Η νέα έρευνα της διαΝΕΟσις και του ΙΟΒΕ αναδεικνύει τα πολλά προβλήματα και τις διαχρονικές στρεβλώσεις του περίπλοκου, άδικου και δυσλειτουργικού φορολογικού συστήματος της χώρας μας, και προτείνει μια σειρά από ρεαλιστικές και απαραίτητες λύσεις.
Όπως αποδεικνύεται από τις τελευταίες έρευνες κοινής γνώμης της διαΝΕΟσις, το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι Έλληνες σήμερα, αυτό που τους απασχολεί περισσότερο από όλα και αυτό το οποίο επηρεάζει περισσότερο από όλα τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν το ρόλο του κράτους και τα θέματα της οικονομίας, είναι το θέμα της φορολογίας.
Πέρυσι, το 42% των πολιτών πίστευαν πως η μεταρρύθμιση που πρέπει να γίνει “κατά προτεραιότητα και άμεσα”, είναι η αλλαγή του φορολογικού συστήματος (περισσότεροι από διπλάσιοι επέλεγαν αυτή τη μεταρρύθμιση από την επόμενη). Φέτος, 41% των πολιτών πιστεύουν πως “η φοροδιαφυγή είναι θεμιτή άμυνα κατά της υπερβολικής φορολογίας”. 37% πιστεύουν πως η κυριότερη αιτία της φοροδιαφυγής είναι “οι υψηλοί φορολογικοί συντελεστές”. 86% πιστεύουν πως “η χαμηλότερη φορολογία θα βοηθήσει ώστε να έρθουν ξένες επενδύσεις”. Και, πλέον, ένα 64% πιστεύουν πως “πρέπει η φορολογία να είναι χαμηλή, έστω κι αν υπάρχει λιγότερη κρατική μέριμνα” (από 46% το 2015).
Και, όπως θα δούμε παρακάτω, δεν έχουν άδικο. Το φορολογικό σύστημα της Ελλάδας μπορεί να χαρακτηριστεί προβληματικό, άδικο και αναποτελεσματικό. Αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για την επιχειρηματικότητα, αποτυγχάνει να αντιμετωπίσει τις οικονομικές ανισότητες, είναι υπερβολικά περίπλοκο, αλλάζει υπερβολικά συχνά και είναι φτιαγμένο με τρόπο που διευκολύνει τη φοροδιαφυγή. Οι σημαντικές μεταρρυθμίσεις που θα μπορούσαν να διορθώσουν τα προβλήματά του είναι απαραίτητο να αποτελούν πρώτη προτεραιότητα του πολιτικού μας συστήματος.
Γι’ αυτούς τους λόγους, η διαΝΕΟσις ασχολείται από την αρχή της λειτουργίας της με τα προβλήματα του φορολογικού συστήματος. Έχουμε ήδη δημοσιεύσει μια μεγάλη έρευνα για το πρόβλημα της φοροδιαφυγής, καθώς και μια μελέτη για την αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος, ενταγμένη σε μια τριπλή πρόταση για την επανεκκίνηση της οικονομίας και ταυτόχρονα την αντιμετώπιση του δημόσιου χρέους και των προβλημάτων του ασφαλιστικού συστήματος.
Θέλοντας να συμπληρώσουμε αυτή τη δραστηριότητα, συνεργαστήκαμε με το ΙΟΒΕ για την εκπόνηση μιας λεπτομερούς ανάλυσης της φορολογίας εισοδήματος στην Ελλάδα. Η αρχική προσέγγιση ξεκίνησε από το ερώτημα: Τι αποτέλεσμα θα είχε μια μείωση των φορολογικών συντελεστών στην Ελλάδα, τόσο ως προς το ύψος τους αλλά και ως προς τον αριθμό τους; Θα μπορούσε να λειτουργήσει ένα σύστημα με μόνο ένα, ενιαίο φορολογικό συντελεστή στην Ελλάδα; Αν όχι, ποιο θα ήταν το βέλτιστο πλήθος και ύψος των φορολογικών συντελεστών; Και τι άλλο πρέπει να αλλάξει; Όπως γίνεται συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις, το τελικό αποτέλεσμα είναι μια ευρύτατη και εκτενής ανάλυση της φορολογίας εισοδήματος στην Ελλάδα, με ένα πλήθος από στοιχεία και δεδομένα, και μια σειρά από αναλυτικές απαντήσεις σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα, και σε πολλά άλλα επιπλέον.
Η πολυμελής ερευνητική ομάδα, υπό το συντονισμό του Γενικού Διευθυντή του ΙΟΒΕ Νίκου Βέττα, ανέλυσε τη σημερινή κατάσταση του φορολογικού συστήματος στη χώρα -σύμφωνα και με όσα έχει υπογράψει η ελληνική κυβέρνηση για τα επόμενα χρόνια-, κατέγραψε τα διαθέσιμα στοιχεία, έκανε τις απαραίτητες συγκρίσεις με φορολογικά συστήματα άλλων χωρών και κατέληξε σε μια σειρά από σενάρια για μια νέα προσέγγιση στη φορολογία εισοδήματος, και σε μια σειρά από κρίσιμες προτάσεις για την απλοποίηση και τον εκσυγχρονισμό του ελληνικού φορολογικού συστήματος.
Σύμφωνα την Έρευνα, οι επιχειρήσεις φορολογούνται με εξαιρετικά υψηλό συντελεστή 29%, τη στιγμή που ο μέσος όρος της Ε.Ε. το 2016 ήταν 22,6%. Ο συνολικός φορολογικός συντελεστής για τις επιχειρήσεις (με τις ασφαλιστικές εισφορές) δε, είναι υψηλότερος για το 2017 από τον αντίστοιχο της Σουηδίας (50,7% έναντι 49%).
Το 2015 το 88,2% των φορολογούμενων, που δήλωναν εισοδήματα κάτω των 25.000 ευρώ ετησίως, πλήρωναν το 32,7% των φόρων. Το υπόλοιπο 11,8% πλήρωνε το 67,3% των φόρων.
Το 71% των ελεύθερων επαγγελματιών και το 93% των αγροτών δηλώνουν εισοδήματα μικρότερα των 9.000 ευρώ ετησίως.
Επίσης, οι φόροι εισοδήματος στην Ελλάδα αποτελούν μόνο το 21% των συνολικών εσόδων από φόρους και εισφορές. Τα περισσότερα έσοδα προέρχονται κυρίως από τους έμμεσους φόρους, όπως ο ΦΠΑ (41%), και από τις ασφαλιστικές εισφορές (35,2%) και το 2015 ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων έφερε έσοδα ίσα με το 5,4% του ΑΕΠ – σχεδόν μισό από ό,τι στις άλλες χώρες ης ΕΕ.
Τέλος, το διάστημα 2001 – 2015 ψηφίστηκαν στη χώρα μας 36 αμιγώς φορολογικοί νόμοι. Η Ελλάδα είναι η τελευταία ανάμεσα σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ στην εισπαραξιμότητα ληξιπρόθεσμαν οφειλών και 335 εκατ. ευρώ δηλαδή το 12,6% των εσόδων του κράτους από τη φορολογία εισοδήματος νομικών προσώπων, υπολογίστηκε ότι είναι το έμμεσο κόστος συμμόρφωσης για τις επιχειρήσεις το 2013.
