Οι τοποθετήσεις των:
– Η τοποθέτηση του Υπουργού Οικονομικών κ. Χρήστου Σταϊκούρα σχετικά με τη μεταρρύθμιση του πλαισίου προσδιορισμού των αντικειμενικών αξιών της ακίνητης περιουσίας, την επικαιροποίηση του συστήματος αντικειμενικού προσδιορισμού αξιών ακινήτων και τον νέο ΕΝΦΙΑ.
– Η τοποθέτηση του Γενικού Γραμματέα Οικονομικής Πολιτικής του Υπουργείου Οικονομικών κ. Χρήστου Τριαντόπουλου σχετικά με τη μεταρρύθμιση του πλαισίου προσδιορισμού των αντικειμενικών αξιών της ακίνητης περιουσίας, την επικαιροποίηση του συστήματος αντικειμενικού προσδιορισμού αξιών ακινήτων και τον νέο ΕΝΦΙΑ.
– Non Paper σχετικά με τη μεταρρύθμιση και αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων.
Τοποθέτηση του Υπουργού Οικονομικών κ. Χρήστου Σταϊκούρα
σχετικά με τη μεταρρύθμιση του πλαισίου προσδιορισμού των αντικειμενικών αξιών της ακίνητης περιουσίας, την επικαιροποίηση του συστήματος αντικειμενικού προσδιορισμού αξιών ακινήτων και τον νέο ΕΝΦΙΑ
Το Υπουργείο Οικονομικών παρουσιάζει σήμερα, ύστερα από διετή συστηματική εργασία, τη μεταρρύθμιση του πλαισίου προσδιορισμού των αντικειμενικών αξιών της ακίνητης περιουσίας.
Μια σημαντική μεταρρύθμιση, που τίθεται σε εφαρμογή από την 1η.1.2022 και συνδυάζει την οικονομική αποτελεσματικότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη.
Μεταρρύθμιση η οποία:
1ον. Εκσυγχρονίζει, επικαιροποιεί και επεκτείνει το σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού των αξιών των ακινήτων.
Οι αντικειμενικές αξίες αναπροσαρμόζονται, για να πλησιάζουν τις εμπορικές αξίες, με τρόπο διαφανή και σύμφωνο με τα διεθνή και ευρωπαϊκά εκτιμητικά πρότυπα και τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές.
Η αναπροσαρμογή δεν γίνεται από τις υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών, αλλά από πιστοποιημένους εκτιμητές, μέσα από μια αδιάβλητη διαδικασία, με πλήρη ανωνυμία.
2ον. Διορθώνει αδυναμίες, κενά και αδικίες του παρελθόντος σε βάρος πολλών ιδιοκτητών.
3ον. Διευρύνει τη φορολογητέα βάση και επιτρέπει τη δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών επί της ακίνητης περιουσίας, ιδίως μέσω του ΕΝΦΙΑ.
ΕΝΦΙΑ ο οποίος αναδιαμορφώνεται, χωρίς να αυξάνεται το συνολικό δημοσιονομικό ποσό που αναμένεται να αποφέρει.
Έτσι, οι όποιες μεταβολές και οι αυξήσεις στις αντικειμενικές αξίες δεν θα μεταφραστούν αυτομάτως σε αυξήσεις του ΕΝΦΙΑ, αφού οι συντελεστές υπολογισμού του φόρου θα προσαρμοστούν στις μεταβολές των αντικειμενικών αξιών.
Συνεπώς, δεν θα προκύψουν επιβαρύνσεις για τη μεσαία τάξη, δεν θα προκύψουν επιβαρύνσεις για τη μεγάλη πλειοψηφία των ιδιοκτητών ακινήτων, ακόμα και αν αυξηθούν οι αντικειμενικές αξίες.
Θα επιβαρυνθούν όμως κατοικίες σε περιοχές της χώρας που υπο-φορολογούνταν.
Και αυτός ο δημοσιονομικός χώρος θα αξιοποιηθεί πλήρως για την περαιτέρω μείωση της φορολογίας ακινήτων, ιδιαίτερα χαμηλής και μεσαίας αξίας.
Όμως, δεν θα περιοριστούμε σε αυτό.
Σε συνάρτηση με τον διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο και τα δεδομένα της οικονομίας την επόμενη περίοδο, θα εξετάσουμε το ενδεχόμενο περαιτέρω μείωσης της φορολόγησης της ακίνητης περιουσίας, σε συνέχεια της μεσο-σταθμικής μείωσης του ΕΝΦΙΑ κατά 22%, η οποία τέθηκε σε ισχύ από το 2019, υλοποιώντας τις κυβερνητικές δεσμεύσεις.
Ο νέος ΕΝΦΙΑ σχεδιάζεται τους επόμενους μήνες.
Θα εφαρμοστεί από τις αρχές του 2022 και θα αποπληρωθεί σε περισσότερες από τις υφιστάμενες 6 δόσεις.
Με τη μεταρρύθμιση των αντικειμενικών αξιών, αυξάνονται οι ζώνες του συστήματος αντικειμενικού προσδιορισμού ακινήτων, μετά από πολλά χρόνια στασιμότητας.
Στασιμότητα η οποία δημιουργούσε αδικίες σε βάρος, πρωτίστως, όλων των ιδιοκτητών που είχαν τα ακίνητά τους μέσα σε ζώνες του αντικειμενικού προσδιορισμού.
Και αυτό διότι τα ακίνητα που βρίσκονταν σε περιοχές εκτός των ζωνών του αντικειμενικού προσδιορισμού, φορολογούνταν με βάση την ελάχιστη τιμή ζώνης της δημοτικής ενότητας.
