Ομιλία του Υπουργού Οικονομικών κ. Χρήστου Σταϊκούρα στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής
Επισυνάπτεται η ομιλία του Υπουργού Οικονομικών κ. Χρήστου Σταϊκούρα στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής κατά την επεξεργασία και εξέταση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Οικονομικών: «Τροποποίηση του ν. 4557/2018 (Α΄139) για την πρόληψη και καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας–Ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/843 (L 156) και του άρθρου 3 της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/2177 (L 334)».
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Το Υπουργείο Οικονομικών, ακόμα και υπό τις δύσκολες συνθήκες που έχει δημιουργήσει η πανδημία του κορονοϊού, συνεχίζει την προώθηση μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών, που στόχο έχουν την τόνωση της δυναμικής της ελληνικής οικονομίας.
Παράλληλα, εργάζεται μεθοδικά, συνεκτικά και έγκαιρα για τον περιορισμό των αρνητικών συνεπειών της υγειονομικής κρίσης, αλλά και κάθε εν γένει έκτακτης περίστασης, όπως είναι οι πρόσφατες πλημμύρες.
Προς αυτή την κατεύθυνση καταθέτουμε σήμερα Σχέδιο Νόμου, με το οποίο ενσωματώνεται, στην ελληνική νομοθεσία, η 5η Οδηγία που αφορά την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.
5η Οδηγία που κατέστη αναγκαία προκειμένου να ενισχυθεί και να εκσυγχρονιστεί το υφιστάμενο – από το 2018 – πλαίσιο, ώστε να καταπολεμηθεί αποτελεσματικότερα αυτή η μορφή εγκληματικότητας.
Στόχος του Σχεδίου Νόμου, η ενίσχυση της διαφάνειας, ώστε να περιοριστούν αυτές οι έκνομες δραστηριότητες.
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Το παρόν Σχέδιο Νόμου είναι συνεκτικό, καθώς ρυθμίζει συνολικά και ολοκληρωμένα το θεσμικό πλαίσιο για την πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.
Είναι σύγχρονο, καθώς εισάγει καινοτόμες δράσεις, σύμφωνα με τις αναθεωρημένες συστάσεις της Ειδικής Ομάδας Χρηματοπιστωτικής Δράσης (FATF) και τα πρότυπα που έχουν αναπτυχθεί στο πλαίσιο άλλων διεθνών φορέων (ΟΗΕ, Συμβούλιο της Ευρώπης κ.α.).
Είναι αποτελεσματικό, καθώς όχι μόνο εντοπίζει και διερευνά τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, αλλά έχει ως στόχο, μελλοντικά, να την αποτρέψει.
Βασικός του στόχος είναι ο εκσυγχρονισμός του υφιστάμενου συστήματος και η ενίσχυση των αμυντικών μηχανισμών του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ώστε να τονωθεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Συγκεκριμένα, με το παρόν Σχέδιο Νόμου, το οποίο διαμορφώθηκε μετά από γόνιμη και εποικοδομητική διαβούλευση με τους φορείς της αγοράς και εκτενή δημόσια διαβούλευση:
1ον. Ενισχύεται το νομικό πλαίσιο, διευρύνοντας τις δυνατότητες συνεργασίας όλων των εμπλεκόμενων αρμόδιων φορέων και διευκολύνοντας την πρόσβαση σε μητρώα και διαθέσιμες πληροφορίες.
2ον. Θεσπίζονται περιορισμοί στην ανωνυμία που περιβάλλει τα ψηφιακά νομίσματα, τις υπηρεσίες θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών και τις προπληρωμένες κάρτες.
3ον. Καθορίζονται κριτήρια και δικλείδες ασφαλείας σχετικά με συναλλαγές από / και προς τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου, όπως χαρακτηρίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
4ον. Ενθαρρύνονται οι καταγγελίες για παραβιάσεις του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου, δηλαδή του ν. 4557/2018, που προέρχονται από εργαζόμενους εντός των υπόχρεων προσώπων, μέσω της ενίσχυσης του πλαισίου προστασίας αυτών και της θεσμοθέτησης κατάλληλων εσωτερικών μηχανισμών και διαδικασιών.
Ειδικότερα:
1ον. Αυξάνεται η διαφάνεια των εταιρικών δομών.
Επεκτείνεται η υποχρέωση καταχώρισης στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων των εταιρικών ή άλλων νομικών οντοτήτων.
Διασφαλίζεται η υποχρέωση παροχής στα υπόχρεα πρόσωπα του Νόμου όλων των αναγκαίων πληροφοριών, προκειμένου η εταιρική ή άλλη νομική οντότητα να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις του νέου πλαισίου.
