του χαρακτήρα, που θα προστατεύει τους επενδυτές και ιδιαίτερα τους μικρομετόχους μέσω της διαφανούς διασποράς, της υπεραξίας, που μπορεί κάποιος να αντλήσει.
Κύριε Πρόεδρε, τα βασικά χαρακτηριστικά του νομοσχεδίου αναφέρθηκαν και προηγουμένως, αλλά θα ήθελα να επαναλάβω τη σημασία που έχει η διάταξη που προβλέπει ότι στο διοικητικό συμβούλιο των εισηγμένων εταιρειών, πρέπει να υπάρχουν κριτήρια καταλληλότητας, όπως αυτά υπάρχουν στον άλλο χρηματοοικονομικό τομέα, δηλαδή τα λεγόμενα “fit and proper” κριτήρια. Θέλουμε ενισχυμένη την ανεξαρτησία των μελών και διοικητικών συμβουλίων.
Χρειαζόμαστε και εδώ θα επανέλθω διακριτές εσωτερικές επιτροπές για τη διασφάλιση της θεσμικής λειτουργίας των εισηγμένων εταιρειών.
Όσον αφορά την εταιρική διακυβέρνηση αντιλαμβανόμαστε, ότι υπάρχουν δύο σημαντικά επίπεδα – δύο όψεις, ένα μέσα στην ίδια την εταιρεία και ένα έξω ως προς τους μετόχους.
Υπογραμμίζω, ότι με το νομοσχέδιο αυτό ενθαρρύνεται η ισότιμη εκπροσώπηση των φύλων στα διοικητικά συμβούλια με την εισαγωγή ορισμένου ποσοτικού κριτηρίου.
Νομίζω, ότι πρόκειται για μια καινοτόμο ρύθμιση, που θέλει, να ενθαρρύνει και το γυναικείο πληθυσμό, ώστε να ενταχθεί ενεργότερα στην παραγωγική διαδικασία.
Κύριε Πρόεδρε, πολλοί αναφέρθηκαν στις κυρώσεις που προτείνει η Κυβέρνηση που δεν είναι μόνο αστυνομικού χαρακτήρα αλλά -θα έλεγα- πρόκειται για κυρώσεις οι οποίες έχουν αποτρεπτικό χαρακτήρα, ώστε να μην επαναλαμβάνονται αυτά τα σημαντικά ατοπήματα. Ένα σημείο εξαιρετικής σημασίας είναι το θέμα των ορκωτών ελεγκτών, το οποίο έθιξε και ο παρακείμενος συνάδελφός μου.
Κύριε Πρόεδρε, οι ορκωτοί ελεγκτές είναι πιθανόν ο πιο σημαντικός κρίκος αυτής της «αλυσίδας» για την οποία μίλησα, γιατί ασχολούνται με τη διενέργεια των ελέγχων για την τήρηση της λειτουργίας πολλών διατάξεων. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς πρέπει να ενισχύεται με τη συνεργασία της ΕΛΤΕ.
Τι προτείνουμε, κύριε Πρόεδρε. Προτείνουμε μια σημαντική μεταρρύθμιση. Ο Πρόεδρος της ΕΛΤΕ, δηλαδή των ορκωτών λογιστών, θα γίνει μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Γιατί; Γιατί πρέπει, να υπάρχει μια πολύ στενότερη συνεργασία και συνέργεια για να μπορέσουν να είναι αποτελεσματικοί και να αποφευχθούν στο μέλλον τέτοια βαριά -θα έλεγα- ατοπήματα.
Δεύτερον, έχουμε ζητήσει τόσο από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς όσο και από την ΕΛΤΕ στο αμέσως επόμενο διάστημα, να ετοιμάσουν “Memorandum of Understanding” μεταξύ των δύο αυτών επιτροπών, δηλαδή μεταξύ της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και της Επιτροπής Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων (ΕΛΤΕ), στο οποίο θα προβλέπονται αυτοματοποιημένοι μηχανισμοί ανταλλαγής πληροφοριών και πορισμάτων ελέγχων, για τη διευκόλυνση του έργου των εποπτικών αρχών.
Κύριε Πρόεδρε, εμείς έχουμε προτείνει ποινές, που φτάνουν το ένα εκατομμύριο για παραβάσεις στις οποίες υποκύπτουν ορκωτοί ελεγκτές. Γιατί το κάναμε αυτό; Το κάναμε γιατί πιστεύουμε, ότι μόνο η ποινή των πενήντα χιλιάδων στην περίπτωση της Folli-Follie ήταν πλήρως ανεπαρκής, για να αποτρέψει τέτοιες μορφές παραβάσεων.
Τελειώνοντας, κύριε Πρόεδρε, θα ήθελα να πω ότι τα σκάνδαλα που έχουν εμφανιστεί μέχρι αυτή τη στιγμή, έχουν τουλάχιστον τρεις ορατές διαστάσεις. Η πρώτη είναι η εθνική, το είδαμε εδώ στην Folli-Follie, το είδαμε στη Γερμανία, το είδαμε και αλλού.
