Μετά το πέρας της Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο Πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, παραχώρησε συνέντευξη Τύπου. Ακολουθεί το κείμενο της εισαγωγικής τοποθέτησης του Πρωθυπουργού και των ερωτήσεων και απαντήσεων που ακολούθησαν:
Α. Τσίπρας: Σήμερα έγινε πράξη αυτό που προσπαθούσαμε εδώ και τρεις μήνες στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Δηλαδή να έχουμε μια κοινή αντιμετώπιση της προσφυγική κρίσης, μιας κρίσης που παίρνει διαστάσεις ανθρωπιστικής κρίσης και που προφανώς δεν αφορά μόνο μια χώρα ή μόνο τις χώρες προέλευσης ή προορισμού. Είναι μια διεθνής κρίση. Προφανώς αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της και ως εκ τούτου, έπρεπε από την πρώτη στιγμή να αντιμετωπιστεί ως ένα κοινό ευρωπαϊκό πρόβλημα στην κατεύθυνση της αναζήτησης μιας κοινής ευρωπαϊκής λύσης που δεν μπορούσε παρά να περνάει μέσα από την επιδίωξη μιας συμφωνίας με την Τουρκία για τη μείωση των ροών.
Αυτό που πριν από έντεκα ημέρες έμοιαζε με ένα εγκαταλελειμμένο σχέδιο – δηλαδή η κοινή ευρωπαϊκή λύση στα πλαίσια μιας κοινής ευρωπαϊκής συμφωνίας με την Τουρκία – και όλοι θα θυμάστε ότι στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής όλοι σχεδόν είχαν αποκλείσει το ενδεχόμενο να υπάρξει μια συμφωνία και οι περισσότεροι προσανατολίζονταν σε μονομερείς ενέργειες χωρίς συμφωνία με την Τουρκία, κλεισίματος δηλαδή του «βαλκανικού δρόμου», χωρίς μείωση των ροών. Αυτό ενείχε τον κίνδυνο να μετατραπεί η Ελλάδα – που είναι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα η οποία γεωγραφικά δέχεται τις ροές – σε μια αποθήκη ψυχών.
Σήμερα, λοιπόν, αυτό το εγκαταλελειμμένο σχέδιο γίνεται κοινή απόφαση των 28 κρατών-μελών και τα σχέδια των μονομερών ενεργειών μπαίνουν στο ψυγείο κι αυτό δεν μπορούμε παρά να το χαρακτηρίσουμε ως μια θετική εξέλιξη. Η Ελλάδα, μέσα σε αυτές τις δέκα ημέρες που μεσολάβησαν από την προηγούμενη έκτακτη Σύνοδο για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης, πέτυχε μια σημαντική – θα μου επιτρέψετε να πω – διπλωματική νίκη, μια σημαντική διπλωματική επιτυχία. Όλες αυτές τις δέκα ημέρες, αθόρυβα μεν, αλλά σε διαρκή επικοινωνία με την κυπριακή κυβέρνηση και τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, συνεργαστήκαμε πολύ στενά ώστε να αποτρέψουμε παράλογες απαιτήσεις της τουρκικής πλευράς που ήθελε να βάλει στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης για λύση στο προσφυγικό, πτυχές του κυπριακού προβλήματος και μάλιστα σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη – στο τελικό μάλιστα στάδιο – οι διαπραγματεύσεις για μια πιθανή συμφωνία επίλυσης του Κυπριακού.