Διευρύνεται η υποχρέωση καταχώρισης, ώστε να καλύπτει επιπλέον τους εμπιστευματοδόχους σε σχήμα ρητής εμπιστευματικής διαχείρισης, που ασκείται στην Ελλάδα ή διαμένουν στην Ελλάδα.
Για την προώθηση της διαφάνειας, πρόσβαση σε συγκεκριμένες πληροφορίες μπορεί να έχει και οποιοδήποτε μέλος του κοινού.
Ενώ για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, που συνιστά ένα από τα βασικά αδικήματα που στοιχειοθετεί ξέπλυμα χρήματος, οι πληροφορίες του Κεντρικού Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων καθίστανται διαθέσιμες στις φορολογικές αρχές.
2ον. Διευρύνεται το πεδίο εφαρμογής του ν. 4557/2018, ώστε να ρυθμίζονται σύγχρονες μέθοδοι συναλλαγών που παρέμεναν μέχρι πρότινος – νομοθετικά – αρρύθμιστες.
Εισάγονται υποχρεώσεις εφαρμογής μέτρων δέουσας επιμέλειας ως προς τον πελάτη, τόσο για τους παρόχους ανταλλαγής μεταξύ εικονικών και παραστατικών νομισμάτων (Bitcoin), όσο και για τους παρόχους θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών, προκειμένου να μπορούν να εντοπίζονται οι χρήστες εικονικών νομισμάτων.
Επίσης, εισάγεται η υποχρέωση δημιουργίας μητρώου για την εγγραφή τους.
Η αρμοδιότητα για την άσκηση της εποπτείας καθώς και η δημιουργία μητρώου ανατίθεται στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς.
Στόχος είναι να περιοριστεί η ανωνυμία που υφίσταται μέχρι σήμερα στις συναλλαγές κρυπτονομισμάτων, η οποία έχει δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος για συναλλαγές εγκληματικών ενεργειών και ξεπλύματος χρήματος, σε διεθνές επίπεδο.
Μάλιστα η συγκεκριμένη νομοθετική πρόβλεψη αποτελεί την πρώτη προσπάθεια ρύθμισης ως προς τα ψηφιακά νομίσματα σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης!
3ον. Περιορίζονται οι συναλλαγές που μπορούν να πραγματοποιηθούν με προπληρωμένες ανώνυμες κάρτες.
Συγκεκριμένα, μειώνεται το όριο ελέγχου και αναγνώρισης από τα 250 ευρώ στα 150 ευρώ, με παράλληλη διεύρυνση των απαιτήσεων επαλήθευσης της ταυτότητας των πελατών για στιγμιαίες πληρωμές.
Μάλιστα, για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή των κανόνων, η χώρα μας, κατά την ενσωμάτωση, αυστηροποίησε τους ευρωπαϊκούς κανόνες, προβλέποντας πως τα πιστωτικά ιδρύματα και οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί της χώρας θα δέχονται τις πληρωμές που θα πραγματοποιούνται με ανώνυμες προπληρωμένες κάρτες μόνο εφόσον αυτές έχουν εκδοθεί από υπόχρεα πρόσωπα με εγκατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
4ον. Ρυθμίζονται ζητήματα που αφορούν στον προσδιορισμό των ειδικών καθηκόντων και αρμοδιοτήτων που συνιστούν σημαντικό δημόσιο λειτούργημα, όπως αυτό ορίζεται στο Νόμο.
Συγκεκριμένα, καταρτίζεται κατάλογος που καθορίζει τα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες όσων προσώπων ασκούν ή άσκησαν σημαντικό δημόσιο λειτούργημα, και με βάση τα οποία θα κρίνεται εάν αυτά τα πρόσωπα θα πρέπει να υπάγονται σε καθεστώς στενότερης παρακολούθησης για τον εντοπισμό αδικημάτων ξεπλύματος μαύρου χρήματος.
Ο κατάλογος αυτός αναρτάται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Οικονομικών και κοινοποιείται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Για το σκοπό αυτό προβλέπεται η έκδοση Κοινής Απόφασης του Υπουργού Οικονομικών και του Προέδρου της Βουλής, μετά από εισήγηση της Ειδικής Υπηρεσίας Επιτροπής Ελέγχου Δηλώσεων Περιουσιακής Κατάστασης της Βουλής.
