Το 2030 είναι οι σημερινές μας επιλογές – Άρθρο του Προέδρου του ΣΕΒ, κ. Θεόδωρου Φέσσα για την «Καθημερινή της Κυριακής»
Στο φετινό συνέδριο των Δελφών ρωτήθηκα πώς φαντάζομαι την Ελλάδα το 2030. Σε έναν κόσμο που αλλάζει με ραγδαίους ρυθμούς το 2030, ήδη, αποτελεί χρονιά ορόσημο για μεγάλους στόχους του ΟΗΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη όπως τη σημαντική βελτίωση της εκπαίδευσης και της υγείας διεθνώς, βιώσιμες υποδομές, αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και βιώσιμη κατανάλωση και παραγωγή.
Στην Ελλάδα, οι προκλήσεις επικεντρώνονται σε τέσσερις βασικούς πυλώνες: Τις ραγδαίες εξελίξεις της τεχνολογίας, το παραγωγικό έλλειμα της χώρας, την ανάγκη για πολιτικές και επενδύσεις που θα προστατεύουν το φυσικό μας περιβάλλον και το δημογραφικό πρόβλημα, που σε συνδυασμό με το brain drain μπορεί να έχει εκρηκτικές συνέπειες.
Όσο θα πρέπει να μας προβληματίζουν, άλλο τόσο αυτές οι προκλήσεις μπορούν να μετατραπούν σε ευκαιρίες για την Ελλάδα. Προσωπικά, πιστεύω πως μπορούμε να κάνουμε την Ελλάδα τη χώρα στην ευρύτερη περιοχή μας, στην Ευρώπη και στην ανατολική Μεσόγειο, που κάθε πολίτης του κόσμου θα θέλει να ζει, να εργάζεται, να επενδύει και να επισκέπτεται. Να γίνουμε, δηλαδή, μια χώρα που παράγει ποιοτικά αγαθά και υπηρεσίες, μια χώρα μεγάλης εξωστρέφειας, έχοντας ως συγκριτικό πλεονέκτημα εκτός από τη γεωγραφική μας θέση και το κλίμα, την υψηλή ποιότητα των ανθρώπων μας.
Για να συμβεί όμως αυτό απαιτείται για πρώτη φορά στην ιστορία μας μετά από πολλά χρόνια, να σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε ως σημείο αναφοράς το παρελθόν μας. Να αποφασίσουμε θετικά ότι θέλουμε να γίνουμε μια εξωστρεφής κοινωνία και οικονομία παραγωγών, να θέσουμε φιλόδοξους μετρήσιμους στόχους για το που θέλουμε να βρισκόμαστε το 2030. Και να δουλέψουμε συστηματικά γι’ αυτό, χωρίς δεύτερες σκέψεις και χωρίς πολιτικές ασυνέχειες. Αν δεν το κάνουμε, είναι βέβαιο ότι η Ελλάδα θα περιέλθει σε ένα μόνιμο καθεστώς χαμηλών μισθών, διευρυμένης κοινωνικής ανισότητας και ξεπερασμένων δεξιοτήτων.
Για να φύγουμε μπροστά χρειαζόμαστε ένα μεγάλο οικονομικό και εκπαιδευτικό άνοιγμα προς τα έξω. Σήμερα, προβλήματα όπως oι διαρκείς αυξήσεις και αλλαγές στη φορολογία, οι καθυστερήσεις στη δικαιοσύνη, το ασαφές και δύσκολο επιχειρηματικό περιβάλλον, το ξεπερασμένο εκπαιδευτικό σύστημα συνθέτουν μια εικόνα που λειτουργεί αποτρεπτικά ως προς την παραγωγή και εξαγωγή ποιοτικών εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών και την αξιοποίηση των συγκριτικών μας πλεονεκτημάτων με προεξάρχουσα την υψηλή ποιότητα των ανθρώπων μας. Το ίδιο αποτρεπτικά λειτουργούν και για την προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων, που εκτός από κεφάλαια θα μας φέρουν τεχνογνωσία, νέες προσεγγίσεις, αλλά και κίνητρα για την αναστροφή του brain drain.