Βεβαίως, καταφέραμε αθόρυβα αλλά πολύ ουσιαστικά αυτές οι απαιτήσεις για άνοιγμα των πέντε κεφαλαίων που έχει παγώσει η Κύπρος, μεταξύ των οποίων και ένα που έχουμε παγώσει εμείς, το κεφάλαιο 31, το οποίο αφορά την κοινή εξωτερική πολιτική και άμυνα, εξαιτίας του casus belli από την πλευρά της Τουρκίας, να φύγουν από το τραπέζι. Ανοίγουν άλλα κεφάλαια, δίδεται βεβαίως η φιλελευθεροποίηση της visa, ανοίγει η visa για τους Τούρκους πολίτες προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το καταφέραμε, με μια δύσκολη προσπάθεια μέχρι τελευταία στιγμή – εγώ χθες βρέθηκα με κύριο το θέμα αυτό στη συνάντηση των Σοσιαλδημοκρατών και Σοσιαλιστών ηγετών, για να προσπαθήσω να τους πείσω για το πόσο σημαντικό είναι να μην παρεμβληθεί και να μη δημιουργήσουμε τραύματα στην προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού προβλήματος βάζοντας αυτά τα κεφάλαια στο τραπέζι. Θέλω να ευχαριστήσω τον Πρόεδρο Ολάντ που δέχτηκε να δώσει το άνοιγμα του κεφαλαίου 33, ενός άλλου κεφαλαίου που είχε παγώσει ο προκάτοχός του Σαρκοζύ, αντί των κεφαλαίων που απαιτούσε η Τουρκία και προφανώς είχαν να κάνουν με την Κύπρο και με την Ελλάδα.
Ταυτόχρονα όμως με αυτή την προσπάθειά μας να κρατήσουμε σθεναρή στάση σε ένα κρίσιμο εθνικό θέμα, δεν περιχαρακωθήκαμε, δεν κλειστήκαμε στο καβούκι μας και τολμήσαμε – και μάλιστα την αμέσως επόμενη ημέρα από την έκτακτη Σύνοδο Κορυφής, πριν από δέκα ημέρες, στις 8 Μάρτη – να πάμε στη Σμύρνη. Πρέπει να σας πω ότι οι περισσότεροι εκτιμούσαν ότι είναι μια παρακινδυνευμένη κίνηση. Τολμήσαμε όμως και πήραμε αυτό που θέλαμε, την επιτάχυνση της συμφωνίας επανεισδοχής για την επιστροφή των παράτυπων μεταναστών στην Τουρκία, σε άμεση συνεργασία με την Τουρκία. Μέχρι σήμερα από την αρχή του έτους έχουν γίνει 800 επιστροφές κι αυτό είναι ρεκόρ, το οποίο φυσικά θα επιταχυνθεί, θα μεγαλώσει περισσότερο στο επόμενο διάστημα. Βεβαίως, θέσαμε τις βάσεις για τη σημερινή απόφαση. Αυτά τα οποία συμφωνήσαμε στη Σμύρνη σήμερα επικυρώνονται μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, διότι προφανώς δεν είναι ένα διμερές πρόβλημα η προσφυγική κρίση, η αντιμετώπισή της και η μείωση των ροών, αλλά ένα διεθνές πρόβλημα και ορθώς τίθεται υπό τη σκέπη της ευρύτερης συμφωνίας Ευρωπαϊκής Ένωσης -Τουρκίας.
Για άλλη μια φορά αποδεικνύεται ότι όποιος τολμά με σχέδιο στην εξωτερική πολιτική και δεν περιχαρακώνεται πίσω από κορώνες – που είναι ωραία να τις λέει κανείς, αλλά πρέπει να έχει κι αποτελέσματα – όποιος λοιπόν τολμά με σχέδιο, έχει επιτυχίες. Όποιος περιχαρακώνεται, δεν κερδίζει ποτέ.
