Έχουμε έναν 15χρονο υιό, που είναι αρκετά καλός ‘διαπραγματευτής’, επίμονος κλπ και συχνά μας καταφέρνει να κάνουμε αυτό που θέλει. Είναι σπουδαίο παιδί από πολλές πλευρές αλλά αυτό δεν αναιρεί το προηγούμενο, το ότι περνάει τελικά το δικό του. Πως θα μπορούσαμε λοιπόν να ‘διαπραγματευτούμε’ με τον έφηβο υιό μας και σίγουρα – τακτικές που χρησιμοποιούσαμε όταν ήταν 6 ή 7 ετών, δεν ‘μετρούν’ πλέον. Δοκίμασα διάφορες τακτικές αλλά καμία δεν δούλεψε ικανοποιητικά. Τι μας συμβουλεύετε;
Αυτό είναι κάτι που λένε στους ειδικούς, πολλοί γονείς με παιδιά που εισήλθαν στην εφηβεία, άλλοτε με εντονότερες περιγραφές άλλοτε με ηπιότερες. Αλλά πραγματικά, πολλοί γονείς έχουν πρόβλημα να χειριστούν τα παιδιά τους που εισήλθαν στην εφηβεία.
Ας μιλήσουμε λοιπόν σχετικά. Έχει ένα παιδί το δικαίωμα να λαμβάνει μόνο του τις αποφάσεις ή και να τις επιβάλλει (στους γονείς);
Ναι και Όχι.
Είναι συνάμα θέμα σχέσεων και timing.
Όταν γεννιέται ένα μωρό, δεν υπάρχει διαπραγμάτευση. Από το να τρέφεται, μέχρι να ντύνεται και να αλλάζει πάνες, όλες οι ανάγκες του πρέπει να εξυπηρετηθούν από αυτόν που το φροντίζει: τους γονείς. Έτσι δουλεύει η σχέση γονέων/νηπίων.
Καθώς το παιδί όμως ωριμάζει και μεγαλώνει, αναπτύσσεται σταδιακά και η διανοητική του λειτουργία και συνεπακόλουθα, η επιλογή μεταξύ διαφορετικών εκδοχών. Ωστόσο, όπως ήδη ξέρετε, όλοι εσείς οι γονείς, ένα νεαρό παιδί συχνά δεν λαμβάνει σωστές αποφάσεις. Η φύση έχει σχεδιάσει τη σχέση γονιών/παιδιών έτσι ώστε να λέγεται συχνά η λέξη “όχι”.
Αυτό όμως δημιουργεί μια αναστάτωση, συχνά έντονη — “Όχι, η τηλεόραση θα κλείσει” — που το παιδί εκνευρίζεται, κλαίει και αλλάζει. Η αλλαγή όμως ακολουθεί την ανάπτυξη, και στην πραγματικότητα οδηγεί σε μεγαλύτερη προσαρμογή και σε μεγαλύτερη ωρίμανση. Και η ζωή συνεχίζεται…
Ουσιαστικά το πράγμα πάει ως εξής: Τα πράγματα δεν έρχονται όπως τα θέλουμε συνεχώς στη ζωή μας· μπορούμε να προσαρμοστούμε και να τα δεχτούμε, κάτι που μας αλλάζει και το αποτέλεσμα, είναι περαιτέρω βαθμός ωρίμανσης.
Η διαπραγμάτευση εισέρχεται όμως μέσα στον δρόμο της ωρίμανσης.
Έρχονται στιγμές που πρέπει να δίδετε στα παιδιά σας δυνατότητα επιλογής και ισχύ· μόνο που αυτός ο χρόνος, δεν πρέπει να είναι κατά την διάρκεια μιας διαπραγμάτευσης ή μιας μάχης ισχύος.
