Ακολουθεί η ομιλία της Υφυπουργού Οικονομικών Κατερίνας Παπανάτσιου στην ημερίδα με θέμα: «Μετεγκατάσταση ελληνικών επιχειρήσεων σε γειτονικές χώρες χαμηλού κόστους και ευνοϊκότερου φορολογικού καθεστώτος – Δημιουργία συνθηκών αθέμιτου ανταγωνισμού – Ο ρόλος του Υπουργείου Οικονομικών και της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων»:
>>>•<<<
Κυρίες και κύριοι,
Στη Σύνοδο Κορυφής στο Ταλίν που έγινε τις προηγούμενες ημέρες, η ελληνική πλευρά, ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, έθεσε με έμφαση μια σειρά από καίρια ζητήματα για μια κοινωνική Ευρώπη βασισμένη στην ανάπτυξη και όχι τη λιτότητα, μια μεταναστατευτική πολιτική βασισμένη στη δίκαιη κατανομή των βαρών, την αναβάθμιση του διεθνούς και περιφερειακού ρόλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έθεσε και δύο θέματα που ενδιαφέρουν πάρα πολύ τη Θεσσαλονίκη με την εξέχουσα θέση που καταλαμβάνει στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης: τις ευρωτουρκικές σχέσεις και την αναζωογόνηση της Ατζέντας της Θεσσαλονίκης για την ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων. Η Θεσσαλονίκη αποτελεί πύλη των Βαλκανίων με το λιμάνι της, τον οικονομικό και εμπορικό ρόλο της, την ιστορία της και τον πολιτισμό της. Η αναθέρμανση της ευρωπαϊκής προοπτικής των Βαλκανίων αλλά και η ανατοποθέτηση των ευρωτουρκικών σχέσεων συνδέονται άμεσα με το θέμα της ημερίδας μας.
Στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο οικονομικό περιβάλλον ο ανταγωνισμός από χώρες χαμηλού κόστους ή χαμηλής φορολογίας έχει ενταθεί και έχει φτάσει σε ανεπίτρεπτα όρια. Γιατί ο ανταγωνισμός αυτός είναι κυρίως αθέμιτος ανταγωνισμός.
Συχνά είναι αποτέλεσμα κοινωνικού και δημοσιονομικού ντάμπινγκ. Οι χώρες που έχουν χαμηλό κόστος εργασίας και χαμηλό φορολογικό κόστος συνήθως έχουν πολύ χαμηλό επίπεδο κοινωνικής προστασίας και εργατικών δικαιωμάτων. Παράλληλα διατηρούν χαμηλά τους μισθούς και τελικά την συνολική τους ζήτηση για εισαγωγές από τις χώρες υψηλότερου κόστους. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται πίεση για περιορισμό των κοινωνικών και εργατικών δικαιωμάτων στις χώρες όπου αυτά έχουν κατακτηθεί στο παρελθόν. Το κοινωνικό ντάμπινγκ αποτελούσε και αποτελεί τον πολιορκητικό κριό της νεοφιλελεύθερης πολιτικής.
Με τον ίδιο τρόπο λειτουργεί άλλωστε και το δημοσιονομικό ντάμπινγκ: χαμηλοί φορολογικοί συντελεστές που δίνουν τη δυνατότητα σε επιχειρήσεις να μεταφέρουν εικονικά τα κέρδη τους χωρίς να έχουν κάνει το ίδιο με τη δραστηριότητά τους για να φορολογηθούν ελάχιστα έως καθόλου. Με πρακτικές επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού οι πολυεθνικές επιχειρήσεις μπορούν να κάνουν φοροδιαφυγή με εργαλεία «μαζικής καταστροφής». Με λίγες κινήσεις γίνεται φοροδιαφυγή δεκάδων ή και εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Όχι μόνο διαβρώνεται η φορολογική βάση της χώρας αλλά και δημιουργείται αθέμιτος ανταγωνισμός καθώς οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις φορολογούνται τελικά βαρύτερα από τους πολυεθνικούς ομίλους. Βεβαίως υπάρχει και η διάδοση προς τα κάτω της φοροδιαφυγής αυτού του είδους, όπου χώρες με καθεστώς «φορολογικού παράδεισου» διευκολύνουν πλέον ακόμη και πολύ μικρές επιχειρήσεις να χρησιμοποιούν τέτοια εργαλεία. Έστω και σε μικρότερο βαθμό ή με μεγαλύτερο κόστος για αυτές.