Επιπλέον, κατά τη διάρκεια των δύο αυτών ημερών έντονων διαπραγματεύσεων απαιτήσαμε από τους εταίρους μας πλήρη κάλυψη σε πολιτικό και νομικό επίπεδο ότι η υλοποίηση της συμφωνίας που πετύχαμε σήμερα θα είναι απολύτως μέσα στα πλαίσια της διεθνούς νομιμότητας. Η Ελλάδα είναι μια χώρα απολύτως εναρμονισμένη με το ευρωπαϊκό κεκτημένο ως προς το νομικό της πλαίσιο και δεν πρόκειται να κάνουμε υποχωρήσεις από αυτό το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Υπάρχει λοιπόν σαφής αναφορά στην απόφαση, στα κοινά συμπεράσματα των 28, ότι ο μηχανισμός διαδικασίας εξέτασης των αιτημάτων ασύλου που θα γίνονται στην Ελλάδα θα είναι απολύτως στα πλαίσιο της διεθνούς νομιμότητας και τα αιτήματα θα εξετάζονται εξατομικευμένα – όπως ακριβώς προβλέπει η διεθνής νομιμότητα και η Συνθήκη της Γενεύης. Ενώ απαιτήσαμε και υπάρχει ρητή αναφορά στο κείμενο, ότι όλη αυτή η διαδικασία θα γίνεται με τη στενή συνεργασία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Επίσης διεκδικήσαμε και πετύχαμε μια απόφαση για ουσιαστική και πλήρη στήριξη και άμεση ενίσχυση στις υποδομές μας και κυρίως ενίσχυση σε προσωπικό της ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου, τόσο μέσω της ευρωπαϊκής υπηρεσίας, της EASO, όσο όμως και μέσα από την άμεση αποστολή εξειδικευμένου προσωπικού από κράτη-μέλη για να συνδράμουν τις προσπάθειες της ελληνικής υπηρεσίας ασύλου. Έτσι, λοιπόν, άμεσα τις επόμενες μέρες θα έρθουν στην Ελλάδα περίπου 2.300 άτομα, 400 εμπειρογνώμονες στα ζητήματα ασύλου, 400 μεταφραστές και 1.500 άτομα, που αφορά προσωπικό εξειδικευμένο σε θέματα ασφαλείας.
Βεβαίως, επιτρέψτε μου ένα συνολικό σχόλιο. Η απόφαση, την οποία πήραμε έχει μια κεντρική λογική. Η κεντρική λογική είναι χτυπάμε το δίκτυο της παράνομης διακίνησης, τους διακινητές, προσπαθούμε να καταργήσουμε με κάθε τρόπο τις παράνομες οδούς, τις παράνομες προσφυγικές ροές, αλλά ταυτόχρονα δημιουργούμε μία νόμιμη οδό για τους πρόσφυγες που χρήζουν διεθνούς προστασίας και διεκδικούν άσυλο στην Ευρώπη. Με αυτήν την έννοια, η απόφαση για απευθείας επανεγκατάσταση από την Τουρκία προς χώρες της Ε.Ε. σε έναν αριθμό, αξιόλογο θα έλεγε κανείς, 72.000, είναι ένα θετικό βήμα. Από εκεί και πέρα βεβαίως αντιλαμβάνεστε ότι, για να μπορέσει να λειτουργήσει αυτό το θετικό βήμα της δημιουργίας μιας νόμιμης οδού, χωρίς όρους και προϋποθέσεις, που θέτουν μια σειρά από κ-μ, θα πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι μέσα από τα διαδοχικά φίλτρα για τη μείωση των ροών έχουμε αποτέλεσμα και άρα έχουμε πραγματική μείωση των ροών.
Ποια είναι αυτά τα φίλτρα; Το πρώτο φίλτρο – και αυτή είναι μία υποχρέωση που έχει αναλάβει η Τουρκία – είναι το χτύπημα του δικτύου των διακινητών στις τουρκικές ακτές. Ένα δίκτυο το οποίο έχει πάρει διαστάσεις μεγάλες. Προφανώς οι πρόσφυγες και οι μετανάστες που έρχονται μέσω της θάλασσας του Αιγαίου στα ελληνικά νησιά έρχονται πάνω σε κάποιες βάρκες. Αυτές οι βάρκες κάπου φτιάχνονται. Πρέπει λοιπόν να υπάρχουν ολόκληρα συστήματα υποδομών που αυτή τη στιγμή συνδράμουν σε αυτό το παράνομο δίκτυο διακινητών και η Τουρκία έχει αναλάβει την υποχρέωση, με τη βοήθεια της Ε.Ε., αυτό το παράνομο δίκτυο να το πλήξει αποτελεσματικά. Αυτό είναι το πρώτο φίλτρο.