Και αν δεν υπήρχε αντικειμενικός προσδιορισμός στην τιμή ζώνης της δημοτικής ενότητας, τότε λαμβανόταν υπόψη η κατώτερη τιμή ζώνης σε επίπεδο δήμου ή σε επίπεδο περιφερειακής ενότητας.
Έτσι, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι ιδιοκτήτες ακινήτων στις εν λόγω περιοχές υπο-φορολογούνταν.
Αυτό αλλάζει.
Πλέον, με το νέο χάρτη των αντικειμενικών αξιών, η κάλυψη του πληθυσμού διευρύνεται από το 85% στο 98%, αγγίζοντας την πλήρη κάλυψη των περιοχών που είναι εντός σχεδίου.
Έτσι, 3.643 νέες ζώνες προστέθηκαν στις παλαιότερες, με αποτέλεσμα ο νέος χάρτης των αντικειμενικών αξιών να περιλαμβάνει πλέον 13.808 ζώνες.
Η επέκταση αυτή οδηγεί σε αρκετές αυξήσεις των αντικειμενικών αξιών σε ζώνες τουριστικών περιοχών, όπου οι αντικειμενικές αξίες που εφαρμόζονταν όλα τα προηγούμενα χρόνια ήταν πολύ χαμηλές.
Περιοχές σε νησιά και στην ηπειρωτική χώρα, με έντονη τουριστική δραστηριότητα, αλλά και περιοχές με υψηλό οικιστικό ενδιαφέρον.
Έτσι, για παράδειγμα, στη Μύκονο υπάρχει ζώνη όπου η αντικειμενική αξία αυξάνεται πάνω από 200%, ενώ μέχρι πρότινος ήταν μόλις 1.200 ευρώ.
Ωστόσο, υπάρχουν και αρκετές μειώσεις – κυρίως, στην περιφέρεια και στην ηπειρωτική χώρα, όπου παρατηρούνταν το αντίθετο φαινόμενο: από τη στιγμή που η περιοχή βρισκόταν εκτός των ζωνών του αντικειμενικού προσδιορισμού, λαμβανόταν υπόψη η αξία κοντινών περιοχών η οποία ήταν υψηλή και επιβάρυνε περισσότερο απ’ ό,τι έπρεπε τους ιδιοκτήτες ακινήτων αυτής της περιοχής.
Πέρα από την επέκταση, η πανελλαδική άσκηση που έγινε οδήγησε σε σύγκλιση των τιμών των αντικειμενικών με τις εμπορικές τιμές σε περιοχές της Αττικής, προσαρμόζοντας το σύστημα του αντικειμενικού προσδιορισμού στις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια στην αγορά ακινήτων.
Οι μεγαλύτερες αυξήσεις καταγράφονται σε περιοχές με έντονη ανάπτυξη και αυξημένο οικιστικό ενδιαφέρον, όπως τα νότια προάστια.
Βέβαια, αυτή η αναπροσαρμογή περιλαμβάνει και τις μεταβολές στις αξίες που έγιναν και το 2018, αφού τότε το έργο των πιστοποιημένων εκτιμητών δεν υιοθετήθηκε, μετακυλίοντας την εκκρεμότητα – από την προηγούμενη Κυβέρνηση – για τα επόμενα χρόνια.
Επαναλαμβάνω πάντως, για να καταστεί ξεκάθαρο, ότι αυτές οι αυξήσεις δεν συνεπάγονται και αυξήσεις του ΕΝΦΙΑ.
Συνεπώς, οι ιδιοκτήτες ακινήτων στο σύνολο της χώρας δεν πρέπει να ανησυχούν.
Η σημερινή Κυβέρνηση έχει άλλωστε αποδείξει, σε λιγότερο από 2 χρόνια, ότι είναι συνεπής στις δεσμεύσεις της για σημαντικές μειώσεις φόρων, και στην ακίνητη περιουσία.
Τη σκυτάλη παίρνει τώρα η ειδική Ομάδα Εργασίας της φορολογικής διοίκησης, για να διαμορφώσει τον νέο ΕΝΦΙΑ και να προσαρμόσει τους συντελεστές στις μεταβολές στις αντικειμενικές αξίες, ώστε η συνολική επιβάρυνση της ακίνητης περιουσίας να παραμείνει στα ίδια επίπεδα.
Με τον τρόπο αυτό, δεν υλοποιούμε απλώς μια δέσμευση που είχε αναλάβει, αλλά άφησε σε εκκρεμότητα, η προηγούμενη Κυβέρνηση, στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας.
Ολοκληρώνουμε την πρώτη φάση μιας κομβικής μεταρρύθμισης, που καθιστά πιο δίκαιη τη φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας, εκσυγχρονίζοντας και βελτιώνοντας το σχετικό θεσμικό πλαίσιο.
Μεταρρύθμιση που θα συνεχιστεί, με την περαιτέρω προσαρμογή των δεδομένων του συστήματος αντικειμενικού προσδιορισμού στις συνθήκες της αγοράς ακινήτων και την ψηφιακή αναδιάρθρωση και αναβάθμισή του, ώστε η χώρα μας να αποκτήσει ένα σύγχρονο, δυναμικό σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού αξιών ακινήτων.
Ήδη, σε λίγες ημέρες, η συντελούμενη ψηφιακή αναδιάρθρωση θα δώσει – για πρώτη φορά – στους πολίτες τη δυνατότητα να ενημερωθούν, μέσω ψηφιακού χάρτη, σχετικά με τη ζώνη στην οποία ανήκει το ακίνητο που τους ενδιαφέρει, και να υπολογίσουν την αντικειμενική αξία του.