Τελικά, ο ανταγωνισμός από έξω χρησιμοποιείται ως εργαλείο για τη διάλυση των δικαιωμάτων και των κατακτήσεων των εργαζομένων μέσα στη χώρα. Επιπλέον δημιουργείτε πίεση στα δημοσιονομικά έσοδα με αποτέλεσμα τη δυσκολία χρηματοδότησης των κοινωνικών πολιτικών και των πολιτικών άμβλυνσης των ανισοτήτων.
Aκόμη και στις ισχυρές χώρες, ακόμη και στις ίδιες τις ΗΠΑ, οι πολιτικές αυτές έχουν ερημώσει τις άλλοτε ακμάζουσες βιομηχανικές πόλεις και έχουν καταστρέψει την εργατική τάξη.
Στην Ελλάδα, ο ανταγωνισμός από τις γειτονικές χώρες στο ζήτημα του κόστους εντοπίζεται σε ορισμένους κλάδους. Τα αγροτικά προϊόντα είναι ένας τέτοιος κλάδος με σημαντικότερο πρόβλημα την παράνομη πρακτική των «ελληνοποιήσεων» των αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων. Σε άλλους κλάδους, όπως η βιομηχανία, ο ανταγωνισμός από ασιατικές χώρες χαμηλού κόστους ήταν και είναι πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα από τον ανταγωνισμό των γειτονικών χωρών.
Μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα από τον ανταγωνισμό με χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές. Θα πρέπει καταρχήν να δούμε ότι, παρά τα αντίθετα λεγόμενα, η φορολογία των επιχειρηματικών κερδών δεν αποκλίνει σημαντικά στην Ελλάδα σε σχέση με τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης ούτε από την άποψη των φορολογικών συντελεστών ούτε ως ποσοστό του ΑΕΠ. Μάλιστα σε χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Αυστρία, το Βέλγιο, τόσο οι φορολογικοί συντελεστές όσο και οι φόροι των επιχειρηματικών κερδών ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι μεγαλύτεροι από την Ελλάδα. Συνεπώς δεν είναι οι χαμηλοί φορολογικοί συντελεστές ο βασικός λόγος για τον οποίο μια χώρα έχει οικονομική και δημοσιονομική επιτυχία. Απαιτείται ένας συνδυασμός πολλών παραγόντων από τους οποίους η φορολογία δεν είναι απαραίτητα αυτός που έχει τη μεγαλύτερη βαρύτητα, όπως συχνά δημιουργείται η εντύπωση στον δημόσιο λόγο.
Όμως, είναι ένα ζήτημα όταν μια επιχείρηση ξένη ή ελληνική προτιμήσει να εγκατασταθεί σε μια γειτονική μας χώρα με χαμηλότερη φορολογία και είναι άλλο, τελείως διαφορετικό, ζήτημα όταν η μεταφορά είναι εικονική. Όταν η οικονομική δραστηριότητα πραγματοποιείται στην Ελλάδα αλλά φορολογείται αλλού.
Παρά την εικόνα που δημιουργείται στο δημόσιο λόγο, η χώρα μας παρέχει μια σειρά από συνθήκες που ευνοούν την επιχειρηματική δράση, ιδίως σε σύγκριση με τις συγκεκριμένες χώρες. Για αυτό, το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι κυρίως το δεύτερο, η εικονική μεταφορά της επιχείρησης για αποκλειστικά φορολογικούς σκοπούς.
Επιτρέψτε μου λόγω της θέσης μου να μην κάνω συγκεκριμένες αναφορές, ωστόσο θα περιγράψω με σαφήνεια το πρόβλημα.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, το 80% των επιχειρήσεων ελληνικών συμφερόντων που ιδρύθηκαν σε γειτονικές χώρες είναι καθαρά εικονικές. Είναι εταιρείες-σφραγίδες, εταιρείες που έχουν μόνο ΑΦΜ. Ούτε καν εταιρείες που έχουν μεταφέρει ένα μέρος της δραστηριότητας αλλού και ένα μέρος κράτησαν εδώ. Είναι εταιρείες χωρίς προσωπικό και χωρίς καμία πραγματική δραστηριότητα.
Την πρακτική αυτή διαφημίζουν και διαδίδουν ένας μεγάλος αριθμός δικηγορικών και φοροτεχνικών γραφείων ώστε να αποκομίσουν έσοδα από την παροχή των σχετικών υπηρεσιών στους πελάτες τους. Βεβαίως δεν τους παρουσιάζουν την πλήρη εικόνα και συνήθως τους αφήνουν να πιστεύουν ότι αυτό είναι νομότυπο. Θα το ξαναπώ, είναι παράνομο.
Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι μια ελληνική επιχείρηση που έχει μεταφέρει την έδρα της στο εξωτερικό αλλά είτε με σχέση μητρικής-θυγατρικής είτε με σχέση κεντρικού υποκαταστήματος έχει κρατήσει τη δραστηριότητα στην Ελλάδα φορολογείται για αυτή τη δραστηριότητα στην Ελλάδα. Πρακτικές για πλασματική μεταφορά κόστους της μητρικής ή του κεντρικού προς τη θυγατρική ή το υποκατάστημα μέσω διαφόρων τεχνασμάτων δεν αναγνωρίζονται από τις ελληνικές αρχές και χαρακτηρίζονται εικονικές από το έλεγχο. Τέτοιες πρακτικές είναι παράνομες είτε το γνωρίζουν είτε όχι οι επιχειρηματίες στους οποίους προσφέρονται αυτές οι υπηρεσίες.
Ακόμα και αν μια εταιρεία έχει μεταφέρει την καταστατική της έδρα σε άλλη χώρα, το ελληνικό κράτος μπορεί να την θεωρήσει φορολογικό κάτοικο Ελλάδος και να απαιτήσει την καταβολή φόρου επί του παγκόσμιου εισοδήματός της. Το κριτήριο είναι αν η άσκηση της πραγματικής διοίκησης της εταιρείας γίνεται στην Ελλάδα.
Πάλι επιτρέψτε μου λόγω θέσης να μην κάνω συγκεκριμένη αναφορά αλλά θα πρέπει να πω ότι η ελληνική κυβέρνηση στις αρχές της δεκαετίας του 2000, είτε από λάθος εκτίμηση είτε από σκοπιμότητα, υπέγραψε συμφωνία με γειτονική χώρα που μας δένει τα χέρια σε ορισμένες όψεις του ζητήματος της εικονικής μεταφοράς της καταστατικής έδρας.
Δυστυχώς σε επίπεδο παγκόσμιο και σε επίπεδο ευρωπαϊκό θα έπρεπε να υπάρχει μεγαλύτερη πολιτική βούληση για περιορισμό του φαινομένου της φοροδιαφυγής μέσω του διεθνούς φορολογικού ανταγωνισμού και των λεγόμενων «φορολογικών παραδείσων». Δεν είναι πρόβλημα που μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε αποκλειστικά με εθνικά μέσα και για αυτό δουλεύουμε με αυτό που μας προσφέρουν οι ευρωπαϊκές και διεθνείς συμβάσεις.
Κυρίες και κύριοι,
Έχει ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης και αυτό είναι και το μήνυμα της Συνόδου Κορυφής στο Ταλίν που έγινε πριν από λίγες ημέρες. Στοχαζόμαστε όλοι πάνω στα προβλήματα και τις δυσκολίες που αντιμετώπισε η Ευρώπη τα προηγούμενα χρόνια. Και διαπιστώσαμε ότι χρειάζονται γενναίες τομές στο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο. Δεν υπάρχει ακόμη μια κοινή συνισταμένη των απόψεων για το πού πρέπει να κινηθεί η Ευρώπη. Ωστόσο δουλεύουμε όλες οι κυβερνήσεις σε αυτήν την κατεύθυνση. Το ζήτημα του αθέμιτου φορολογικού ανταγωνισμού είναι ένα σημαντικό ζήτημα που θα πρέπει να δούμε στο πλαίσιο των νέων οικονομικών θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στο μεσοδιάστημα η φορολογική διοίκηση θα πρέπει να δουλέψει με τα εργαλεία που ήδη υπάρχουν, θα πρέπει να εκμεταλλευτεί κάθε ευκαιρία που προσφέρουν οι διεθνείς συμβάσεις και η εθνική νομοθεσία για να περιοριστεί η φοροδιαφυγή.
Θα πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι το δημοσιονομικό πρόβλημα της Ελλάδας, που αποτελεί μια από τις βασικές παραμέτρους της παρατεταμένης κρίσης, διαχρονικά οφείλεται περισσότερο στο σκέλος των φορολογικών εσόδων παρά στις δημόσιες δαπάνες. Η μεγάλη απόκλιση σε σχέση με τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης δεν βρίσκεται στις δαπάνες αλλά στα έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ κατά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.
Μπορεί κανείς να κάνει μια μεγάλη συζήτηση για τον αν τα χρήματα αυτά ξοδεύτηκαν σωστά ή αν σπαταλήθηκαν, αν κατευθύνθηκαν εκεί που έπρεπε ή όχι. Και η κυβέρνησή μας πιστεύει ότι πράγματι έγιναν σπατάλες και κάναμε αυτήν την κριτική έγκαιρα όταν ήμασταν στην αντιπολίτευση. Τώρα που είμαστε στην κυβέρνηση προσπαθούμε να χρησιμοποιήσουμε κάθε ευρώ με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο και το αποδεικνύουμε κάθε ημέρα.
Αλλά τα φορολογικά έσοδα ήταν διαχρονικά από πέντε έως και δέκα εκατοστιαίες μονάδες χαμηλότερα ως ποσοστό του ΑΕΠ σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Αυτό οφείλεται απλά και ξεκάθαρα στη φοροδιαφυγή. Και βεβαίως η φοροδιαφυγή δεν γίνεται από όλους αλλά από συγκεκριμένες τάξεις και επαγγελματικές ομάδες.
Συνεπώς η φοροδιαφυγή δεν είναι ένα νέο φαινόμενο που σχετίζεται με την κρίση αλλά ένα διαρθρωτικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας. Για αυτό και η κυβέρνησή μας έχει ξεκινήσει έναν μεγάλο αγώνα κατά της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς.
Η κυρίαρχη νεοφιλελεύθερη αντίληψη για τη φορολογία προτιμάει να επιβαρύνει τα χαμηλά εισοδήματα και να παρέχει απαλλαγές στα υψηλά, με το επιχείρημα ότι μπορούν να μετακινηθούν σε χώρες με ευνοϊκότερα φορολογικά καθεστώτα. Φυσικά εμείς διαφωνούμε με αυτήν την αντίληψη.
Γιατί τα επιχειρηματικά κέρδη δημιουργούνται επειδή μια επιχείρηση λειτουργεί μέσα σε μια κοινωνία, δεν δημιουργούνται στο κενό. Και ο τρόπος να επιστραφεί στην κοινωνία ο πλούτος που δημιουργείται από αυτήν, είναι με την απασχόληση και τις δίκαιες αμοιβές.
Η κυβέρνησή μας αξιοποιεί κάθε ευκαιρία που προσφέρουν οι διεθνείς συμφωνίες, οι συμφωνίες σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε επίπεδο ΟΟΣΑ για να αντιμετωπίσουμε όσο μας επιτρέπει το παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον τη μαζική φοροδιαφυγή που κάνουν ορισμένες πολυεθνικές εταιρείες αλλά, όπως είπαμε, και μικρές επιχειρήσεις με διάφορες πρακτικές. Θέλουμε να προστατέψουμε τη φορολογική βάση, θέλουμε η οικονομική δραστηριότητα που γίνεται στην Ελλάδα και επωφελείται από τις δημόσιες υποδομές, να φορολογείται στην Ελλάδα και θέλουμε να διατηρούνται οι ίσοι και δίκαιοι όροι ανταγωνισμού μεταξύ μικρών, μεσαίων και πολυεθνικών, μεταξύ νομοταγών και μη επιχειρήσεων. Η καταπολέμηση των πρακτικών που συζητούμε στη σημερινή ημερίδα είναι για εμάς βασική προτεραιότητα.
Δείτε σχετικά:
Η Ομιλία του Διοικητή της ΑΑΔΕ, στην ίδια Ημερίδα ΕΔΩ.