Υπάρχει, όμως, μια ευρύτερη ευρωπαϊκή διάσταση, γιατί κανένα έγκλημα δεν συντελείται μόνο του στα στενά όρια κάποιας χώρας και υπάρχει και μια ευρύτερη διεθνής διάσταση, όπως φάνηκε και από την Folli-Follie και από τις άλλες εταιρείες.
Τι θέλουμε να κάνουμε;
Η στρατηγική της Κυβέρνησης για την ανάταξη του ελληνικού Χρηματιστηρίου και της Κεφαλαιαγοράς εντάσσεται, επί της ουσίας, στην πορεία της ενοποίησης της ένωσης των ευρωπαϊκών κεφαλαιαγορών. Είναι μια διαδικασία στην οποία συμμετέχουμε ενεργά και καλούμε προς αυτή την κατεύθυνση και τους ευρωπαίους εταίρους μας. Αυτή είναι η πολιτική της Κυβέρνησης, που αποσκοπεί και στην ενίσχυση και ισχυροποίηση της Ευρωπαϊκής Εποπτικής Αρχής, της λεγόμενης ESMA, που βρίσκεται στο Παρίσι, ώστε σε σύντομο χρονικό διάστημα να είναι εξοπλισμένη με πλήρεις εξουσίες και εποπτικά εργαλεία των αγορών, στα πρότυπα του Ευρωπαϊκού Εποπτικού Μηχανισμού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Δεν μπορεί να υπάρξει, κύριε Πρόεδρε, ευρωπαϊκή ένωση κεφαλαιαγορών χωρίς ενιαία ευρωπαϊκή εποπτική αρχή, η οποία θα διασφαλίζει τη διαφάνεια των χρηματιστηριακών διαδικασιών και την προστασία των επενδυτών.
Μην ξεχνάτε ότι η Αμερική έχει μία από τις μεγαλύτερες, από τις καλύτερες λειτουργούσες κεφαλαιαγορές επειδή έχει μία ενιαία εποπτική αρχή. Και μην ξεχνάτε και το από πότε την έχει.
Από το 1934 έχει θεσπιστεί η Securities and Exchange Commission στην Αμερική.
Κλείνοντας, κύριε Πρόεδρε, αν και δεν απαντάω ιδιαιτέρως σε συγκεκριμένα άρθρα, γιατί θα γίνει η κατ’ άρθρον συζήτηση, θα ήθελα να μην αφήσω αναπάντητες τις ασύμμετρες νύξεις, που έκανε προηγουμένως ο κ. Λοβέρδος.
Ο κ. Λοβέρδος, ο οποίος αναφέρθηκε σε ενδεχόμενες λύσεις για τα θέματα των κόκκινων δανείων, είπε ότι μελέτησε εχθές και ήρθε σήμερα με απαντήσεις στα ερωτήματα που έθεσα ευλόγως και έχει θέσει η Κυβέρνηση, ως προς τις αναγκαίες προϋποθέσεις για να υπάρξει κάποια λύση για το θέμα των κόκκινων δανείων.
Μολονότι σημαντικός και διακεκριμένος συνταγματολόγος καθηγητής, ο κ. Λοβέρδος, μου φαίνεται ότι δεν έκανε πλήρως τη μελέτη του και έχει αφήσει πολλά θέματα αναπάντητα που πρέπει να απαντήσει.
Πρώτον, ως προς τη συμβατότητα της οποιασδήποτε ιδέας για λύση bad bank με το ενωσιακό δίκαιο. Ο κ. Λοβέρδος είπε ότι δεν υπάρχει πρόβλημα γιατί η λύση εφαρμόστηκε σε τρεις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Το ερώτημα είναι, πότε έγινε;
Του θυμίζω ότι έγινε το 2011 – 2012.
Γιατί από τότε δεν έγινε καμία άλλη παρόμοια bad bank στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Ελλάδα, που το είχε ζητήσει;
Θα σας πω γιατί. Γιατί το 2015 υιοθετήθηκε τότε η περίφημη οδηγία BRRD και στις 23 Ιουλίου 2015 υιοθετήθηκε στην Ελλάδα. Η Οδηγία προβλέπει κατ’ αρχήν την υποχρέωση «κουρέματος», σε περίπτωση που υπάρξει κρατική ενίσχυση σε τράπεζα.
Αυτός είναι ο κύριος λόγος για τον οποίον μολονότι η ιδέα υπάρχει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ετοιμάσει και AMC blueprint εδώ και δύο χρόνια, κανείς μέχρι σήμερα δεν χρησιμοποίησε αυτό το σχήμα.