Η σχετική πλατφόρμα θα παρουσιαστεί από τα Υπουργεία Οικονομικών και Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
Συμπερασματικά, με την ορθή αποτύπωση των αντικειμενικών αξιών, μπαίνει τέλος σε ανισότητες και αδυναμίες δεκαετιών, διευκολύνεται η δημιουργία πρόσθετου δημοσιονομικού χώρου για την περαιτέρω μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης της ακίνητης περιουσίας και δίνεται ώθηση στην προσέλκυση επενδύσεων και στην ανάπτυξη της αγοράς ακινήτων στη χώρα μας.
Παράλληλα, η μεταρρύθμιση των αντικειμενικών αξιών, η επικαιροποίηση του συστήματος αντικειμενικού προσδιορισμού αξιών των ακινήτων και η διαμόρφωση του νέου ΕΝΦΙΑ αποδεικνύουν έμπρακτα, για ακόμα μία φορά, ότι η Κυβέρνηση συνδυάζει επιτυχώς την οικονομική αποτελεσματικότητα με την κοινωνική δικαιοσύνη.
Τοποθέτηση του Γενικού Γραμματέα Οικονομικής Πολιτικής του Υπουργείου Οικονομικών κ. Χρήστου Τριαντόπουλου σχετικά με τη μεταρρύθμιση του πλαισίου προσδιορισμού των αντικειμενικών αξιών της ακίνητης περιουσίας, την επικαιροποίηση του συστήματος αντικειμενικού προσδιορισμού αξιών ακινήτων και τον νέο ΕΝΦΙΑ
Η Κυβέρνηση και το Υπουργείο Οικονομικών προωθεί, από τον Οκτώβριο του 2019, τη μεταρρύθμιση του πλαισίου προσδιορισμού των αντικειμενικών αξιών της ακίνητης περιουσίας.
Μία μεταρρύθμιση για τη σύγκλιση των τιμών αγοράς και των αντικειμενικών αξιών, στο πλαίσιο και των δεσμεύσεων της ενισχυμένης εποπτείας, που έχει ως διττό στόχο τη διόρθωση ελλείψεων και εξαιρέσεων του παρελθόντος και τη διεύρυνση της φορολογητέας βάσης, προκειμένου η φορολογία των ακινήτων να καταστεί κοινωνικά πιο δίκαιη και οικονομικά πιο αποτελεσματική.
Μία μεταρρύθμιση που διακρίνεται σε δύο φάσεις, με την πρώτη να ολοκληρώνεται τώρα.
Η πρώτη, λοιπόν, φάση της μεταρρύθμισης βασίστηκε σε τέσσερις άξονες, οι οποίοι προωθήθηκαν και υλοποιήθηκαν κατά την προηγούμενη περίοδο:
1. Ο πρώτος άξονας είναι ο εκσυγχρονισμός και η βελτίωση του θεσμικού πλαισίου.
Από το τέταρτο τρίμηνο του 2019 προωθήθηκε μία σειρά από νομοθετικές πρωτοβουλίες και κανονιστικές πράξεις:
- για την ενίσχυση της λειτουργικότητας και της ταχύτητας της διαδικασίας επικαιροποίησης και προσδιορισμού των αντικειμενικών αξιών, και
- για την εναρμόνιση αυτής της διαδικασίας με τα διεθνή και ευρωπαϊκά εκτιμητικά πρότυπα και τις βέλτιστες πρακτικές.
2. Ο δεύτερος άξονας είναι η χωρική επέκταση του αντικειμενικού συστήματος.
Πρόκειται για μία πρωτοβουλία για την αύξηση της πληθυσμιακής κάλυψης από το ισχύον σύστημα, με σκοπό τη διεύρυνση της φορολογητέας βάσης και τη διόρθωση αδικιών.
Στην αρχή της μεταρρύθμισης, το ποσοστό της πληθυσμιακής κάλυψης του αντικειμενικού ανερχόταν στο 85% και αποτελούνταν από 10.165 ζώνες σε όλη την επικράτεια.
Μέσα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, με εντατική προσπάθεια από την υπηρεσία, αξιοποίηση όλης της διαθέσιμης πληροφόρησης και στενή συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους, το ποσοστό κάλυψης αυξήθηκε σημαντικά.
Πλέον, μετά από μία περίοδο στασιμότητας πολλών ετών, η πληθυσμιακή κάλυψη ανέρχεται στο 98% και το σύστημα αντικειμενικού αποτελείται από 13.808 ζώνες.
Από αυτές, 3.478 ζώνες αποτελούν νέες εντάξεις περιοχών και 165 ζώνες είναι επεκτάσεις υφιστάμενων ζωνών.
Έτσι, οι ζώνες του αντικειμενικού έχουν αυξηθεί κατά 3.643 ζώνες ή κατά 35,8%.
Η ένταξη των περιοχών στο αντικειμενικό σύστημα σημαίνει ότι ο καθορισμός της τιμής ζώνης βασίζεται στα χαρακτηριστικά της, και όχι στη χαμηλότερη τιμή ζώνης της δημοτικής ενότητας ή του δήμου ή του νομού, όπως συνέβαινε.
Τιμή, συχνά, αρκετά χαμηλότερη από αυτή που έπρεπε να οριστεί με βάση τα χαρακτηριστικά της ζώνης στο πλαίσιο του συστήματος του αντικειμενικού.
Αυτή η στρέβλωση διορθώθηκε.
3. Ο τρίτος άξονας είναι ο τεχνολογικός εκσυγχρονισμός και η διαμόρφωση ψηφιακής πλατφόρμας.