Αν οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις δημιουργούν απειλές ή ευκαιρίες, αυτό εξαρτάται από την ταχύτητα προσαρμογής μας σήμερα. Προς το παρόν, η Ελλάδα παραμένει 26η στους 27 στους δείκτες ψηφιακής ωριμότητας στην ΕΕ. Οι ψηφιακές τεχνολογίες δεν αξιοποιούνται επαρκώς ούτε από το κράτος, ούτε από τις επιχειρήσεις. Χάνονται ευκαιρίες εξορθολογισμού, απασχόλησης και αξιοποίησης δεδομένων (όπως πχ τα big data) που θα επέτρεπαν τη χάραξη και υλοποίηση καλύτερων δημόσιων πολιτικών και την παροχή ποιοτικότερων δημόσιων αγαθών στην παιδεία, την υγεία, τη δικαιοσύνη. Την ίδια στιγμή, οι επιχειρήσεις έχουν δυσκολία κάλυψης των αναγκών τους σε δεξιότητες. Χρειαζόμαστε άμεσα μια εκπαιδευτική επανάσταση με στροφή στις επιστήμες STEM, αξιολόγηση, συνεργασίες, σύνδεση εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας, και διαρκή κτήση νέων τεχνικών και ήπιων δεξιοτήτων που θα επιτρέψουν την προσαρμογή στην 4η βιομηχανική επανάσταση. Αν λάβουμε υπόψη πως στη νέα οικονομία, κάθε άνθρωπος θα αλλάξει περίπου 10 φορές δουλειά, τότε η προσαρμογή καθίσταται ζήτημα επιβίωσης.
Το ίδιο ισχύει και για το παραγωγικό μας υπόδειγμα, που μπορεί μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια να αλλάξει δραστικά. Για παράδειγμα, η αύξηση των εξαγωγών από τα €33 δισεκ. στα €50 δισεκ. μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την επένδυση στην καινοτομία. Η Πορτογαλία το πέτυχε στηρίζοντας τη βιομηχανική της βάση. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η κλιματική αλλαγή, που παρουσιάζει ευκαιρίες ώστε η Ελλάδα να πρωτοστατήσει στην παραγωγή καθαρής ενέργειας και να καταστεί σημαντικός ενεργειακός κόμβος.
Κάθε ένα από τα παραπάνω αφορά συγκεκριμένες επιλογές. Κάθε συζήτηση, από τις συντάξεις ή τη φορολογία μέχρι την παιδεία, και από το νέο ΕΣΠΑ μέχρι τη συνταγματική αναθεώρηση πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις συνέπειες με ορίζοντα δεκαετίας. Είναι πολύ σημαντικό οι αποφάσεις να δημιουργούν πλαίσια που υπερβαίνουν τους εκλογικούς κύκλους και την αποσπασματικότητα που επιφέρουν.
Τα προηγούμενα 10 χρόνια της κρίσης μας έχουν στερήσει το δικαίωμα να ονειρευόμαστε για το μέλλον. Μας έχουν εγκλωβίσει σε μια ζώνη αδράνειας και απαισιοδοξίας ως προς τις δυνατότητες μας. Όμως όσο περίπλοκος και εχθρικός γίνεται ο κόσμος μας για όσους αδρανούν και ομφαλοσκοπούν, τόσο γεμάτος ευκαιρίες και προκλήσεις είναι για όσους κινητοποιούνται και κατανοούν τα μεγάλα ερωτήματα που απασχολούν σήμερα την ανθρωπότητα και την οικονομία. Τα πάντα λοιπόν είναι ζήτημα φιλοδοξίας, φαντασίας και κατανόησης του κόσμου έξω από τα στενά όρια της μικρής Ελλάδας.
○>>>x(Ο)(○)(Ο)x<<<○
Ξέστηθη ναι, δε ντρέπομαι,
η πάχνη στα μαλλιά μου
φέρνει περίσσιες μυρωδιές,
ξυπνήσανε τα φίδια
και μια ανεξήγητη γραφή απ’ τη λερή την πέτρα
στα μάτια φανερώνεται, στα μάτια πεταλούδες.
[Ζωή Δικταίου]
#PoetryIsNotDead
