Ομιλία του υπουργού Οικονομικών, Γκίκα Χαρδούβελη, στο 1ο Ναυτιλιακό Forum της Ναυτεμπορικής. Ο υπουργός έκανε ειδικότερες αναφορές ως προς τη ναυτιλία αλλά και γενικότερες, ως προς την οικονομία, στην οποία άλλωστε κομμάτι είναι και η ναυτιλία.
Αναλυτικότερα, ο υπουργός είπε τα ακόλουθα:
Κυρίες και κύριοι,
Είναι μεγάλη μου χαρά που έρχομαι σήμερα και ανοίγω το 1st Shipping Forum της Ναυτεμπορικής. Όπως σωστά ειπώθηκε η επιλογή του θέματος της ναυτιλίας είναι η σωστή, διότι είναι ένα τομέας ο οποίος πραγματικά διακρίνει την Ελλάδα, έχει συγκριτικά πλεονεκτήματα και πρέπει να τον κρατήσουμε στην Ελλάδα.
Ελπίζω να βγουν χρήσιμα αποτελέσματα από το σημερινό συνέδριο.
Θα ξεκινήσω λέγοντας δύο λόγια για τη ναυτιλία. Εμείς ως κυβέρνηση, βλέπουμε όχι μόνο τη ναυτιλία, αλλά γενικότερα την οικονομία και τι πρέπει να γίνει στο άμεσο μέλλον.
Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει τον σημαντικό ρόλο που κατέχει η ναυτιλία στο παραγωγικό υπόδειγμα της ελληνικής οικονομίας. Θα γνωρίζετε τα νούμερα καλύτερα από εμένα αλλά απλά σημειώνω εδώ ότι:
• Η ελληνική ναυτιλία παρέμεινε και τη χρονιά που μας πέρασε στην κορυφή της παγκόσμιας κατάταξης. Ο ελληνόκτητος στόλος το 2014 αντιστοιχούσε περίπου στο 43% του ευρωπαϊκού στόλου και περίπου στο 15% του παγκόσμιου.
• Οι κύριοι τομείς δραστηριότητας της ελληνικής ναυτιλίας περιλαμβάνουν κυρίως μεταφορά πετρελαίου(25% του παγκόσμιου στόλου) και ξηρού φορτίου (18%), ενώ ακολουθούν οι κλάδοι μεταφοράς υγροποιημένου αερίου (6%) και εμπορευματοκιβωτίων (7%).
• Η προστιθέμενη αξία του κλάδου της ναυτιλίας ανέρχεται σε περίπου 7,0% σε όρους 2012. Μελέτη του ΙΟΒΕ δείχνει ότι η προστιθέμενη αξία θα μπορούσε να αυξηθεί τουλάχιστον κατά 3 μονάδες – δηλαδή η ναυτιλία να είναι το 10% της εγχώριας παραγωγής – αν λειτουργήσουμε με ανοιχτά μυαλά και δημιουργήσουμε εκείνες τις συνθήκες που θα επιτρέψουν στις ναυτιλιακές επιχειρήσεις να μεταφέρουν τις διοικητικές δραστηριότητες τους στην Ελλάδα.
Η πρόσφατη μείωση της τιμής του πετρελαίου αναμένεται βραχυπρόθεσμα να βελτιώσει τις επιδόσεις της ναυτιλίας, ιδιαίτερα στο ξηρό φορτίο, εξαιτίας τόσο της μείωσης του κόστους των καυσίμων αλλά και της βραχυπρόθεσμης αύξησης στη ζήτηση μεταφορών που θα προέλθει εξαιτίας της αύξησης στο διαθέσιμο εισόδημα στις ανεπτυγμένες οικονομίες.
Το πετρέλαιο είναι παντού, είναι η πρώτη ύλη. Επηρεάζει όχι μόνο τη ζήτηση, αλλά και την προσφορά. Τις επιδράσεις, εφόσον η τιμή του παραμείνει χαμηλή, θα τις δούμε σε πολλά σημεία. Μεσοπρόθεσμα είναι δύσκολο να πει κανείς πώς η τιμή του πετρελαίου θα επηρεάσει τη ναυτιλία, αν δηλαδή η τελική τιμή που βλέπουμε είναι ένα φαινόμενο που δείχνει ότι έχει πέσει η παγκόσμια ανάπτυξη και η παγκόσμια οικονομία, αν δείχνει δηλ. κάτι για την παγκόσμια οικονομία. Αυτό βέβαια είναι αρνητικό και για τη ναυτιλία.
Αν όμως η τιμή του πετρελαίου έχει πέσει εξαιτίας της προσφοράς – ξέρουμε ότι η τεχνολογία εξόρυξης πετρελαίου στις ΗΠΑ, το shale gas έχει οδηγήσει κυρίως χώρες του ΟΠΕΚ σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν αυτή την απειλή και έχει οδηγήσει σε αύξηση και της δικής τους προσφοράς – αν αυτό είναι κάτι προσωρινό ή αν παραμείνει δεν το ξέρουμε. Πάντως αν παραμείνει αυτό θα είναι καλό για όλους και για τη ναυτιλία.
Όλα αυτά είναι θεωρητικά, δεν είμαι ο καλύτερος που θα κάνει αυτή την ανάλυση. Θα αναφερθώ στο δικό μας πρόβλημα στην Ελλάδα.
Το κρίσιμο ερώτημα για εμάς είναι τι κάνουμε στο χώρο της ναυτιλίας. Δεν θέλουμε οι ελληνικές ναυτιλιακές επιχειρήσεις να έχουν ως κέντρο τους το Λονδίνο ή τη Σιγκαπούρη ή οπουδήποτε άλλο. Τις θέλουμε εδώ. Η ελληνική οικονομία ωφελείται εάν τα γραφεία και οι υπόλοιπες δραστηριότητες των ναυτιλιακών εταιρειών είναι εδώ. Αν τα παιδιά μας θα βρουν τελικά δουλειά στην Ελλάδα ή θα αναγκάζονται να πάνε στο εξωτερικό σε οποιαδήποτε χώρα.
Η κυβέρνηση έχει ανοιχτό μυαλό και έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια σε αυτό το χώρο. Σας θυμίζω ότι υπήρξε ειδική νομοθετική ρύθμιση, το Σεπτέμβριο 2014, που κύρωσε το συνυποσχετικό για την οικειοθελή παροχή του ισόποσου ποσού με αυτό που αντιστοιχεί στο φόρο χωρητικότητας (τονάζ) των πλοίων με ελληνική και ξένη σημαία, για τα επόμενα 4 χρόνια. Κάναμε ειδική ρύθμιση. Ξέρουμε ότι τα έσοδα των ελληνικών ναυτιλιακών επιχειρήσεων δεν προέρχονται από την εγχώρια ζήτηση. Προέρχονται από την παγκόσμια οικονομία. Από αλλού παίρνουν τα χρήματά τους. Ελπίζουμε ότι κάτι από εδώ θα μείνει και σε μας.
Θέλουμε να τους κρατήσουμε στην Ελλάδα, αλλά θέλουμε και αυτοί να προσφέρουν. Περνάμε μια τεράστια κρίση. Δεν μπορούν να είναι αμέτοχοι. Όλοι έχουν βάλει πλάτη στην κρίση. Θέλουμε όμως να το κάνουν οικειοθελώς, το οποίο έχουν ξεκινήσει και το κάνουν.
Τι άλλο έκανε η κυβέρνηση και τι θέλει να κάνει για το χώρο της ναυτιλίας, που είναι συνεπές με ένα πιο μακροπρόθεσμο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα. Η ναυτιλία βοηθιέται από το γεγονός ότι έχουν εξομαλυνθεί οι συνθήκες στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα.
Το 2014- θυμίζω- ότι ιδιωτικοποιήθηκαν οι τράπεζες και μάλιστα με ιδιωτικά κεφάλαια που ήρθαν από το εξωτερικό και μπορούσαν πλέον πιο απρόσκοπτα να δανείσουν και τις ελληνικές ναυτιλιακές επιχειρήσεις. Όχι ότι οι περισσότερες δεν έχουν πρόσβαση και σε χρήματα στον τραπεζικό τομέα από το εξωτερικό, αλλά μπορούν να βρουν πλέον χρηματοδότηση και στην Ελλάδα.
Σίγουρα αυτή τη στιγμή οι συνθήκες είναι πιο τεταμένες, το ξέρουμε, και λόγω εκλογών και λόγω αλλαγών, αλλά αυτό είναι παροδικό φαινόμενο. Ο τραπεζικός τομέας στην Ελλάδα ήταν υγιής στο παρελθόν, δεν έφερε την κρίση στη χώρα μας. Πιστεύω ότι σε λίγο θα μπορεί πάλι, όπως ξεκίνησε το 2014, να χρηματοδοτεί και τη ναυτιλία.
Τι άλλο κάνει η κυβέρνηση. Έχουμε φτιάξει ένα σοβαρό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Προσπαθούμε το καλύτερο και για τη ναυτιλία και για τους άλλους κλάδους. Έχουμε συγκεκριμένη εθνική στρατηγική. Πριν από 10 ημέρες ο Πρωθυπουργός περιέγραψε τη γενικότερη στρατηγική για το πού πάει η Ελλάδα και τι πρέπει να γίνει και αναφέρθηκε και στο χώρο της ναυτιλίας. Να αναφέρω απλώς ότι σε αυτή την εθνική στρατηγική η προσέλκυση των ναυτιλιακών επιχειρήσεων και άλλων συμπληρωματικών δραστηριοτήτων (χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, ναυλομεσίτες, ασφαλιστικές υπηρεσίες κλπ) κατέχει προτεραιότητα.
Δεύτερη προτεραιότητα σε αυτή τη στρατηγική είναι η ανάπτυξη του ανθρωπίνου δυναμικού. Πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω η ναυτική εκπαίδευση στην Ελλάδα. Δεν είναι μόνο τα επαγγέλματα που προανέφερα, είναι και επαγγέλματα πιο παραδοσιακά, πιο κοντά στη ναυτιλία, όπως αξιωματικοί γέφυρας ή μηχανής κλπ.
Όλα αυτά μπορούν να επιτευχθούν μόνο με την εφαρμογή ενός ορθά δομημένου μεταρρυθμιστικού προγράμματος. Μόνο με αυτό τον τρόπο θα διασφαλιστεί η επιστροφή της χώρας σε βιώσιμους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Ας μην ξεχνάμε ότι ήδη έγινε το πρώτο βήμα. Το 2014 η ελληνική οικονομία σταθεροποιήθηκε και περιμένουμε ένα μέσο ρυθμό ανάπτυξης 0,7%.
Για το 2015 είναι ακόμη δυνατή – αν δεν χαθεί σημαντικός χρόνος από την εκλογική διαδικασία και τη νέα διαπραγμάτευση – η επίτευξη ρυθμού ανάπτυξης κοντά στον επίσημο στόχο του 2,9% του ΑΕΠ. Θα βασιστεί κυρίως στην ικανότητα της οικονομίας να προσελκύσει ξένες επενδύσεις και να κινήσει και εγχώρια κεφάλαια και εγχώριες επενδύσεις. Αν δείτε καλά τις προβλέψεις θα διαπιστώσετε ότι ναι μεν η κατανάλωση αυξάνεται λίγο, αλλά αυτό που πραγματικά θα βάλει μπρος τη μηχανή της οικονομία είναι οι επενδύσεις, οι οποίες για πάρα πολλά χρόνια μειώνονταν και τώρα περιμένουμε επιτέλους να αυξηθούν και μάλιστα με ρυθμό πάνω από 11%. Και οι εξαγωγές, οι οποίες αυξάνονται διαρκώς, επίσης να συνεχίσουν.
Η στρατηγική της Ελλάδας για το μέλλον είναι να στρέψει το βλέμμα της στο εξωτερικό, να μπορεί να πουλάει στα δισεκατομμύρια καταναλωτών στο εξωτερικό, και όχι στην εσωτερική αγορά. Για να το κάνει, όμως, αυτό πρέπει να έχει ανταγωνιστικές επιχειρήσεις, να έχει ένα Δημόσιο που δεν βάζει εμπόδια. Αυτό το έχουμε καταλάβει πολύ καλά.
Υπάρχει ένας πολύ απλός λογιστικός τρόπος να δει κανείς το πώς θα αναπτυχθεί η ελληνική οικονομία. Όποια θεωρία και αν έχει πρέπει αυτή η θεωρία να είναι συμβατή με την εξής εξίσωση: για να πάει η Ελλάδα μπροστά δεν μπορεί ο εγχώριος ρυθμός κατανάλωσης να είναι υψηλότερος από το ρυθμό των επενδύσεων ή των εξαγωγών. Και αυτό γιατί περάσαμε περίπου 10-15 χρόνια υπερκαταναλώνοντας.
Η μεγάλη ανισορροπία στην ελληνική οικονομία της προηγούμενης 10ετίας, η οποία μας έφερε στην πραγματικότητα στην κρίση και την οποία προσπαθούμε να λύσουμε, είναι ακριβώς αυτό. Ότι πρέπει να μετατραπούμε από χώρα καταναλωτών- δανειζόμενων καταναλωτών- σε χώρα παραγωγής και εξαγωγής προϊόντων και σε χώρα που θα επενδύει κάποιος. Άρα η εξίσωση λέει ότι δεν θες η κατανάλωση να μειωθεί σε απόλυτο μέγεθος- γιατί εξακολουθεί να είναι το μεγαλύτερο κομμάτι του ΑΕΠ- θες όμως να αυξάνεται, αλλά οι επενδύσεις και οι εξαγωγές να αυξάνονται με πολύ υψηλότερο ρυθμό.
Και φυσικά η ναυτιλία παίζει έναν σημαντικό ρόλο. Ο κ. Βενιάμης ανέφερε το 90% του εμπορίου και με έκανε να σκεφτώ εκείνη τη στιγμή και θα σας πω το απόλυτο- φαντάζομαι όλοι το έχετε σκεφτεί, έχετε επισκεφτεί μεγάλες πρωτεύουσες και πόλεις στον κόσμο: Οι πρωτεύουσες και οι μεγάλες πόλεις που έχουν αναπτυχθεί αν δεν ήταν δίπλα σε θάλασσα ήταν δίπλα σε μεγάλα ποτάμια, ακριβώς επειδή οι μεταφορές γίνονταν μέσω του νερού και είναι πολύ πιο φθηνές.
Ο λόγος που οι Κινέζοι θέλουν να έρθουν στον Πειραιά είναι γιατί είναι πολύ πιο φθηνό να έρθουν σε εμάς γρήγορα για να μεταφέρουν τα προϊόντα τους στην Ευρώπη. Η ανάπτυξη του κόσμου και των πόλεων έχει μια οικονομική λογική που βασίζεται στο νερό και εμείς ως χώρα με πολλά νησιά αποκτήσαμε μια παράδοση, είχαμε τη γνώση, την ξεκινήσαμε, δεν γίναμε ξαφνικά νούμερο ένα στον κόσμο επειδή είχαμε την «επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος». Γεννηθήκαμε σε μια νησιωτική χώρα, μέσα στο νερό. Πρέπει όμως να κρατήσουμε αυτά τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και στο μέλλον.
Για να κρατήσουμε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία πρέπει να έχουμε ανοιχτό μυαλό και να μην θεωρούμε ότι η ναυτιλία υπάρχει- γιατί υπάρχει και αυτή η λογική πολλών που σιγά σιγά εξαλείφεται στην Ελλάδα- ότι τα λεφτά υπάρχουν, απλώς δεν μοιράζονται σωστά στον κόσμο. Όχι, πρέπει να σκεφτούμε και με όρους παραγωγής. Επειδή τα χρήματα της ναυτιλίας δεν προέρχονται από εμάς, από την Ελλάδα, αλλά από το εξωτερικό, πρέπει να φέρουμε αυτούς τους ανθρώπους και στην Ελλάδα ώστε να συμβάλουν περισσότερο στην προστιθέμενη αξία.
Η κουλτούρα στην Ελλάδα έχει αλλάξει δραματικά τα τελευταία χρόνια. Ένα από τα «καλά» της κρίσης είναι ότι έφερε μια απίστευτη ωριμότητα στον Έλληνα πολίτη.
Αυτή η ωριμότητα, λοιπόν, πρέπει να συνεχιστεί. Νομίζω ότι σιγά σιγά αντιλαμβάνονται όλοι ότι για να πάει η Ελλάδα μπροστά πρέπει να συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις. Και οι μεταρρυθμίσεις θα συνεχιστούν μόνο αν γίνουν ιδιοκτησία του πολίτη. Καμία τρόικα, καμία κυβέρνηση όσο και να θέλει, κανένα φωτεινό μυαλό δεν πρόκειται να αλλάξει αυτή τη χώρα αν ο ίδιος ο πολίτης δεν αντιληφθεί ότι η χώρα του πρέπει να αλλάξει. Διότι είναι δύσκολο να γίνουν μεταρρυθμίσεις. Έχουν βραχυχρόνιο κόστος, το όφελος είναι μακροπρόθεσμο.
Σκοπός της νέας μεταρρυθμιστικής προσπάθειας από εδώ και πέρα- και πρέπει να το αντιληφθούμε- είναι:
• Η ενίσχυση των θεσμών της ελληνικής οικονομίας, με έμφαση στη δικαιοσύνη, το εκπαιδευτικό σύστημα και το δημόσιο τομέα. Έχουν γίνει τεράστια άλματα. Η Δικαιοσύνη πρέπει να αποδίδει δικαιοσύνη γρήγορα, γιατί αν αποδίδεται σε 10 χρόνια δεν υπάρχει στην πραγματικότητα δικαιοσύνη. Το εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να βγάζει ανθρώπους που σκέφτονται. Δυστυχώς για 10ετίες δεν το κάναμε.
Δεν ξέρω αν θα καταφέρουμε να το κάνουμε. Όντας και ακαδημαϊκός θέλω να σας πω ότι οικονομολόγοι και στα καλύτερα πανεπιστήμια πλέον θεωρούν δεδομένο οι θεσμοί και η ύπαρξη σταθερών θεσμών είναι αυτό που διαφοροποιεί μια πραγματικά ανεπτυγμένη οικονομία από μια οικονομία που προσπαθεί απεγνωσμένα να γίνει ανεπτυγμένη, αλλά μη έχοντας θεσμούς, σωστό εκπαιδευτικό σύστημα, σύστημα δικαιοσύνης, σωστό παραγωγικό δημόσιο τομέα που δουλεύει για τον πολίτη και όχι μόνο γι αυτόν που εργάζεται στο δημόσιο τομέα.
Αν δεν έχεις τέτοιους θεσμούς δεν μπορείς να γίνεις ποτέ μια κανονική ανεπτυγμένη χώρα, όπως είναι οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές. Αυτό πρέπει να καταλάβουμε. Το χτίσιμο των θεσμών δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη. Η κρίση μας ανάγκασε να δούμε το «φως το αληθινό». Μας ανάγκασε να δούμε μερικά από τα πράγματα, πρέπει όμως να συνεχίσουμε, να καταλάβουμε και να «σπρώξουμε» τους πολιτικούς μας. Μπορεί τα μνημόνια, τα οποία έχουν δαιμονοποιηθεί, να ξεκίνησαν κάποιες μεταρρυθμίσεις, αλλά αν ο πολίτης δεν πιέσει το πολιτικό σύστημα να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις, εύκολα μπορεί το πολιτικό σύστημα να τις πάρει πίσω υπό την πίεση συμφερόντων. Δεν είναι απλό πράγμα. Εμείς ως κυβέρνηση το έχουμε αντιληφθεί, έχουμε ξεκινήσει αυτή την προσπάθεια.
• Κάτι πιο άμεσο είναι η ενίσχυση του ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά, των δομών που θα επιτρέψουν την προσέλκυση νέων επενδύσεων. Θα συνεχίσουμε να απελευθερώνουμε τις αγορές. Στο wholesale market, σας θυμίζω τα λεγόμενα Toolkits του ΟΟΣΑ, τα οποία ξεκινήσαμε, ανοίγοντας διάφορες αγορές. Αυτό πρέπει να συνεχιστεί και δεν χρειάζεται πλέον να μας το πει κανένας ξένος. Το έχουμε καταλάβει όλοι.
• Πρέπει να στρέψουμε την προσπάθειά μας στην εξωστρέφεια. Είναι βασικός κορμός οποιασδήποτε στρατηγικής.
• Επειδή περάσαμε μια εξαετία που υπερφορολογηθήκαμε, είναι σημαντικό να μπούμε πλέον σε μια οικονομία που να σέβεται τον προϋπολογισμό της, να μην έχει ελλείμματα- αυτός είναι ένας σημαντικός περιορισμός – αλλά μέσα σε αυτό το πλαίσιο να δώσει έμφαση στα κίνητρα. Κανένας δεν θα επενδύσει, κανένας δεν θα φτιάξει κάτι αν το κράτος έρχεται και παίρνει αυτή την προσπάθειά του. Θέλουμε, βεβαίως, ένα κράτος που να έχει έσοδα, πρέπει όμως να προσφέρει και υπηρεσίες, αλλά να μην «ξετινάζει» τον ιδιώτη. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Νομίζω ότι ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε σε μείωση των συντελεστών στις επιχειρήσεις, αλλά και στους ιδιώτες. Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες.
Το νέο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα δεν είναι κάτι που ανακαλύφθηκε προεκλογικά και ειπώθηκε για προεκλογικές κορώνες. Υπάρχουν συγκεκριμένοι τόμοι ανάπτυξης και πέρα από τις οριζόντιες δράσεις που απαιτούνται – ενίσχυση θεσμών, ανταγωνισμού, εξωστρέφεια, κλπ- κανείς μπορεί να πει «ξέρω κάποιους κλάδους που έχουν συγκριτικά πλεονεκτήματα, για να δούμε μήπως τους ‘σπρώξουμε’ για να πάρει μπρος η οικονομία».
Η ναυτιλία είναι πρώτος και καλύτερος. Ο τουρισμός είναι ένας άλλος κλάδος. Τα αγροτικά προϊόντα και η τυποποίησή τους είναι κάτι πολύ σημαντικό. Η φαρμακοβιομηχανία, ακόμα και η ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, στο οποίο η Ελλάδα έχει φυσικό συγκριτικό πλεονέκτημα. Η έρευνα και τεχνολογία, που γενικότερα η Ευρώπη την έχει εγκαταλείψει αν συγκρίνει κανείς με την Αμερική, ακόμη και με την Ασία, είναι τομείς όπου θα πρέπει να δώσουμε έμφαση, όπως και στις συνδυασμένες μεταφορές, που ακουμπούν και το χώρο της ναυτιλίας.
Κυρίες και κύριοι, θέλω να πω δυο λόγια για το άμεσο μέλλον. Καλό είναι να σκέφτεται κανείς ένα-δυο χρόνια μπροστά, ίσως και πέντε και δέκα, αλλά θα πρέπει να σκεφτεί και τον επόμενο μήνα. Και στην περίπτωσή μας ίσως και την επόμενη εβδομάδα.
Ξέρουμε όλοι ότι έχουμε εκλογές στις 25 Ιανουαρίου. Ως Υπουργός Οικονομικών έχω το χρέος να πω ότι δεν έχουμε την άνεση και την πολυτέλεια χρόνου για να σπαταλήσουμε το χρόνο αυτό σε ιδεοληψίες. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα θα πρέπει να ληφθούν αποφάσεις λόγω των ασφυκτικών χρονικών προθεσμιών.
Τι εννοώ με αυτό: Πρέπει να κλείσει και η τελευταία αξιολόγηση του 2ου Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής, μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου. Αν η παρούσα κυβέρνηση επανεκλεγεί, επειδή έχει διαχειριστεί το θέμα, είναι εφικτό να το κλείσει. Με μεγάλη προσπάθεια βέβαια και με λίγο ύπνο. Είναι εφικτό.
Εάν κλείσει η αξιολόγηση – που πρέπει να κλείσει πολύ σύντομα, γιατί όσο πιο σύντομα κλείσει τόσο το καλύτερο για τον οικονομία- τότε η Ελλάδα θα εισπράξει €7,2 δισ.. Περίπου τα μισά προέρχονται από το ΔΝΤ και είναι δάνεια που ήταν να έρθουν μέχρι το τέλος του 2014, γιατί υποτίθεται θα έκλεινε μέχρι τέλος του 2014. Τα άλλα μισά είναι από την ΕΕ. Από το κομμάτι που είναι να πάρουμε από την ΕΕ- θέλω να το τονίσω αυτό, διότι είναι κάτι που πρέπει να καταλάβουμε, €1,9 δισ. είναι λεφτά στο τραπέζι. Όλοι οι Έλληνες συζητούν για το αν λεφτά υπάρχουν ή δεν υπάρχουν. Αυτά είναι λεφτά που υπάρχουν και «κάθονται». Και αν δεν κλείσουμε την αξιολόγηση θα φύγουν €1,9 δισ.. Είναι τα τρία τέταρτα του ΕΝΦΙΑ, για τον οποίο όλοι φωνάζουν. Είναι περίπου το ποσό που συγκεκριμένο κόμμα ανακοίνωσε ότι θα πάρει από τη φορολογία ακινήτων το 2015. Είναι σχεδόν η φαρμακευτική δαπάνη ενός έτους. Θα τα αφήσουμε να φύγουν; Είμαστε τόσο μεγαλόθυμοι που θα πούμε «όχι» δεν κλείνουμε την αξιολόγηση, δεν μιλάμε με τους Ευρωπαίους, δεν θέλουμε να τους ακούσουμε αυτούς; Θα πετάξουμε €1,9 δισ.; Πού θα τα βρούμε; Ποιος θα μας τα δώσει; Αυτός που θα δώσει θα φορολογηθεί. Κανένας δεν είναι διατεθειμένος πλέον να μας δανείσει αν είμαστε αναξιόπιστοι. Άρα δεν πρέπει να αφήσουμε λεφτά στο τραπέζι.
Εφόσον κλείσει η αξιολόγηση η Ελλάδα θα μπει σε μια νέα σχέση με τους Ευρωπαίους εταίρους για περίπου ένα χρόνο. Τουλάχιστον αυτή τη διαπραγμάτευση την είχαμε φέρει μέχρι εκεί έως τις αρχές Δεκεμβρίου.
Η χώρα για ένα περίπου χρόνο δεν θα είναι στο «παραδοσιακό» μνημόνιο ή το πρόγραμμα που έχει δαιμονοποιηθεί, αλλά θα είναι στον ευρωπαϊκό προληπτικό μηχανισμό στήριξης, τον ECCL (Enhanced Conditions Credit Line). Δηλαδή η Ευρώπη θα μας υποστηρίζει λέγοντάς μας ότι υπάρχει ένα ποσό- μια πιστοληπτική γραμμή- που αν το χρειάζεστε μπορείτε να το τραβήξετε. Περίπου €10 δισ., τα χρήματα αυτά θα προέλθουν από τα χρήματα που περίσσεψαν στο ΤΧΣ.
Σας θυμίζω ότι δόθηκαν €50 δισ. για την προστασία του τραπεζικού συστήματος, χρησιμοποιήθηκαν περίπου τα €39 δισ., έχουν μείνει €11-11,4 δισ. μαζί με τόκους. Αυτά «κάθονται». Κάποια από αυτά μπορεί να τα θες για «μαξιλάρι» για το τραπεζικό σύστημα. Όλοι λένε να πάρουμε τα €10 δισ. να τα βάλουμε στην μπάντα σαν «μαξιλάρι» μην τυχόν και τα χρειαστεί το ελληνικό δημόσιο. Όχι οι τράπεζες, αλλά το δημόσιο, για περίπου ένα χρόνο.
Αυτό σημαίνει ότι με το να τα πάρεις αυτόματα μειώνεται το χρέος κατά €10 δισ. – αν είναι €320 δισ. θα πάει στα €310 δισ.- αλλά υπάρχει και ένα «μαξιλάρι» για το οποίο δεν πρέπει να βάλουν το χέρι στην τσέπη οι Ευρωπαίοι και να πουν «πάρε το ‘μαξιλάρι’ Έλληνα». Δεν θέλουν να το κάνουν τα υπόλοιπα Κοινοβούλια, λένε αρκετά λεφτά δώσαμε για τους Έλληνες. Υπάρχουν εκεί, να μπορεί να τα χρησιμοποιήσει η Ελλάδα. Άρα για περίπου ένα χρόνο θα υπάρχει αυτή η πιστοληπτική γραμμή στήριξης, που όντας εκεί και η αγορά θα είναι πολύ πιο πρόθυμη να δανείσει στο ελληνικό κράτος, θα ξέρει ότι η Ελλάδα έχει στηρίγματα. Τα spreads φυσικά και θα μειωθούν. Η Ελλάδα θα μπορεί να έχει πρόσβαση στις αγορές.
Η σχέση με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και αυτή μπορεί να αλλάξει. Έχουμε λαμβάνειν €3,6 δισ. του 2014. Πέρα από αυτά είχε συμφωνηθεί το ΔΝΤ να δίνει χρήματα μέχρι και το πρώτο τρίμηνο του 2016 και είναι περίπου €9 δισ.. Το ποσό αυτό μπορεί να μετατραπεί – για να υπάρχει ισορροπία με τους δανειστές – σε πιστοληπτική γραμμή στήριξης. Οι άνθρωποι του ΔΝΤ το ονομάζουν «precautionary agreement».
Άρα η Ελλάδα θα μπορούσε το 2015- μιλάμε για μετά το κλείσιμο του review που αν γίνει Μάρτιο, από τον Απρίλιο μέχρι τον επόμενο Απρίλιο του 2016- να μην έχει ξεφύγει εντελώς από την προηγούμενη κατάσταση, αλλά να έχει ένα αποκούμπι, και να αφεθεί ελεύθερη να βγει στις αγορές.
Επειδή ακούγονται πολλά για το χρέος, θα σας πω την άποψή μου λίγο πιο ελεύθερα. Το χρέος δεν είναι άμεσο πρόβλημα για την Ελλάδα, διότι οι Ευρωπαίοι εταίροι μας, μας έδωσαν ένα «δώρο». Μας είπαν λήγουν τα ομόλογά σας, θα τα μεταφέρουμε για το απώτερο μέλλον. Δηλαδή η μέση σταθμική διάρκεια των λήξεων αυτών που έχουμε να πληρώσουμε είναι 17 χρόνια, από 6 χρόνια που ήταν το 2011. Ήδη έχει μεταφερθεί το χρέος προς το μέλλον. Να μην κοιτάζουμε μόνο τον αριθμητή του κλάσματος χρέος προς ΑΕΠ και να λέμε «€320 δισ., χαμηλό ΑΕΠ, πότε θα πληρωθούν αυτά;». Πρώτα απ΄ όλα το ονομαστικό χρέος σπάνια αποπληρώνεται. Ανεβαίνει η οικονομία και μετά γίνεται ένα ασήμαντο ποσοστό της οικονομικής δραστηριότητας και κανένας δεν ενδιαφέρεται. Εμείς τα €320 δισ. δεν πρέπει να τα πληρώσουμε τώρα, αύριο, μεθαύριο, μετά από 2-3 χρόνια. Μάλιστα μας έδωσαν και την αβάντα ότι «ακόμη και τόκους σας μεταφέρουμε από το 2022 και μετά». Μέχρι το 2022 δεν υπάρχει πρόβλημα χρηματοδότησης. Δεν υπάρχει τέτοιος «πονοκέφαλος» στην οικονομική πολιτική. Αν είναι κάτι που πραγματικά πρέπει μας αγχώνει είναι αν θα πάρει μπρος η οικονομία, αν θα έχουμε αξιοπιστία, αν θα είμαστε σοβαροί ως Έλληνες. Διότι οι πάντες μας βλέπουν ως Έλληνες. Δεν βλέπουν ούτε πράσινο, ούτε γαλάζιο, ούτε κόκκινο Έλληνα. «Θα διατηρήσουν τις συμφωνίες τους οι Έλληνες;» Είμαστε όλοι στη ίδια βάρκα. Είμαστε όλοι Έλληνες όσον αφορά τους ξένους.
Τι θα μπορούσαν να δώσουν οι Ευρωπαίοι στο χρέος; Θα μπορούσαν να πουν να μεγαλώσουμε ακόμη περισσότερο τη λήξη. Είναι 17 χρόνια η μέση λήξη, να την κάνουμε 27. Το τελευταίο δάνειο στα ομόλογα είναι να αποπληρωθεί το 2042, θα το κάνουμε το 2052. Δεν θα μας βοηθήσει άμεσα αυτό. Δεν έχουμε πρόβλημα χρηματοδότησης γι’αυτό.
Για να είμαστε ειλικρινείς, όσο και να ελαφρύνουμε το χρέος, αν τελικά δεν φτιάξουμε την οικονομία, αν δεν έχουμε ένα δημόσιο που ισορροπεί έξοδα και έσοδα, πολύ εύκολα μπορεί το χρέος, και αν το πάμε στο 50%, να το ξανανεβάσουμε.
Το πραγματικό μας πρόβλημα είναι να φτιάξουμε τη δομή της οικονομίας. Να είμαστε παραγωγικοί, να εξάγουμε, να δίνουμε κίνητρα, να μην καταστρέφουμε. Γιατί εύκολα καταστρέφεται κάτι και δύσκολα χτίζεται. Και ιδιαίτερα η αξιοπιστία.
Κυρίες και κύριοι, ελπίζω ότι η σύνεση και η λογική θα πρυτανεύσουν στο επόμενο χρονικό διάστημα και ότι η Ελλάδα θα ξεκινήσει μια νέα περίοδο βιώσιμης ανάπτυξης με μείωση της ανεργίας και αύξηση των εισοδημάτων. Νομίζω ότι μπορεί να τα καταφέρει και εύχομαι το καλύτερο για όλους.
Σας ευχαριστώ.
>>>•<<<
Ίσως σας ενδιαφέρουν τα ακόλουθα άρθρα:
✎ Δώστε στην Ελλάδα μια ευκαιρία, λένε 18 κορυφαίοι διεθνώς οικονομολόγοι
✎ Η Ελλάδα με νούμερα
✎ Πρόγραμμα επιδότησης (έως 50%) για Υφιστάμενες επιχειρήσεις
✎ Πρόγραμμα επιδότησης (έως 100%) για ανέργους, για ίδρυση επιχείρησης
✎ Η συντομότερη Ανάλυση της Ελληνικής (Μνημονιακής) Οικονομίας
✎ Ο Νόμος της Αντίστροφης Προσπάθειας και γιατί Αποτυγχάνετε