Δημιουργήθηκαν, δηλαδή, οι κατάλληλες ηλεκτρονικές υποδομές και πλατφόρμες για την υλοποίηση της μεταρρύθμισης, ενισχύοντας ακόμα περισσότερο την αξιοπιστία του εγχειρήματος.
Αρχικά, δημιουργήθηκε ειδική ψηφιακή πλατφόρμα:
- για την καταχώρηση της εκδήλωσης ενδιαφέροντος των εκτιμητών και της διενέργειας της τυχαίας δημόσιας κλήρωσης, και
- για την υποβολή των εισηγήσεων και των τεχνικών εκθέσεων των εκτιμητών, χρησιμοποιώντας μεθόδους που προβλέπονται από τα διεθνή και ευρωπαϊκά εκτιμητικά πρότυπα.
Παράλληλα, διαμορφώθηκε ένας επικαιροποιημένος και εμπλουτισμένος ψηφιακός χάρτης, που θα είναι διαθέσιμος σε λίγες ημέρες για τους πολίτες, σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης.
Οι πολίτες, σύντομα, θα έχουν τη δυνατότητα να προσδιορίζουν με ακρίβεια τη ζώνη στην οποία ανήκει το ακίνητό τους και να υπολογίζουν την αντικειμενική αξία, έχοντας όλη την απαραίτητη πληροφόρηση.
4. Ο τέταρτος άξονας της μεταρρύθμισης είναι η επικαιροποίηση των τιμών ζώνης από πιστοποιημένους εκτιμητές του μητρώου του Υπουργείου Οικονομικών.
Η αναπροσαρμογή, δηλαδή, των αντικειμενικών αξιών.
Μία αναπροσαρμογή αναγκαία για να συγκλίνουν οι αντικειμενικές αξίες με τις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στην αγορά ακινήτων.
Μία αναπροσαρμογή απαραίτητη για να διευθετηθούν εκκρεμότητες, αλλά και για να διορθωθούν αδυναμίες του παρελθόντος.
Από τις αρχές του 2020, αξιοποιώντας τις βελτιώσεις στο θεσμικό πλαίσιο και την ψηφιακή αναβάθμιση των διαδικασιών, ξεκίνησε η πανελλαδική εκτιμητική άσκηση για την επικαιροποίηση των τιμών ζώνης από πιστοποιημένους εκτιμητές του μητρώου του Υπουργείου Οικονομικών.
Η πανελλαδική άσκηση ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2020, αλλά τέθηκε σε προσωρινή αναστολή από τον Απρίλιο έως τον Οκτώβριο του 2020, εξαιτίας της πανδημίας του κορονοϊού.
- Η 1η πρόσκληση έγινε τον Ιανουάριο του 2020, όπου 320 πιστοποιημένοι εκτιμητές ανέλαβαν 27.856 ζώνες.
- Η 2η πρόσκληση έγινε τον Φεβρουάριο του 2020, όπου 112 πιστοποιημένοι εκτιμητές ανέλαβαν 1.369 ζώνες.
- Η 3η πρόσκληση έγινε τον Νοέμβριο του 2020, ενώ ακολούθησε η διαδικασία του τρίτου εκτιμητή που ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 2021.
Ακολουθώντας, συνεπώς, πιστά την προβλεπόμενη τεχνοκρατική διαδικασία, η πανελλαδική άσκηση ολοκληρώθηκε, διαμορφώνοντας τις νέες αντικειμενικές αξίες.
Νέες αντικειμενικές αξίες, τόσο για τις παλαιές, όσο και για τις νέες ζώνες του αντικειμενικού μετά τη σημαντική χωρική επέκταση.
Ειδικότερα, για το σύνολο της επικράτειας, δηλαδή τις 13.808 ζώνες, η εικόνα για τις νέες τιμές ζώνης είναι ανοδική, καθώς ο μέσος όρος της μεταβολής των τιμών των ζωνών – σε σχέση με την προγενέστερη – διαμορφώνεται στο +8%.
Συγκεκριμένα:
- Το 55% του συνόλου των ζωνών εμφανίζουν αύξηση, με μέσο όρο αύξησης 19,5%.
- Το 21% του συνόλου των ζωνών εμφανίζουν μείωση, με μέσο όρο μείωσης 14,7%.
- Το 24% του συνόλου των ζωνών παραμένουν αμετάβλητες.
Διακρίνοντας τις ζώνες σε παλαιές και νέες, αξίζει να σημειωθεί ότι για τις επεκτάσεις ζωνών στο σύστημα του αντικειμενικού, η εικόνα που προκύπτει είναι αυξητική.
Και αυτό διότι σε 133 ζώνες, από τις 165, η ένταξή τους στο σύστημα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών ζώνης κατά 41%, κατά μέσο όρο, σε σχέση με τις υφιστάμενες.
Παράλληλα, για τις νέες εντάξεις στο σύστημα, δηλαδή για 3.478 περιπτώσεις, η εικόνα που εμφανίζεται είναι μικτή.
Συγκεκριμένα:
- Το 40% των νέων εντάξεων εμφανίζει αύξηση, με μέσο όρο αύξησης 26%.
- Το 44% των νέων εντάξεων παρουσιάζει μείωση, με μέσο όρο μείωσης 18%.
- Το 16% των νέων εντάξεων δεν παρουσιάζει κάποια μεταβολή στην τιμή.
Σε κάθε περίπτωση, οι τιμές ζώνης στις νέες εντάξεις προσεγγίζουν καλύτερα πλέον τα χαρακτηριστικά της κάθε ζώνης.
Τέλος, για τις υφιστάμενες ζώνες, δηλαδή τις 10.165 ζώνες, η τάση που εμφανίζεται από τις εισηγήσεις των πιστοποιημένων εκτιμητών είναι σχετικά ανοδική.