Το δεύτερο φίλτρο είναι η επιχείρηση του ΝΑΤΟ. Κι εκεί η Τουρκία δεσμεύεται να άρει τα προσχώματα που μέχρι στιγμής θέτει, ώστε η επιχείρηση του ΝΑΤΟ να είναι ουσιαστική και αποτελεσματική. Διότι μέχρι σήμερα έχουμε επιχείρηση μονάχα ανάμεσα στη Λέσβο και το Αϊβαλί, τις τουρκικές ακτές απέναντι από τη Λέσβο.
Το τρίτο φίλτρο είναι αυτό που αποφασίστηκε σήμερα. Όταν, λοιπόν, ούτε το πρώτο ούτε το δεύτερο φίλτρο έχει αποτέλεσμα, δίνουμε ένα ισχυρό αντικίνητρο στους πρόσφυγες και στους μετανάστες να χρησιμοποιήσουν τα δίκτυα των διακινητών και να βρεθούν στα ελληνικά νησιά. Ταυτόχρονα, το αντικίνητρο είναι σαφές. Αυτοί οι οποίοι θα έρχονται δεν θα έχουν προτεραιότητα στη διαδικασία της επανεγκατάστασης (resettlement) και αν είναι παράτυποι μετανάστες, θα επιστρέφουν άμεσα. Αν είναι μετανάστες που χρήζουν διεθνούς προστασίας, θα κρίνεται εξατομικευμένα το αίτημά τους. Από εκεί και πέρα είναι όμως σαφές ότι δεν θα περιλαμβάνονται κατά προτεραιότητα στη διαδικασία της επανεγκατάστασης (resettlement) – αυτό είναι ένα ισχυρό αντικίνητρο – και πιστεύουμε ότι το μήνυμα που βγαίνει σήμερα από αυτήν την απόφαση, την κοινή συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, είναι η ενεργοποίηση αυτών των τριών φίλτρων, προκειμένου να έχουμε άμεσο αποτέλεσμα στη μείωση των ροών από τις τουρκικές ακτές προς τα ελληνικά νησιά.
Βεβαίως, προϋπόθεση της επιτυχούς εφαρμογής αυτής της συμφωνίας είναι η άμεση έναρξη εφαρμογής που θα προκύψει μέσα από την άμεση αποστολή της ευρωπαϊκής ενίσχυσης στο πεδίο, σε ό,τι αφορά τις ελληνικές αρχές και την υπηρεσία ασύλου, αλλά και η άμεση ανταπόκριση των τουρκικών αρχών στη μείωση των ροών ή έστω στη διατήρησή τους στο πλαίσιο που βρίσκονται τις δύο τελευταίες μέρες, που είναι ένα πάρα πολύ χαμηλό πλαίσιο. Όμως δυστυχώς έχουμε ξαναδεί να έχουμε χαμηλές ροές κατά τη διάρκεια των Συνόδων Κορυφής, οι οποίες μετά αυξάνονται, αλλά λέω ότι προϋπόθεση για την επιτυχή και άμεση εφαρμογή είναι να διατηρηθούν οι χαμηλές ροές που έχουμε τις τελευταίες μέρες.