5ον. Θεσπίζεται το Σύστημα Μητρώων Τραπεζικών Λογαριασμών και Λογαριασμών Πληρωμών ως ο κεντρικός αυτοματοποιημένος μηχανισμός ηλεκτρονικής ανάκτησης δεδομένων, για την έγκαιρη εξακρίβωση οποιωνδήποτε προσώπων κατέχουν ή ελέγχουν τραπεζικούς λογαριασμούς και λοιπά τραπεζικά προϊόντα.
Για του παραβάτες προβλέπονται σημαντικές ποινές και πρόστιμα.
6ον. Ενισχύεται ο ρόλος της Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες, η οποία αποκτά άμεση πρόσβαση σε μεγαλύτερο εύρος πληροφοριών, για την καλύτερη εκτέλεση των καθηκόντων της.
7ον. Ενθαρρύνεται, μέσω ειδικών ρυθμίσεων, η ανταλλαγή πληροφοριών, με σκοπό τη στενότερη και συστηματικότερη συνεργασία των αρχών προληπτικής εποπτείας και των αρμόδιων αρχών για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος, τόσο μεταξύ τους όσο και με τα αντίστοιχα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Παράλληλα, δεδομένου ότι αδυναμίες σε επίπεδο καταπολέμησης ξεπλύματος χρήματος επιφέρουν συστημικές επιπτώσεις που κατά συνέπεια απειλούν τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος, προβλέπεται συνεργασία μεταξύ του προληπτικού επόπτη και των αρμόδιων αρχών καταπολέμησης του ξεπλύματος μαύρου χρήματος.
8ον. Καθορίζονται κριτήρια και δικλείδες ασφαλείας σχετικά με συναλλαγές από / και προς τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου, όπως αυτές χαρακτηρίζονται από το σχετικό κατάλογο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Στόχος αυτών των διατάξεων είναι να εντοπιστούν, να αποτραπούν και να διακοπούν ύποπτες συναλλαγές με φυσικά ή νομικά πρόσωπα εγκατεστημένα σε «τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου».
Πρόκειται για μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία με στόχο την αποτελεσματικότερη εποπτεία κεφαλαίων που εισέρχονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή εξέρχονται από αυτήν.
Η θέσπιση ενιαίου καταλόγου αυτών των χωρών σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει ως στόχο να αποτρέψει ή τουλάχιστον να περιορίσει τον κίνδυνο forum shopping, δηλαδή επιλογής της χώρας με το πιο επιεικές νομοθετικό πλαίσιο μεταξύ των διαφόρων κρατών μελών.
Κατά συνέπεια, αποφεύγονται αδυναμίες που θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν τρομοκράτες ή όσοι διοχετεύουν τα χρήματά τους σε χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.
9ον. Προβλέπονται μέτρα προστασίας των αναφερόντων προσώπων (εργαζόμενοι ή νόμιμοι εκπρόσωποι υπόχρεων προσώπων) για την καλόπιστη γνωστοποίηση πληροφοριών προς την Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες ή εντός του υπόχρεου προσώπου.
Με βάση το νέο πλαίσιο, τα πρόσωπα αυτά, εφόσον αναφέρουν τις υπόνοιές τους, έχουν δικαίωμα καταγγελίας και τυγχάνουν νομικής προστασίας από την έκθεσή τους σε απειλές, αντίποινα ή εχθρικές ενέργειες, ιδίως δε από εργασιακές ενέργειες που είναι δυσμενείς ή εισάγουν διακρίσεις.
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Μέσα στην υγειονομική κρίση, το τελευταίο εξάμηνο, το Υπουργείο Οικονομικών συνέχισε την υλοποίηση της μεταρρυθμιστικής του ατζέντας.
Αναβάθμισε και εκσυγχρόνισε το θεσμικό πλαίσιο για την εταιρική διακυβέρνηση και την Κεφαλαιαγορά.
Θέσπισε το πλαίσιο των μικροχρηματοδοτήσεων.
Προώθησε φορολογικές μεταρρυθμίσεις, με στόχο την ενίσχυση της αναπτυξιακής διαδικασίας της ελληνικής οικονομίας.
Εισήγαγε ένα νέο πρόγραμμα για δανειολήπτες που έχουν πληγεί από τις δυσμενείς επιπτώσεις του κορονοϊού.
Και σήμερα προχωράει σε μία ακόμη μεταρρυθμιστική πρωτοβουλία, προωθώντας την περαιτέρω ενίσχυση του νομοθετικού πλαισίου για την πρόληψη και καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.
Με όραμα, σχέδιο, εμπιστοσύνη στις δυνάμεις μας και σκληρή δουλειά, προχωράμε, βήμα-βήμα, ξεπερνώντας τις μεγάλες, αλλά πρόσκαιρες δυσκολίες.