Ο μέσος όρος της μεταβολής των τιμών των ζωνών -σε σχέση με την προγενέστερη- διαμορφώνεται στο +9%.
Συγκεκριμένα:
- Το 60% των υφιστάμενων ζωνών παρουσιάζει αύξηση με μέσο όρο αύξησης 18%.
- Το 13% των υφιστάμενων ζωνών παρουσιάζει μείωση με μέσο όρο μείωσης 11%, και
- Το 27% των υφιστάμενων ζωνών παραμένει αμετάβλητο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η τρέχουσα αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών αποτυπώνει ουσιαστικά τις εξελίξεις στην αγορά ακινήτων από το 2017 και έπειτα.
Και αυτό διότι, οι αξίες πριν την τρέχουσα μεταρρύθμιση δεν ανταποκρίνονταν στο σύνολό τους στις εισηγήσεις των πιστοποιημένων εκτιμητών που είχαν υποβληθεί το 2018 κατά την προηγούμενη πανελλαδική επικαιροποίηση, αφού δεν είχαν ενσωματωθεί σε πολλές περιπτώσεις και στο σύνολό τους.
Έτσι, οι τρέχουσες εκτιμήσεις των πιστοποιημένων εκτιμητών εμπεριέχουν και τις μεταβολές – της προηγούμενης περιόδου – που έπρεπε να είχαν ήδη ενσωματωθεί στις αντικειμενικές αξίες, αλλά δεν ενσωματώθηκαν το 2018.
Αυτό, άλλωστε, προκύπτει και από τη σύγκλιση των τάσεων και των ρυθμών της εκτιμητικής άσκησης των αντικειμενικών με την πορεία των αντίστοιχων δεικτών της Τράπεζας της Ελλάδος για την περίοδο 2017-2020.
Ειδικότερα, ο δείκτης τιμών κατοικιών για τις αστικές περιοχές, που περιλαμβάνει όλο το εύρος των εξελίξεων – αυξήσεις, μειώσεις και μη μεταβολές – παρουσιάζει αύξηση 14,4% για την περίοδο 2017-2020.
Ενώ, η εν λόγω αύξηση του δείκτη της Τράπεζας της Ελλάδος για την Αθήνα διαμορφώνεται στο 22,3% για την ίδια περίοδο.
Πρόκειται για ρυθμό μεταβολής που κινείται στα ίδια επίπεδα με την εικόνα που προκύπτει για την Αττική μέσα από την αναπροσαρμογή του αντικειμενικού, αφού ο μέσος όρος της μεταβολής των τιμών των ζωνών – σε σχέση με την προγενέστερη – διαμορφώνεται στο +23%.
Πρόκειται, λοιπόν, για μεταβολές που ωθούν στη σύγκλιση αντικειμενικών και εμπορικών αξιών.
Μεταβολές, όμως, και με δημοσιονομικά ουδέτερο αποτέλεσμα στο σύνολο του ΕΝΦΙΑ.
Δηλαδή, οι μεταβολές στις αντικειμενικές αξίες δεν προβλέπεται να οδηγήσουν σε αύξηση των συνολικών δημοσίων εσόδων από τον ΕΝΦΙΑ.
Αντίθετα, αποτελούν, σε συνδυασμό με τη διεύρυνση της φορολογητέας βάσης και με τη χωρική επέκταση του αντικειμενικού, εφαλτήριο για το νέο ΕΝΦΙΑ.
Σε αυτό το πλαίσιο, θα προωθηθεί και η δεύτερη φάση της μεταρρύθμισης του πλαισίου των αντικειμενικών αξιών, δίνοντας έμφαση, από τη μία πλευρά, στην περαιτέρω προσαρμογή των δεδομένων του αντικειμενικού συστήματος στις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στην αγορά ακινήτων και, από την άλλη πλευρά, στην ψηφιακή αναδιάρθρωση και αναβάθμιση του συστήματος.
Το Υπουργείο Οικονομικών δρομολογεί την ανάπτυξη και εφαρμογή ενός Πληροφοριακού Συστήματος Μαζικών Εκτιμήσεων Αξιών Ακινήτων (CAMA).
Ενός συστήματος που θα εδράζεται στη δημιουργία ενός εκτιμητικού μοντέλου, το οποίο θα λαμβάνει υπόψη και θα ενσωματώνει τις επικρατούσες συνθήκες της αγοράς ακινήτων και τις τάσεις της αγοράς.
Έχει ήδη ξεκινήσει η προεργασία για τη δημιουργία ενός τέτοιου σύγχρονου και ψηφιακού συστήματος που θα είναι εναρμονισμένο με τις εξελίξεις στην αγορά και θα δημιουργεί τις συνθήκες, ώστε η φορολογία της ακίνητης περιουσίας να διασφαλίζει το διττό στόχο της κοινωνικής δικαιοσύνης και της οικονομικής αποτελεσματικότητας.
Non-Paper
Μεταρρύθμιση και αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων
- Γιατί ήταν απαραίτητη η μεταρρύθμιση του πλαισίου προσδιορισμού των αντικειμενικών αξιών της ακίνητης περιουσίας;
Η μεταρρύθμιση του πλαισίου αντικειμενικών αξιών, η οποία αποτέλεσε προτεραιότητα της Κυβέρνησης και του Υπουργείου Οικονομικών, κατέστη απαραίτητη, διότι έπρεπε:
- Να αντιμετωπιστούν δομικές αδυναμίες του υφιστάμενου συστήματος.
- Να εκσυγχρονιστεί ψηφιακά και με διαφάνεια η διαδικασία.
- Να διορθωθούν αδικίες του παρελθόντος σε βάρος πολλών ιδιοκτητών.