Θα ήθελα κλείνοντας να πω ότι για εμάς αποτελεί άμεση προτεραιότητα η αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης που βλέπουμε να βρίσκεται σε εξέλιξη αυτήν τη στιγμή στα βόρεια σύνορά μας, στην Ειδομένη. Μία κρίση που έχει δημιουργηθεί εξαιτίας μονομερών ενεργειών χωρών της βαλκανικής οδού που αποφάσισαν να κλείσουν τα σύνορά τους πέρα και έξω από τα πλαίσια και των αποφάσεων της Ε.Ε., αλλά και της διεθνούς νομιμότητας, σε ό,τι αφορά πρόσωπα που χρήζουν προστασίας και ζητούν άσυλο. Η ελληνική κυβέρνηση για άλλη μία φορά απευθύνει έκκληση προς τους ανθρώπους αυτούς που βρίσκονται για μέρες εγκλωβισμένοι και περιμένουν την προοπτική να ξανανοίξουν τα σύνορα. Τους απευθύνουμε έκκληση να φύγουν από την περιοχή, να φύγουν από την Ειδομένη, να φύγουν από αυτούς τους πολύ πρόχειρους και ακατάλληλους καταυλισμούς που μόνοι τους έχουν στήσει. Η παραμονή τους εκεί εγκυμονεί πολύ σοβαρούς κινδύνους για τη δική τους υγεία και να μεταφερθούν με ασφάλεια σε ασφαλή και ανθρώπινα κέντρα υποδοχής που η ελληνική κυβέρνηση έχει δημιουργήσει και που συνεχίζει να χτίζει ήδη αυτήν την ώρα και που θα συνεχίζει να χτίζει όλο αυτό το διάστημα, προκειμένου να καλύψουμε τις ανάγκες και του τελευταίου ανθρώπου που βρίσκεται στη χώρα μας και χρειάζεται άμεση βοήθεια, στήριξη, τροφή, ζεστασιά και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
Σε αυτό το σημείο θέλω να ευχαριστήσω όλους όσοι δουλεύουν ακατάπαυστα αυτές τις μέρες και συγκροτούν τον κρατικό μηχανισμό, τις δομές που αφορούν στον ελληνικό στρατό, την ελληνική αστυνομία, τους εθελοντές, τους πολίτες πάνω από όλα, τόσο στα νησιά όσο και στην ενδοχώρα, που δίνουν από το υστέρημά τους, προκειμένου να στηρίξουν τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη και να συμβάλλουν στο να αποτραπεί αυτή η πρωτοφανής κρίση, η πρωτοφανής ανθρωπιστική κρίση, η πρωτοφανής προσφυγική κρίση που χτυπά τη χώρα μας, εξαιτίας βεβαίως της γεωγραφικής τοποθεσίας και όχι εξαιτίας του γεγονότος ότι η χώρα μας έπαιξε κάποιο ιδιαίτερο ρόλο – όπως άλλες χώρες έχουν παίξει και που δεν δέχονται να πάρουν μεγάλο μέρος του βάρους και αναφέρομαι στις χώρες που είχαν συμβάλει το προηγούμενο διάστημα σε παράλογες επιλογές επεμβάσεων διάλυσης ολόκληρων χωρών, κρατών στη Μέση Ανατολή.
Θέλω να πιστεύω λοιπόν ότι σε ό,τι αφορά τις κινήσεις που έπρεπε να κάνουμε σε διπλωματικό επίπεδο και σε επίπεδο πολιτικής συνεννόησης για να πάρουμε την καλύτερη δυνατή συμφωνία – στο πλαίσιο του εφικτού και των συσχετισμών και της δυσκολίας που έχουν πάντα οι αποφάσεις ανάμεσα σε 28 κράτη-μέλη, πόσο δε μάλλον ανάμεσα στους 28 και την Τουρκία – έχουμε επιτύχει το καλύτερο που μπορούσαμε να πετύχουμε. Τώρα πρέπει να δουλέψουμε σκληρά προκειμένου να είμαστε το ταχύτερο δυνατό έτοιμοι να εφαρμόσουμε μία δύσκολη συμφωνία που, όμως, είναι η μόνη διέξοδος για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αυτήν τη δύσκολη κρίση την οποία βιώνουμε. Σας ευχαριστώ, στη διάθεσή σας.
