Ο ΓΔ του Χρηματιστηρίου Αθηνών σήμερα (8/2/2016) έκλεισε στις 464,23 μονάδες. Η Αγορά έπιασε τις τιμές του έτους 1990. Προφανώς η αγορά είναι καθαρά bearish τεχνικά, θεμελιωδώς δε αποδομημένη.
Γιατί;
• Μα διότι η αγορά ακολουθεί την οικονομία, άλλοτε ταχύτερα, άλλοτε βραδύτερα και με κάποιες ανοδικές ή καθοδικές εξάρσεις – υπερβολές ως προς το fair value.
• Διότι η οικονομία βαίνει όλα τα τελευταία χρόνια συρρικνούμενη σε ολοένα χαμηλότερα επίπεδα. Για όσο καιρό, δεν διαφαίνεται η επιστροφή στην ανάπτυξη αλλά όχι ανάπτυξη πλασματική με κάποια οριακή αύξηση του ΑΕΠ και με ουσιαστική ύφεση-τελμάτωση στην πραγματική οικονομία, αλλά ανάπτυξη ουσιαστική, ευρεία, με διάχυση σε μεγάλο μέρος του εύρους και πλάτους της οικονομίας – ορατή και στον άσχετο περί οικονομικών, είναι σαφές ότι η αγορά θα παραμένει ζόμπι.
Η αγορά θα παραμένει ζόμπι, ως επί το πλείστον καθοδική, αλλά με κάποιες αδύναμες και σαθρές ανοδικές αντιδράσεις βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα.
Σε μια τέτοια αγορά απέχεις, δεν ασχολείσαι. Γιατί πραγματικά να ασχοληθεί κανείς με μια αγορά ζόμπι; Αν θέλει να αναλάβει τόσο μεγάλο ρίσκο, δεν παίζει καλύτερα τα χρήματά του στο καζίνο;
Η αγορά θα κινηθεί ανοδικά, θα γυρίσει δηλαδή σε bullish όταν αρχίσει να διαφαίνεται ότι το οικονομικό πρόβλημα (χρεοκοπία) της χώρας μας, αρχίζει να ξεπερνιέται.
Για να συμβεί αυτό συνεπακόλουθα πρέπει:
1. Να πάψει η υπερφορολόγηση επιχειρήσεων και ιδιωτών, που πνίγουν την οικονομία. Συνεπακόλουθα αυτό σημαίνει να αρχίσει να μειώνεται η πάσης φύσεως φορολογία και η τάση να παραμένει πτωτική.
2. Να προκύψουν χρήματα, να προκύψει ρευστότητα, που να διοχετευθεί στην πραγματική οικονομία, ενισχύοντας έτσι την οικονομική δραστηριότητα και παράγοντας λίγο μετά, νέο αυξημένο πλέον εισόδημα για την πλειοψηφία των επιχειρήσεων και των ιδιωτών.
Στην κατάσταση που είμαστε, φαντάζομαι ότι η ρευστότητα αυτή μπορεί να βρεθεί είτε α) εάν το κράτος παράγει μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα, κάτι που δεν φαίνεται ορατό, ούτε και εφικτό, τουλάχιστον για το προσεχές 12μηνο, ίσως και για περισσότερο, είτε β) εάν δοθεί αμέσως ή εμμέσως από τους πιστωτές μας· αμέσως σημαίνει να τα έδιδαν μέσω κάποιου πακέτου υποστήριξης της ανάπτυξης, εμμέσως σημαίνει να είχαν λιγότερες απαιτήσεις, ίσως και μέσω κάποιας μορφής αναδιάρθρωσης του χρέους μας, οπότε έτσι να εξοικονομούνταν σημαντικά ποσά για να πάνε στην πραγματική οικονομία. Και τα δύο όμως προς το παρόν, δεν φαίνονται στον ορίζοντα και ως ορίζοντα αναφέρω το επόμενο 12μηνο.
Σημάδι ενίσχυσης της οικονομικής δραστηριότητας με παροχή ρευστότητας, συνεπικουρούμενη με την μείωση φορολογίας, θα είναι και η τόνωση της απασχόλησης.