- Να εναρμονιστούν οι αντικειμενικές αξίες με τις εξελίξεις στην αγορά ακινήτων.
Είναι μία μεταρρύθμιση που, συνάμα, συνιστά δέσμευση – και σημαντική εκκρεμότητα από την προηγούμενη περίοδο διακυβέρνησης της χώρας – στο πλαίσιο του καθεστώτος ενισχυμένης εποπτείας.
Είναι μία μεταρρύθμιση που περιλαμβάνει και την αναπροσαρμογή των τιμών των αντικειμενικών αξιών σε όλη την επικράτεια – στο 98% η πληθυσμιακή κάλυψη πλέον από το 85% που ίσχυε πριν, με ζώνες που οι τιμές τους παρουσιάζουν αυξήσεις, μειώσεις, αλλά και διατήρηση στα ίδια επίπεδα.
- Η αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών θα προκαλέσει αύξηση του ΕΝΦΙΑ;
Η μεταρρύθμιση αυτή ξεφεύγει από τα δεδομένα του παρελθόντος, καθώς η άνοδος της αντικειμενικής αξίας δεν σημαίνει αύξηση του ΕΝΦΙΑ, το οποίο αποτελεί το αντικείμενο ανησυχίας των περισσότερων ιδιοκτητών.
Είναι μία μεταρρύθμιση που θα έχει ως αποτέλεσμα τη διαμόρφωση του νέου ΕΝΦΙΑ μέσα στο 2021 – αλλά με εφαρμογή από το 2022 –, με νέους συντελεστές, εναρμονισμένους με την αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών, με νέα δομή και διάρθρωση και με διατήρηση της συνολικής δημοσιονομικής ουδετερότητας του φόρου – δηλαδή, παρά τις μεταβολές στις αντικειμενικές αξίες τα δημόσια έσοδα που προβλέπονται από τον ΕΝΦΙΑ δεν θα αυξηθούν.
Αντιθέτως, λαμβάνοντας υπόψη τον δημοσιονομικό χώρο, καθώς και τα δεδομένα της οικονομίας την επόμενη περίοδο, θα εξεταστεί το ενδεχόμενο περαιτέρω μείωσης του ΕΝΦΙΑ, σε συνέχεια της μείωσης κατά 22% που σημειώθηκε το 2019, υλοποιώντας τις δεσμεύσεις της κυβέρνησης.
- Τι περιλαμβάνει η μεταρρύθμιση των αντικειμενικών αξιών;
Η μεταρρυθμιστική πρωτοβουλία εδράζεται σε δύο φάσεις, με τους άξονες της πρώτης φάσης να είναι (α) ο εκσυγχρονισμός και η βελτίωση του θεσμικού πλαισίου, (β) η χωρική επέκταση του συστήματος αντικειμενικού προσδιορισμού αξιών ακινήτων, (γ) ο τεχνολογικός εκσυγχρονισμός και διαμόρφωση ψηφιακής πλατφόρμας, και (δ) η επικαιροποίηση των τιμών ζώνης από πιστοποιημένους εκτιμητές του Μητρώου του Υπουργείου Οικονομικών.
Γενικότερα, η διαδικασία καθορισμού των τιμών (όπως διαμορφώθηκε τη δεκαετία του 1980) βασιζόταν στις εισηγήσεις συγκεκριμένων τοπικών επιτροπών, οι οποίες αποτελούνταν από εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης και τοπικούς υπηρεσιακούς παράγοντες, με αποτέλεσμα οι εκάστοτε υπουργικές αποφάσεις συχνά να στερούνται επαρκούς αιτιολογίας και επιστημονικής μεθοδολογίας. Η χρήση πιστοποιημένων εκτιμητών του Μητρώου Υπουργείου Οικονομικών το 2018 αποτέλεσε προσπάθεια ασφαλέστερης μεθοδολογίας καθορισμού των τιμών ζώνης. Ωστόσο, η διαδικασία δεν τυποποιήθηκε και κρίθηκε από το Συμβούλιο της Επικρατείας ως μη επαρκής. Συνεπώς, η τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου, ως ένας από τους άξονες υλοποίησης της μεταρρύθμισης, διασφάλισε τη συμμόρφωση του συστήματος και της ακολουθουμένης μεθοδολογίας με το σκεπτικό των ακυρωτικών αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας, καθώς και την αυστηρή εφαρμογή των διεθνών και ευρωπαϊκών εκτιμητικών προτύπων, προκειμένου να υπάρχει επιστημονικά άρτια και διεθνώς αποδεκτή μεθοδολογία καθορισμού των τιμών.