Γ. Φασουλάς (ΕΡΤ): Κύριε Πρόεδρε, είπατε ότι θα έρθουν 2.300 από την Ευρώπη ως τεχνική βοήθεια στην Ελλάδα. Όμως, σε ό,τι αφορά την εφαρμογή της συμφωνίας: Προκειμένου αυτή η συμφωνία να εφαρμοστεί και να μη χαλάσουν στην πορεία τα πράγματα, θα υπάρξουν από την πλευρά της Ε.Ε. – ας μου επιτραπεί ο όρος – και κάποιοι τοποτηρητές που θα επιβλέπουν ότι αυτά που συμφωνήθηκαν ανάμεσα στην Ε.Ε. και την Τουρκία θα υλοποιούνται;
Α. Τσίπρας: Οι 2.300 που θα έρθουν άμεσα για την τεχνική βοήθεια δεν είναι τοποτηρητές, είναι συνεργάτες μας. Έρχονται για να μας βοηθήσουν, για να βοηθήσουν τις ελληνικές αρχές. Οι ελληνικές αρχές είναι αυτές που θα έχουν την άμεση δυνατότητα να υλοποιήσουν και να ελέγξουν την επιτυχή εφαρμογή των συμφωνηθέντων. Σε άμεση συνεργασία λοιπόν με τους Ευρωπαίους εταίρους μας αλλά και σε άμεση συνεργασία και με τις τουρκικές αρχές.
Και μου δίνετε την ευκαιρία να πω και κάτι. Διότι γράφτηκαν το προηγούμενο διάστημα διάφορα στα μέσα ενημέρωσης. Ότι δήθεν είναι εθνική μειοδοσία το γεγονός ότι δεχόμαστε στα ελληνικά νησιά εκπροσώπους των τουρκικών αρχών για να συνεργαστούμε μαζί τους. Μα γιατί να μην πει το ίδιο κανείς από την απέναντι πλευρά διότι για πρώτη φορά Έλληνες αξιωματικοί θα βρίσκονται στα τουρκικά παράλια και θα συνεργάζονται με τους αντίστοιχους Τούρκους αξιωματικούς. Δηλαδή, αν μπαίναμε σε αυτή τη λογική δεν θα πηγαίναμε ποτέ σε μια συνεργασία με την Τουρκία για να λύσουμε το κοινό μας πρόβλημα. Αν μπαίναμε στη λογική ότι δεν πρόκειται να συνεργαστούμε με την Τουρκία, θα μπαίναμε στη λογική της μετατροπής της χώρας μας σε αποθήκη ψυχών. Διότι de facto θα οδηγούμεθα στο σχέδιο Β που κάποιοι ακραίοι εντός των 28 το είχαν προαναγγείλει εδώ και πάρα πολύ καιρό.
Ο Ούγγρος Πρωθυπουργός σε κάθε Σύνοδο Κορυφής έλεγε ότι εφόσον η Ελλάδα δεν μπορεί να φυλάξει τα σύνορά της να ενισχύσουμε τα Σκόπια, να ενισχύσουμε τη Βουλγαρία να φράξουν τα σύνορα για να μην έρχονται σε μας οι πρόσφυγες. Κι εδώ καταλαβαίνετε πόσο δύσκολο είναι κανείς να έχει να αντιμετωπίσει μια κυρίαρχη αντίθεση μέσα στους κόλπους της ΕΕ. Γιατί εδώ συγκρούονται δυο αντιλήψεις. Η μία αντίληψη, η ξενοφοβική, που λέει να μην έρθει ούτε ένας στην Ευρώπη. Και η άλλη αντίληψη που λέει ότι πρώτον και κύρια, η Ευρώπη δεν μπορεί να κλείσει τα μάτια μπροστά σε μια ανθρωπιστικών διαστάσεων τραγωδία και πρέπει να δεχθεί πρόσφυγες και δεύτερον, ότι δεν μπορεί να λειτουργεί κανείς με τη λογική ότι «αν δεν είναι στη δική μου αυλή ας τα βρουν αυτοί που έχουν το πρόβλημα».
Το μέτωπο λοιπόν εντός της Συνόδου των 28 ήταν ανάμεσα σε αυτούς που προκρίνουμε κάθε φορά μια ευρωπαϊκή λύση και σεβασμό στους κοινούς κανόνες μεταξύ των οποίων είναι και η αλληλεγγύη και σε κάποιους που θέλουν να τηρούνται οι κανόνες μόνο όταν τους ευνοούν. Και όταν είναι να αντιμετωπίσουν από κοινού ένα βάρος και πρέπει να το μοιραστούν να λένε «βρείτε το πρόβλημα μόνοι σας». Θεωρώ λοιπόν ότι θα είμαστε όλοι μας τοποτηρητές. Και κυρίως η ίδια η ζωή θα δείξει κατά πόσο θα μπορέσουμε – μια δύσκολη, επαναλαμβάνω, συμφωνία – να την υλοποιήσουμε και να έχουμε άμεσα αποτελέσματα. Συνεπώς και οι Είκοσι Οκτώ – που βρισκόμαστε δυστυχώς κάθε δέκα μέρες πλέον να συζητάμε, να προσπαθήσουμε να λύσουμε ένα δύσκολο γρίφο – θα είμαστε τοποτηρητές. Και οι τουρκικές αρχές επίσης. Και όλοι θα είμαστε υπόλογοι για το αν τηρούμε τις κοινές μας δεσμεύσεις.
Πρέπει όμως μιας και μου δίνετε την ευκαιρία, να πω: Η επίλυση του προσφυγικού προβλήματος έρχεται κατά τη δική μου άποψη μόνο μέσα από το δρόμο της ευρω-τουρκικής συνεργασίας. Και της ευρω-τουρκικής προσέγγισης. Η επιτυχής εφαρμογή αυτής της συμφωνίας κατά την άποψή μου θα είναι και η προϋπόθεση για το προχώρημα της ενταξιακής διαδικασίας, της Τουρκίας στην ΕΕ. Εάν από την άλλη πλευρά δεν υπάρξει ανταπόκριση, αντιλαμβάνεστε ότι ένας στρατηγικός – θέλω να πιστεύω – στόχος της Τουρκίας τον οποίο σταθερά υποστηρίζει η Ελλάδα και η Κύπρος διότι θεωρούμε ότι η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ θα είναι και μοχλός πίεσης για να γίνουν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις στη γείτονα χώρα. Πιστεύω λοιπόν ότι η επιτυχής τήρηση των συμφωνηθέντων είναι ένα κριτήριο και για την προώθηση της ενταξιακής διαδικασίας όπως επίσης βεβαίως και η πορεία των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό. Διότι αντιλαμβάνεστε ότι επιτυχή προώθηση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων και επιτυχή κατάληξη δεν μπορούμε να έχουμε όταν η παράνομη κατοχή του βόρειου τμήματος της Κύπρου συνεχίζεται.
Χ. Τσιγουρής (MEGA): Κύριε Πρόεδρε, σας άκουσα να λέτε ότι οι μονομερείς επιλογές και η λογική των μονομερών ενεργειών έχει μπει στο ψυγείο καθώς έρχεται μια λύση. Η ουσία είναι όμως ότι τα σύνορα παραμένουν κλειστά στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας από τους γείτονές μας και η λύση αυτή ήρθε αφότου τα σύνορα έκλεισαν με τη μονομερή τους πρωτοβουλία. Δεύτερον, μιλήσατε για μια δύσκολη συμφωνία που τώρα πρέπει με τη βοήθεια των εταίρων οι ελληνικές αρχές, η ελληνική πολιτεία να μπορέσει να υλοποιήσει. Θα είναι μεγάλο το βάρος. Θέλω να ρωτήσω αν ο κ. Μουζάλας που μετείχε σε αυτές τις διαπραγματεύσεις θα μετέχει σε αυτή τη συλλογική προσπάθεια.