Δεύτερον, φαίνεται ότι ο κ. Λοβέρδος μάλλον υιοθέτησε την ιδέα ότι «Να, έχουμε μια καλή ιδέα και μπορεί να στοιχίσει πάνω κάτω γύρω στα 10 δισεκατομμύρια. Αλλά είναι τόσο μεγάλος ο όγκος των κόκκινων δανείων και θα άξιζε να δώσουμε αυτή τη χρηματοδότηση».
Ερωτώ τον κ. Λοβέρδο και θα μας απαντήσει άλλη φορά.
Αυτό το κόστος ποιος θα το επωμιστεί; ο Έλληνας φορολογούμενος;
Δηλαδή, τι προτείνει, πού θα βρούμε τα λεφτά, από ποιο τομέα, ποιες συντάξεις και ποιους μισθούς θα πρέπει να κόψουμε και ποιος θα πρέπει να ξενιτευτεί πάλι;
Γενικές ερωτήσεις, αλλά ένα δημοσιονομικό κόστος, κύριε Πρόεδρε, είναι δημοσιονομικό κόστος.
Το άλλο θέμα που είπε είναι ότι δεν αντιλαμβάνεται ο κύριος Λοβέρδος τι σημαίνουν Εποπτικά Κεφάλαια. Εποπτικά κεφάλαια, κύριε Πρόεδρε, σημαίνουν τα κεφάλαια των τραπεζών που όταν μπαίνουν σε μία διεργασία εκκαθάρισης, εξυγίανσης όπως λέμε «καίγονται» και χρειάζεται άντληση νέων κεφαλαίων.
Το τελευταίο σημείο στο οποίο θέλω να αναφερθώ είναι, ότι όπως είπε ο Υπουργός, θα έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε μία συνολική συζήτηση για το τραπεζικό σύστημα το Σεπτέμβριο, όταν θα έχουμε στη διάθεσή μας και άλλα σημαντικά δεδομένα. Θα ήθελα, όμως, να πω, ότι οποιαδήποτε συζήτηση αφορά το ευαίσθητο θέμα του τραπεζικού συστήματος -το οποίο είδατε για ένα χρόνο με τι συνέπεια, συνέχεια, σωφροσύνη και αποτελεσματικότητα χειρίζεται η κυβέρνηση-, οποιαδήποτε τέτοια συζήτηση, θα πρέπει να γίνεται με σοβαρούς όρους δημοσίου διαλόγου και με στέρεα επιχειρήματα, και κυρίως με ρεαλιστικές προτάσεις. Όχι με «λιθοβολισμούς» και ασύμμετρες νύξεις.
Μέχρι στιγμής η κυβέρνηση είναι «ανοιχτή» να ακούσει όλους σε αγαστή συνεργασία με όλους τους φορείς, την Κεντρική Τράπεζα, την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και οποιονδήποτε άλλο έχει προτάσεις. Θέλουμε, όμως να πούμε, ότι στο τέλος της μέρας, η κυβέρνηση έχει το βάρος της απόφασης για το σχεδιασμό, την υιοθέτηση, την εφαρμογή οποιουδήποτε σχεδίου που αφορά το τραπεζικό σύστημα και τα κόκκινα δάνεια. Ο κάθε φορέας θα πρέπει να περιορίζεται στις αρμοδιότητές του. Είναι μια βασική αρχή, αν θέλετε, και του κράτους Δικαίου.
Σας ευχαριστώ πολύ, κύριε Πρόεδρε, και νομίζω, θα έχουμε την ευκαιρία αύριο και την επόμενη βδομάδα, να συζητήσουμε σε λεπτομέρεια τις διατάξεις, και πιο συγκεκριμένες παρατηρήσεις τις οποίες έχουν κάνει οι κύριοι Βουλευτές.
Κύριε Πρόεδρε,
Νομίζω ότι ο Εισηγητής της Πλειοψηφίας έχει να συνεισφέρει ένα στοιχείο στο διάλογο που μας κάνει να σκεφτούμε, και θα έλεγα μαζί με όλες τις άλλες παρατάξεις, δηλαδή αν ενδεχομένως, μπορούμε να βρούμε μία μεθοδολογία πέραν αυτής την οποία προτείναμε, δηλαδή το πλαφόν στην τιμή του ενός εκατομμυρίου για τον προσδιορισμό των ποινών.
Μπορούμε να το σκεφτούμε, και θα έλεγα εδώ θα είμαστε, αφού είμαστε ανοιχτοί σε προτάσεις. Βρίσκω αρκετά θετική την πρότασή σας και μαζί με όλες τις παρατάξεις, νομίζω, μπορούμε να το συζητήσουμε τις επόμενες μέρες.
Σας ευχαριστώ.
Webinar – Η Τέχνη των ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ
Webinar – Ηλεκτρονικά Βιβλία ΑΑΔΕ και Ηλεκτρονική Τιμολόγηση