Το σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού αξιών ακινήτων αποτελείται πλέον από 13.808 ζώνες αντιπροσωπεύοντας το 98% του πληθυσμού από 85% που ήταν μέχρι πριν τη μεταρρύθμιση, καθώς πολλές περιοχές της Επικράτειας ήταν εκτός συστήματος. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η Ζάκυνθος, η Κεφαλονιά, η Ιθάκη, η Χίος, η Σάμος, η Πάτμος, η Κάρπαθος, η Ηλεία, η Ναύπακτος, τα Κύθηρα και άλλες περιοχές με σημαντική τουριστική δραστηριότητα, όπως η Μύκονος, η Κέρκυρα και η Κως, ήταν – με διαφοροποίηση ως προς τον βαθμό – εκτός του συστήματος του αντικειμενικού προσδιορισμού αξιών ακινήτων, με αποτέλεσμα ο ΕΝΦΙΑ να υπολογίζεται βάσει της κατώτερης τιμής ζώνης της δημοτικής ενότητας ή δήμου ή περιφερειακής ενότητας, στην οποία ανήκουν οι εν λόγω περιοχές. Σε περίπτωση που δεν είχε καθοριστεί η τιμή ζώνης της δημοτικής ενότητας, λαμβανόταν υπόψη η κατώτερη τιμή ζώνης του οικείου δήμου ή σε περίπτωση που δεν είχε καθοριστεί η τιμή ζώνης του οικείου δήμου, η κατώτερη ζώνη της περιφερειακής ενότητας. Η ένταξη των περιοχών αυτών στο σύστημα αντικειμενικών αξιών σημαίνει ότι ο καθορισμός της τιμής ζώνης βασίζεται στα χαρακτηριστικά της. Παράλληλα, η επέκταση του συστήματος σε όλη την Επικράτεια, εκτός από την εξασφάλιση ομοιόμορφης αντιμετώπισης όλων των περιοχών, ικανοποιεί το πάγιο αίτημα πολιτών και τοπικής αυτοδιοίκησης για ενιαία φορολογική αντιμετώπιση όλων των ακινήτων αποκαθιστώντας το αίσθημα δικαίου, διευρύνοντας τη φορολογητέα βάση και κατανέμοντας τα φορολογικά βάρη δικαιότερα.
- Ποια είναι τα αποτελέσματα της αναπροσαρμογής και επικαιροποίησης των τιμών ζώνης;
Αναφορικά με τα αποτελέσματα της αναπροσαρμογής και επικαιροποίησης των τιμών ζώνης και ανάλογα με την κατηγορία της ζώνης, οι ζώνες κατανέμονται στις παλαιές (υφιστάμενες) και στις νέες (νέες εντάξεις και επεκτάσεις).
Ειδικότερα, στις νέες ζώνες (νέες εντάξεις και επεκτάσεις), οι οποίες ανέρχονται σε 3.643 ζώνες (26% των συνολικών ζωνών του συστήματος), που μέχρι πρότινος ήταν εκτός του συστήματος των αντικειμενικών αξιών και λάμβαναν τη χαμηλότερη τιμή ζώνης της δημοτικής ενότητας ή του δήμου ή της περιφερειακής ενότητας, εντοπίζονται σημαντικές μεταβολές.
Από τις νέες ζώνες, στις επεκτάσεις υφιστάμενων ζωνών εντοπίζεται αύξηση στο 80% των 165 ζωνών. Η ένταξή τους στο σύστημα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των τιμών ζώνης κατά μέσο όρο σε 41% σε σχέση με τις υφιστάμενες, μέσα από τη διαδικασία των πιστοποιημένων εκτιμητών. Μεγάλη αύξηση, κατά 229%, εντοπίζεται σε τρεις ζώνες της Μυκόνου καθώς υπολογίζονταν μέχρι σήμερα με τιμή 1.200 ευρώ και η τελική τιμή τους διαμορφώνεται πλέον σε 3.800 και 3.950 ευρώ, ενώ σημαντικές αυξήσεις εντοπίζονται σε ζώνες περιοχών, μεταξύ άλλων, όπως το Λαγονήσι, από 750 σε 1.450 ευρώ (αύξηση 93%), το Μαρούσι, από 1.300 σε 2.000 ευρώ (αύξηση 54%), το Χαλάνδρι, από 1.250 σε 1.900 ευρώ (αύξηση 52%), η Κέρκυρα, από 1.050 σε 1.600 ευρώ (αύξηση 52%), και η Νέα Αλικαρνασσός, από 650 σε 900 ευρώ (αύξηση 38%).
Παράλληλα, από τις νέες ζώνες, στις νέες εντάξεις εντοπίζεται αύξηση στο 40% των 3.478 ζωνών, η οποία διαμορφώνεται κατά μέσο όρο σε 26%. Αυξήσεις, μέσα από τη διαδικασία των πιστοποιημένων εκτιμητών, που εντοπίζονται σε περιοχές των οποίων η τιμή ζώνης ήταν εκτός συστήματος αντικειμενικού προσδιορισμού, όπως η Ιθάκη, από 600 σε 2.100 ευρώ (αύξηση 250%), η Ρόδος, από 700 σε 2.100 ευρώ (αύξηση 200%), η Κως, από 650 σε 1.350 ευρώ (αύξηση 108%), η Κασσάνδρα Χαλκιδικής, από 800 σε 1.550 ευρώ (αύξηση 94%), η Κεφαλλονιά, από 700 σε 1.250 ευρώ (αύξηση 79%), η Χερσόνησος Ηρακλείου, από 600 σε 1.050 ευρώ (αύξηση 75%), η Ανάβυσσος, από 1.050 σε 1.700 (αύξηση 62%), η Σκαφιδιά Ηλείας, από 650 σε 950 ευρώ (αύξηση 46%), και η Πάτμος, από 650 σε 900 ευρώ (αύξηση 38%). Παράλληλα, υπάρχουν και πολλές περιοχές, όπου μειώθηκαν οι τιμές ζώνης σε σχέση με την τιμή που οριζόταν εκτός του συστήματος των αντικειμενικών αξιών, καθώς με τις εισηγήσεις των πιστοποιημένων εκτιμητών προσεγγίστηκαν με μεγαλύτερη ακρίβεια τα χαρακτηριστικά της περιοχής. Ειδικότερα, από τις ζώνες των νέων εντάξεων, μείωση της τιμής εμφανίζουν 1.509 ζώνες, δηλαδή το 43% των νέων εντάξεων, η οποία διαμορφώνεται κατά μέσο όρο σε 18%. Μειώσεις εντοπίζονται σε ζώνες περιοχών, όπως η Φλώρινα, από 600 σε 300 ευρώ (μείωση 50%), η Χίος, από 800 σε 450 ευρώ (μείωση 44%), οι Πρέσπες, από 600 σε 400 ευρώ (μείωση 33%), το Αμύνταιο, από 600 σε 450 ευρώ (μείωση 25%), και η Ορεστιάδα, από 500 σε 400 ευρώ (μείωση 20%).