3. Η οικονομία μας να μην παράγει νέα «κόκκινα» δάνεια. Είναι σαφές ότι εάν η οικονομία μας παραμένει σε ουσιαστικά κακή κατάσταση, τότε νέοι ιδιώτες και επιχειρήσεις, παύουν λόγω αδυναμίας να εξυπηρετούν κανονικά τα δάνειά τους, επομένως δημιουργούνται νέα «κόκκινα» δάνεια και συνεπακόλουθα, δημιουργείται εκ νέου ανάγκη για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
Προς το παρόν σε αυτόν τον τομέα, δεν διαφαίνεται βελτίωση, ίσα – ίσα που λόγω της υπερφορολόγησης και της μείωσης του εισοδήματος στις πλατειές μάζες και την ευρύτερη ύφεση, φαίνεται σχεδόν βέβαιον ότι μετά κανά χρόνο, θα έχουν προκύψει νέα «κόκκινα» δάνεια, άρα θα υπάρχει εκ νέου ανάγκη ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, άρα θα δικαιολογηθούν και χαμηλότερα επίπεδα τιμών στο χρηματιστήριο – και εννοείται ότι στο μεσοδιάστημα οι τράπεζες παραμένουν ζόμπι, μη εξυπηρετώντας τον λειτουργικό τους σκοπό, ήτοι την χρηματοδότηση της οικονομικής δραστηριότητας.
Εκ των παραπάνω, συμπεραίνουμε ότι η αγορά κατά τους προσεχείς 12 μήνες, έχει περισσότερους λόγους για να κινηθεί εντονότερα, ευρύτερα και συχνότερα προς τα κάτω, παρά προς τα πάνω.
Που θα πιάσει πάτο η αγορά; Κανείς δεν το ξέρει. Δεν το ξέρει κανείς διότι κανείς δεν γνωρίζει σήμερα, πότε θα θεραπευθούν τα σημεία 1 έως 3 που ανέφερα πιο πάνω και πάσχουν, καθώς αυτά εξαρτώνται κυρίως από την πολιτική βούληση, που κατά την άποψή μου, δεν την έχει ούτε το κυβερνών σήμερα κόμμα, αλλά δυστυχώς ούτε και η σημερινή αξιωματική αντιπολίτευση.
Ως σώφρονες λοιπόν επενδυτές τι κάνουμε; Απέχουμε από αυτήν την αγορά έως ότου δούμε ενδείξεις θεραπείας των παραπάνω τριών σημείων. Μην μπαίνετε λοιπόν στη παγίδα να εντοπίσετε τις μονάδες όπου θα έχουμε Τον πάτο. Αντιθέτως, επικεντρωθείτε στα τρία σημεία που σας ανέφερα, που η αλλαγή σε αυτά, θα σηματοδοτήσει και την αλλαγή στην οικονομία και την αγορά.
Αν ωστόσο επικεντρωθείτε στην εύρεση Του πυθμένα, τότε είναι δεδομένο ότι αυτό θα το κάνετε βασικά τεχνικά και είναι εξαιρετικά πιθανό, να παγιδευθείτε μετά από κάποια τεχνική αντίδραση, που στη συνέχεια θα αποδειχτεί βραχεία.
Ως σωστοί ιατροί λοιπόν, δείτε και επικεντρώστε την ενέργειά σας στο πότε φαίνεται ότι οδεύουν προς θεραπεία τα παραπάνω τρία σημεία. Μόνο τότε θα αναβιώσει οριστικά η αγορά – ζόμπι. Το καλό δε, είναι ότι για να διαγνώσεις την κατάσταση στα παραπάνω τρία σημεία, δεν χρειάζεται να έχεις σπουδάσει και οικονομικά, καθώς και τα τρία σημεία τα βιώνουμε στη ζωή μας. Άρα, είναι εύκολα ανιχνεύσιμα.
Παναγιώτης Σοφιανόπουλος
Σημαντική Σημείωση: Τα αναφερόμενα στο άρθρο αποτελούν απόψεις και εκτιμήσεις του γράφοντος. Οι χρηματιστηριακές αγορές είναι γνωστές παλαιόθεν για την απρόβλεπτη συμπεριφορά τους, οπότε σε καμία περίπτωση δεν συνιστά το άρθρο προτροπή σε οποιαδήποτε χρηματιστηριακή πράξη
>>>•<<<