Εσείς είστε ο γονιός, εσείς θα αποφασίσετε πότε το παιδί σας θα πρέπει να έχει αυξημένη ή μειωμένη ισχύ. Εσείς αποφασίζετε πότε μια επιλογή (από πλευράς του παιδιού σας) δεν σας ενοχλεί. Αυτό όμως δεν πρέπει να συμβαίνει στη μέση μιας ‘πάλης’ – αντιθέτως, θα πρέπει να είναι μια ενεργά σχεδιασμένη απόφαση από την πλευρά του γονιού.
Για παράδειγμα, εάν κάθε πρωί ‘μάχεστε’ για τις επιλογές του πρωινού και το παιδί σας θέλει να τρώει cookies σοκολάτας – συνεχώς -, μπορείτε ένα πρωί να το χειριστείτε ρωτώντας ένα πρωί “Μπορείς να πάρεις πρωινό με δημητριακά και γάλα, με ή χωρίς ένα cookie σοκολάτας. Τι θα ήθελες;”
Τι συμβαίνει στο παράδειγμά μας; Σαν γονιός ξέρετε ότι το παιδί, που δοκιμάζει την ισχύ του, δοκιμάζει να ζητάει αυτό που θέλει, αυτό που του αρέσει. Εσείς όμως επειδή το γνωρίζετε αυτό, θέτετε το ζήτημα με τέτοιο τρόπο, που εσείς ορίζετε την ισχύ του παιδιού σας ή και την αφαιρείτε (το μήνυμα: Δεν θα φας cookie σοκολάτας που σου αρέσουν, εάν δεν φας δημητριακά). Τα όρια και τη ισχύ λοιπόν στο μικρό παιδί τα θέτετε εσείς και αναλόγως τα προσθαφαιρείτε.
Αυτό είναι σημαντικό να το τηρήσετε στα μικρά παιδιά, διότι όση περισσότερη ισχύ αποκτούν τα μικρά παιδιά, τόσο πιο ανασφαλή γίνονται. Γιατί; Διότι έτσι είναι ο τρόπος της φυσικής λειτουργίας τους: τα μικρά παιδιά, δεν είναι ποτέ αρκετά ώριμα για να είναι αυτά υπεύθυνα (να κάνουν αυτά κουμάντο, να παίρνουν αυτά τις αποφάσεις) και οι εγκέφαλοί τους πανικοβάλλονται όταν αποκτούν μεγάλη εξουσία. Τα (μικρά) παιδιά είναι έτσι ‘κατασκευασμένα’ από την φύση, όχι μόνο των ανθρώπων αλλά όλων των ζωικών ειδών, να υπακούουν τους ενήλικες.
Τι γίνεται όμως με τους εφήβους; Εκεί τα πράγματα είναι διαφορετικά.
Εάν προτίθεστε να ακολουθήσετε σκληρή στάση με “όχι”, ιδίως στις περιπτώσεις που όταν το παιδί ήταν μικρότερο, του λέγατε συχνά “ναι”, το πιθανότερο είναι να προκαλέσετε σοβαρή βλάβη στη σχέση. Το παιδί σας που θα είναι πλέον στην εφηβεία, είναι πιθανό να ‘εκραγεί’ ή να αρχίσει να κάνει πράγματα κρυφά από εσάς ή να σας λέει ψέματα.
Ξανά, δεν είναι λάθος του έφηβου παιδιού σας που όλα αυτά τα χρόνια κρατούσατε χαλαρά όρια. Η υπευθυνότητα σε αυτή την κατάσταση, ‘βαραίνει’ βασικά εσάς, τον γονέα. Η στάση σας πρέπει να είναι συνεπής σε βάθος χρόνου και σταθερή, αλλά όχι απόλυτη και δογματική.
Ας είμαστε λογικοί όμως όσον αφορά στους εφήβους.
Ο Νο. 1 κανόνας με τα παιδιά, ακόμα περισσότερο με τους εφήβους, είναι να διατηρήσετε την σχέση.
Μην ξεχνάτε ότι ο εγκέφαλος των μικρών παιδιών είναι φτιαγμένος για προσαρμογή και βεβαίως προσαρμογή με τους γονείς τους, αυτούς που από την φύση τα φροντίζουν και εντός αυτής της προσαρμοστικής διαδικασίας, λειτουργούν εντόνως με κλάματα, τσιριχτά, εκνευρισμό που όμως είναι ιδιαιτέρως βραχυπρόθεσμος και ταυτοχρόνως, μην ξεχνάτε ότι ξανά από την φύση τους, παρόλο που δεν θα σας το πουν τα παιδιά σας, είναι ‘προγραμματισμένα’ για πολλά “όχι” και εντέλει, υπακοή.
Αλλά ο εγκέφαλος ενός εφήβου είναι διαφορετικός. Ο έφηβος βρίσκεται σε ένα στάδιο που έχει φύγει από την καθαρά παιδική περίοδο και προηγείται της ενηλικίωσης και την ουσιαστική οργανική ωρίμανση, που θα οδηγήσει στην αυτονόμησή του, λίγα χρόνια αργότερα, όντας ενήλικας.
Εάν λοιπόν έχετε ένα 15χρονο παιδί και έχετε δαπανήσει 15 χρόνια λέγοντάς του κυρίως “όχι” και ξαφνικά εσείς, υποχωρώντας στις πιέσεις που θα ασκήσει οπωσδήποτε ο 15χρονος υιός σας, πείτε “ΟΚ, καλά”, σίγουρα δεν θα δημιουργήσετε σταθερά όρια στη σχέση σας με το παιδί σας και συνεπακόλουθα, δεν πρέπει να περιμένετε να προχωρήσει καλά.
Ο έφηβος λοιπόν βρίσκεται σε ένα ενδιάμεσο στάδιο ωρίμανσης, που είναι πρωτόγνωρο και για τον ίδιο, να το διαχειριστεί. Πρωτόγνωρο σημαίνει άγνωστο, όμως όπως και όταν ήταν μικρότερο παιδί, δοκίμαζε να πάρει αυτά που του άρεσαν με το κλάμα, τσιρίδες και (βραχυπρόθεσμο) εκνευρισμό, έτσι και τώρα, που καθώς ωριμάζει περισσότερο και ‘βλέπει’ την οργανική του ωρίμανση, θέλει να διεκδικεί περισσότερα και να είστε σίγουροι ότι εάν εσείς είστε ‘μαλακοί’ και αποδέχεστε τις όποιες αξιώσεις του, τότε αυτό θα ωθήσει το παιδί σας, στο να ζητάει ολοένα περισσότερα και να τεστάρει την ισχύ του, αφετέρου επειδή ξανά ο έφηβος δεν είναι σχεδιασμένος από την φύση να έχει αυτός τον πλήρη έλεγχο, εάν τελικά τον αποκτήσει από την μια πλευρά θα είναι σαφώς εις βάρος σας και από την άλλη μεριά, θα αποβεί εις βάρος εντέλει και του παιδιού σας, που θα καταστεί περισσότερο ανασφαλές, αφού με την παθητική σας στάση θα έχετε δώσει πλήρη ισχύ στο έφηβο παιδί σας σε μια περίοδο, που δεν μπορεί να την διαχειριστεί. Ως συνεπακόλουθο, του προκαλεί άγχος.
Γι’αυτό εστιάστε στην big picture (μεγάλη εικόνα). Και ποια είναι αυτή η μεγάλη εικόνα, η ευρύτερη; Κατανοείστε ότι το παιδί σας μπήκε στην εφηβεία και λίγα χρόνια αργότερα, λογικά πρέπει να επιδιώξει από μόνο του, να αυτονομηθεί, όντας πλέον ενήλικας. Ο σκοπός σας πρέπει να είναι αφενός η διατήρηση της σχέσης και η ενδυνάμωσή της, για το διάστημα που θα είναι ακόμα κοντά σας το παιδί σας.
Θα πρέπει να θελήσετε να επωφεληθείτε λοιπόν από την περίοδο που το παιδί σας θα παραμένει κοντά σας. Εάν διαλέξετε μια στάση αυστηρά και σταθερά αρνητική, θα χαλάσετε την σχέση. Αν διαλέξετε να υιοθετήσετε μια χαλαρή στάση, υποχωρώντας στις αξιώσεις του, θα οδηγήσετε το παιδί σας σε μια κατάσταση που εντέλει θα αποβεί εις βάρος του, καθιστώντας το περισσότερο αγχώδες και ανασφαλές, καθώς δεν θα μπορεί να την διαχειριστεί. Διαλέξτε λοιπόν μια μέση οδό: Καταγράψτε ή απλά σκεφτείτε τρία, τέσσερα πράγματα που θα θέλατε να κάνετε εσείς και το παιδί σας (μαζί), κατά τα λίγα χρόνια που μένουν έως την ενηλικίωσή του και την αυτονόμησή του. Θα πρέπει να είναι ο,τιδήποτε επιθυμείτε που να αρέσει βέβαια και στο παιδί σας. Ίσως το να πάτε μαζί διακοπές. Ή να μάθετε για τα βιντεοπαιγνίδια του, που σοβαρά, πολλά από αυτά, μπορεί να είναι ιδιαιτέρως απολαυστικά και για εσάς! Ή να πάτε σε αγώνες ποδοσφαίρου ή basket της ομάδος του – ακόμα καλύτερα εάν υποστηρίζετε την ίδια ομάδα – να παρακολουθήσετε παρέα.
Με άλλα λόγια, θα πρέπει να σκεφτείτε πράγματα που σας ενώνουν αντί να σας οδηγούν σε σύγκρουση. Εστιάζοντας σε πράγματα που σας ενώνουν, που αρέσουν και σε εσάς και στο παιδί σας και υλοποιώντας τα, η σχέση σας θα ενδυναμωθεί και θα καταστεί βαθύτερη, καθώς πλέον δεν θα βασίζεται στην εξουσία που έχετε ως γονέας (που ο έφηβος θέλει να τη δοκιμάζει) αλλά στην φιλία.
Καθώς η φιλία ενδυναμώνεται, η σχέση σας με το νεαρό παιδί σας σταδιακά ενισχύεται και όπως μια οποιαδήποτε σχέση που καθίσταται φιλικότερη, η διαπραγμάτευση μειώνεται και υπάρχουν πολύ συχνότερα συμφωνίες παρά διαφωνίες. Τα βήματα θα πρέπει να γίνονται ένα – ένα. Μην ξεχνάτε ότι ο άνθρωπος, όλων των ηλικιών, είναι ένα ον της συνήθειας και οι ραγδαίες αλλαγές αφενός τρομάζουν αν είναι αρνητικές, αλλά ακόμα και θετικές να είναι, μπορεί να οδηγούν σε αδυναμία διαχείρισής τους, εφόσον μιλάμε για ραγδαίας έντασης και να καταστήσουν κάποιον ανασφαλή, πράγμα επίσης αρνητικό. Γενικότερα οι άνθρωποι όλων των ηλικιών, θέλουν αλλαγές που πραγματοποιούνται σιγά – σιγά, έτσι ώστε να έχουν τον χρόνο να τις αφομοιώσουν και να προσαρμοστούν.
Βέβαια πάντα, θα υπάρχουν πράγματα για τα οποία διαφωνείτε, οπότε θα υπεισέρχεται θέμα διαπραγμάτευσης. Για παράδειγμα, στους εφήβους αρέσει να παίζουν βιντεοπαιγνίδια. Αν λοιπόν και ο νεαρός υιός σας όντως παίζει πολλές ώρες, μπορείτε να του πείτε “Πρόσεξα ότι έπαιζες video games από τις 5 έως τις 10. Μου φαίνεται πολύ. Ποια είναι η γνώμη σου;”
Προσέξτε πως θέτετε και τα ζητήματα: όχι με αυστηρότητα και με την εξουσία της θέσης σας και με κατηγορηματικότητα και ‘επιθετικότητα’, αλλά σε μια λογική βάση, ευγενικά και ήπια, για να μην βάλετε το παιδί σας σε ‘αμυντική’ στάση, κάτι που δεν θα είναι εποικοδομητικό. Και είναι προφανές ότι εάν έχετε κτίσει μια σχέση φιλική και όσο περισσότερη ‘δεμένη’ είναι η σχέση σας, τόσο πιο αρμονική θα είναι και στα λογικά σας αιτήματα, θα υπάρχει αποδοχή από την μεριά του νεαρού παιδιού σας.
Είναι αναπόφευκτο βέβαια ότι θα υπάρξουν στιγμές διαπραγμάτευσης, που και σε αυτές μπορείτε πραγματικά να επιλέξετε να σταματήσετε την όποια παρέμβασή σας. Μπορείτε να επιλέξετε να παραμείνετε σιωπηλός. Η σιωπή ενώ δεν είναι ποτέ ‘επιθετική’, κάτι που θα οδηγούσε σε σύγκρουση, είναι ωστόσο ιδιαιτέρως αποτελεσματική, αφού καθιστά αμήχανο τον απέναντί σου, ιδιαιτέρως εάν δεν έχει εμπειρία όπως ένας έφηβος και τον αναγκάζει να προσαρμοστεί μόνος του, πλησιάζοντας συχνά την θέση σας. Μπορείτε επίσης να επιτρέψετε στο νεαρό παιδί σας, να έχει ακόμα – ακόμα και ένα εφηβικό ξέσπασμα· συνηθίζεται στην εφηβική περίοδο και δεν βλάπτει – εάν δεν συμβαίνει συχνά (βοηθά στην εκτόνωση).
Να θυμάστε σε αυτή την δυναμικά εξελισσόμενη σχέση με το παιδί σας, να μη αφήσετε το ‘εγώ’ σας να προβάλλει επιδεικτικά την ισχύ και εξουσία σας, διότι ο έφηβος θα αντιδράσει άσχημα σε μια τέτοια κατάσταση που θα δημιουργείτε. Άλλωστε, θυμηθείτε εσείς, οι γονείς, ότι ο υπερβολικός έλεγχος μιας κατάστασης είναι η άλλη όψη του νομίσματος της αδυναμίας, δηλαδή είναι το αντίθετό της και είναι εξίσου προβληματικό (για εσάς).
Στις διαπραγματεύσεις που θα κάνετε με το νεαρό παιδί σας, θα πρέπει προτίθεστε να κάνετε κάπου εσείς πίσω, κάπου να βρίσκετε ενδιάμεσες λύσεις που να ικανοποιούν αμφότερους ή να μην δυσαρεστούν αμφότερους, να τηρείτε ορισμένες φορές μια σκληρή στάση ή και να ανταλλάσσετε ένα θέμα με ένα άλλο. Και μην ξεχνάτε ως γονείς άλλη μία αρχή των διαπραγματεύσεων, όχι μόνο με τα παιδιά, αλλά όλων των ειδών: ο διαπραγματευτής, αυτός που μιλάει, εντός μιας ομάδας, πρέπει να είναι ένας· στην περίπτωσή μας, οι γονείς είναι δύο – αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει (οι γονείς) να έχουν συμφωνήσει για το πώς θα χειριστούν μια υπόθεση διαπραγμάτευσης, διότι εάν δεν το έχουν κάνει και προβάλλουν διαφορετική άποψη (η μαμά και ο μπαμπάς), να είστε σίγουροι ότι το διαπραγματευόμενο παιδί σας, θα εκμεταλλευτεί την άποψη που το συμφέρει και θα σας ‘νικήσει’.
Υπενθυμίζουμε και δίδουμε έμφαση προς όλους τους γονείς με παιδιά στην εφηβεία: θέστε σε προτεραιότητα, την μεταξύ σας σύνδεση. Όσο πιο ισχυρή και φυσική είναι η σύνδεση αυτή, τόσο λιγότερη διαπραγμάτευση θα κληθείτε να κάνετε.
Καλή τύχη!
*********************************
Δείτε ακόμη…
3 Λόγοι που τα Χρήματα δεν σας κάνουν ευτυχισμένο