Όσον αφορά τις παλαιές, τις υφιστάμενες, 10.165 ζώνες του αντικειμενικού συστήματος η τάση που εμφανίζεται από τις εισηγήσεις των πιστοποιημένων εκτιμητών είναι ανοδική, καθώς οι 6.105 ζώνες σημειώνουν αύξηση κατά μέσο όρο 18%. Αυξήσεις, μέσα από τη διαδικασία υποβολής εισηγήσεων από τους πιστοποιημένους εκτιμητές, εντοπίζονται σε ζώνες περιοχών, όπως η Σαντορίνη, από 1.100 σε 2.250 ευρώ (αύξηση 105%), το κέντρο Αθήνας, από 1.850 σε 3.600 ευρώ (αύξηση 95%), το Ναύπλιο, από 1.300 σε 2.200 ευρώ (αύξηση 69%), το Παλαιό Φάληρο, από 1.650 σε 2.750 ευρώ (αύξηση 67%), η Βουλιαγμένη, από 2.400 σε 3.850 ευρώ (αύξηση 60%), η Γλυφάδα, από 1.650 σε 2.550 ευρώ (αύξηση 55%), και το Ελληνικό, από 1.700 σε 2.200 ευρώ (αύξηση 29%). Αμετάβλητες παραμένουν 2.729 ζώνες, συνιστώντας το 27% των υφιστάμενων ζωνών, ενώ μείωση παρουσιάζουν 1.331 ζώνες (το 13% των υφιστάμενων), η οποία ανέρχεται κατά μέσο όρο σε 11%. Μειώσεις εντοπίζονται σε ζώνες περιοχών, όπως τα Φάρσαλα, από 500 σε 250 ευρώ (μείωση 50%), η Νάξος, από 800 σε 500 ευρώ (μείωση 38%), τα Άνω Λιόσια, από 650 σε 450 ευρώ (μείωση 31%), η Δωδώνη Ιωαννίνων, από 550 σε 400 ευρώ (μείωση 27%), η Κόνιτσα, από 600 σε 450 ευρώ (μείωση 25%), και τα Δερβενοχώρια Βοιωτίας, από 500 σε 400 ευρώ (μείωση 20%).
Αξίζει να σημειωθεί, όσον αφορά τις παλαιές – υφιστάμενες ζώνες και, ειδικότερα, τη σύγκριση που διενεργείται βάσει των τιμών του 2018, ότι οι τιμές πριν τη μεταρρύθμιση δεν ανταποκρίνονται στο σύνολό τους σε εισηγήσεις πιστοποιημένων εκτιμητών, οι οποίες είχαν υποβληθεί το 2018 κατά την προηγούμενη πανελλαδική επικαιροποίηση. Ως αποτέλεσμα, οι τρέχουσες εκτιμήσεις των πιστοποιημένων εκτιμητών εμπεριέχουν και μεταβολές – της προηγούμενης περιόδου – που έπρεπε να είχαν ήδη ενσωματωθεί στις αντικειμενικές αξίες, αλλά αυτό δεν είχε γίνει. Συνεπώς, σε πολλές περιπτώσεις οι αυξήσεις των νέων τιμών έναντι των προϋπαρχουσών, αντικατοπτρίζουν την πραγματική εικόνα της αγοράς ακινήτων, η οποία ουσιαστικά δεν εφαρμόστηκε το 2018 και η προσαρμογή της μετατέθηκε στο μέλλον.
Συνοψίζοντας, για το σύνολο της Επικράτειας η εικόνα για τις νέες τιμές ζώνης είναι σχετικά ανοδική, καθώς (α) 7.634 ζώνες (55% του συνόλου) εμφανίζουν αύξηση με μέσο όρο αύξησης 19,5%, (β) 2.860 ζώνες (21% του συνόλου) εμφανίζουν μείωση, με μέσο όρο μείωσης στο 14,7%, και (γ) 3.314 ζώνες (24% του συνόλου) παραμένουν αμετάβλητες.
- Τι περιλαμβάνει η δεύτερη φάση της μεταρρύθμισης του πλαισίου προσδιορισμού των αντικειμενικών αξιών της ακίνητης περιουσίας;
Η μεταρρυθμιστική πρωτοβουλία, μετά την αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών και την εναρμόνισή τους με τις συνθήκες της αγοράς ακινήτων, συνεχίζεται προς δύο κατευθύνσεις:
1η. Η δεύτερη φάση της μεταρρύθμισης του πλαισίου των αντικειμενικών αξιών, δίνοντας έμφαση, από τη μία πλευρά, στην περαιτέρω προσαρμογή των δεδομένων του συστήματος στις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στην αγορά ακινήτων και, από την άλλη πλευρά, στην ψηφιακή αναδιάρθρωση και αναβάθμιση του συστήματος.
2η. Η διαμόρφωση του νέου ΕΝΦΙΑ από εξειδικευμένη σε θέματα φορολογικής πολιτικής Ομάδα Εργασίας που έχει αναλάβει την επεξεργασία των συντελεστών, των χαρακτηριστικών και της διάρθρωσης του νέου ΕΝΦΙΑ, που θα εφαρμοστεί από το 2022, χωρίς να αυξηθεί η συνολική επιβάρυνση προς τους πολίτες.
***
SOS – Φορολογικά διαδικτυακά σεμινάρια (webinars) – Δηλώσεις
LOLplus.gr: ΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ
