Μοναδικό Αρχαιολογικό Εύρημα (!), στην επέκταση της γραμμής 3 του Μετρό: Ξύλινο άγαλμα ανδρικής μορφής (ξόανο) βρέθηκε στις ανασκαφές που γίνονται στην επέκταση της γραμμής 3 του Μετρό, στην πλατεία Αγίου Κωνσταντίνου του Πειραιά.
Το γλυπτό είναι ελλιπές ως προς την κεφαλή και τα άνω και κάτω άκρα. Έχει μέγιστο σωζόμενου ύψος 0,47 μ. και πλάτος 0,21 μ..
Ξόανα (εκ του ξύω – προκειμένου δηλαδή να δημιουργηθούν) ονομάζονταν τα ξύλινα αγάλματα, μικρού μεγέθους συνήθως και κυρίως θεών. Πολλές φορές δε, τα πίστευαν ως θαυματουργά, αναφέροντας παραδόσεις ότι δεν είχαν φτιαχτεί από ανθρώπινο χέρι αλλά ότι είχαν πέσει εξ ουρανού.
Αν και δεν σώζονται ξόανα, δεδομένου ότι σε όλα τα άλλα αγάλματα, τα λίθινα που γνωρίζουμε από την προϊστορική εποχή έως και τα νεότερα χρόνια της αρχαιότητας, ήταν έγχρωμα, από λίγο έως πολύ, λογικά και τα ξόανα θα ήταν έγχρωμα, καθώς άλλωστε, το ξύλο προσφέρεται για ζωγραφική.
Το συγκεκριμένο ξόανο που βρέθηκε εντός φρεατίου, είναι μοναδικό και ανεκτίμητης αρχαιολογικής αξίας, καθώς λόγω του φθαρτού υλικού του που αποσυντίθεται εύκολα από την υγρασία, δεν έχει καταστεί δυνατό να σωθούν έως τις ημέρες μας, άλλα.
Το συγκεκριμένο δε, δεδομένου ότι βρέθηκε εντός φρεατίου που προφανώς θα ήταν άδειο από νερό διότι διαφορετικά θα είχε αποσυντεθεί μέσα σε τόσες χιλιάδες χρόνια που πέρασαν, θα το έριξε κάποιος ευσεβής άνθρωπος για να προστατεύσει το ιερό κειμήλιο από κάποιο σοβαρό κίνδυνο.
Στην φωτογραφία δεξιά, φαίνεται το σημείο που βρέθηκε όπου υπάρχουν νερά εντός του φρεατίου αλλά μπορεί στα χιλιάδες χρόνια που πέρασαν το φρεάτιο να ήταν άδειο από νερό και τα νερά που βλέπουμε στην φωτογραφία, να είναι πρόσφατα λόγω των έργων του Μετρό. Ειδάλλως, εάν δηλαδή το φρεάτιο έφερε νερό μόνιμα ή έστω συχνά, το να βρίσκαμε σώο το ξόανο θα υπερέβαινε τους φυσικούς νόμους.
Στο σημείο βρέθηκαν και τμήματα αγγείων που χρονολογούνται στο τέλος της ελληνιστικής περιόδου (100-86 π.Χ.). Αυτό δεν σημαίνει κατ’ανάγκη ότι το ξόανο είναι ελληνιστικής περιόδου · θα μπορούσε να είναι αρκετά παλαιότερο έως και πολύ παλαιότερο και ίσως να πηγαίνει έως και στην αρχαϊκή εποχή και να διατηρούνταν επί αιώνες σε κάποιο ιερόν και απλώς, να ερρίφθη στο φρεάτιο κατά την ελληνιστική εποχή. Το χιτώνιο άλλωστε που φέρει είναι ένα ένδυμα που πάει αρκετά πίσω χρονικά.
Σε κάθε περίπτωση, φανταζόμαστε ότι το εύρημα κάποια στιγμή θα χρονολογηθεί το ίδιο βάσει κάποιας επιστημονικής μεθόδου ακριβούς χρονολόγησης.
Το συγκεκριμένο ξόανο που χάριν ευκολίας θα το ονομάσουμε ο Απόλλων της Αγίου Κωνσταντίνου Πειραιώς παρόμοια με την ονοματοδοσία του γνωστού μαρμάρινου αγάλματος της Αθηνάς που κοσμεί το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και ονομάζεται Αθηνά της Βαρβακείου λόγω του σημείου που βρέθηκε.
Το λέμε δε Απόλλωνα καθώς όπως είπαμε, τα ξόανα παρουσίαζαν συνήθως θεούς. Το συγκεκριμένο αν και δεν σώζεται το πρόσωπο που θα βοηθούσε στην αναγνώριση, έχει ωστόσο νεανική εμφάνιση στο σώμα, όπως αρμόζει σε έναν Απόλλωνα.
Επιπλέον, στη θέση που έχει το αριστερό χέρι, στο ύψος δηλαδή και στην κλίση της παλάμης προς τα πάνω, καθώς είναι κάπως αφύσικη θέση για να στέκεται μόνο του το χέρι έτσι, είναι πιθανό να κρατούσε μια λύρα, που να στηρίζονταν στο χέρι και στα αριστερά πλευρά του αγάλματος, ήτοι άλλη μια ένδειξη περί Απόλλωνος.
Στη φωτογραφία που σας παρουσιάζουμε, φαίνεται αριστερά το ξόανο όπως βρέθηκε και δεξιά μια πιθανή αναπαράσταση στα σημεία που είναι ελλιπές. Φανταστείτε ότι όλο το ξόανο θα ήταν έγχρωμο, με το χιτώνιο πολύχρωμο.
Αυτό το ‘γλοιώδες’ σκούρο χρώμα του αγάλματος, μάλλον είναι άργιλος που εισχώρησε στο ξύλο που είναι πορώδες υλικό – ίσως αυτό να δημιούργησε και κάποια αργιλική κρούστα εξωτερικά που να έδρασε προστατευτικά στο ξόανο.
>>>•<<<
Ίσως σας ενδιαφέρει και τα ακόλουθο άρθρο:
✎ Το Μωσαϊκό του Τάφου Καστά πλήρες σε Αναπαράσταση