Α. Τσίπρας: Καταρχήν, θέλω να διευκρινίσω, όταν λέω «έχει μπει στο ψυγείο» το σχέδιο Β κάποιων που ήταν οι μονομερείς ενέργειες και η μετατροπή της Ελλάδας σε μια αποθήκη ψυχών δεν είναι αυτή τη στιγμή το μοναδικό σχέδιο που de facto υλοποιείται. Διότι έχουμε ένα άλλο σχέδιο, το σχέδιο Α το οποίο πρέπει να υλοποιήσουμε. Και αυτό είναι μια νίκη των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Και νομίζω ότι σε αυτό πρέπει να δώσουμε έμφαση. Και είναι μια νίκη όλων όσων σε δύσκολες συνθήκες επιδιώκουμε ευρωπαϊκές λύσεις και παίρνουμε και το πολιτικό κόστος. Αλλά ξέρουμε πάρα πολύ καλά ότι οι εναλλακτικές είναι πολύ-πολύ χειρότερες για όλους μας. Υπ’ αυτή την έννοια θεωρώ – έχοντας ζήσει όλες αυτές τις Συνόδους και ιδίως τις δραματικές προηγούμενες Συνόδους όπου κάποιοι έθεταν βέτο πριν από δέκα μέρες. Θυμηθείτε. Πριν από έντεκα μέρες είχαμε από την πλευρά του Ούγγρου Πρωθυπουργού βέτο για αυτό το σχέδιο. Αλλά το αποδέχτηκε. Θεωρώ λοιπόν ότι αυτό είναι μια επιτυχία. Από κει και πέρα γνωρίζετε ότι οι ενέργειες αυτές ήταν μονομερείς, έξω από το πλαίσιο των αποφάσεων. Χαίρομαι που το αναγνώρισε και ο κ. Μητσοτάκης χθες στη Σύνοδο του ΕΛΚ, που άλλα έλεγε στο εσωτερικό της χώρας αλλά τουλάχιστον στην Ευρώπη εμφανίζεται με μια θέση που συνάδει τόσο με την πραγματικότητα όσο και με την εθνική θέση. Λέω λοιπόν ότι είναι μια επιτυχία το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή, σε πρώτο πλάνο, έχουμε την προσπάθεια προσέγγισης και υλοποίησης μιας ευρωπαϊκής λύσης.
Σε ό,τι αφορά το δεύτερο ερώτημά σας, κ. Τσιγουρή, – σας αρέσει να κάνετε πάντα δυο ερωτήματα – να σας πω ότι αυτή τη στιγμή εδώ βρισκόμαστε για να υλοποιήσουμε μια πολύ δύσκολη και σε δύσκολες συνθήκες εθνική γραμμή. Μέσα σε πολύ δύσκολες συνθήκες, το τελευταίο πράγμα που απασχόλησε τόσο το Γιάννη Μουζάλα που είχαμε μια καθημερινή πολύωρη βασανιστική διαπραγμάτευση, όσο και εμένα, ήταν ζητήματα δευτερεύουσας σημασίας, τα οποία βεβαίως θα τα αντιμετωπίσουμε στην ώρα τους. Όλοι αντιλαμβάνεστε ότι οι κυβερνήσεις συνεργασίας έχουν και τα καλά τους έχουν και τις δυσκολίες τους. Εγώ θέλω να σας πω μονάχα ότι παραμένω σταθερός σε όλα όσα έχω δηλώσει και είμαι βέβαιος ότι θα βρεθεί η χρυσή τομή όταν θα συναντηθώ και με τον Πάνο Καμμένο, αμέσως μετά την επιστροφή του από τις ΗΠΑ – που και αυτός βρίσκεται σε μια εθνική αποστολή.
Θέλω να εξάρω όμως τη συνεισφορά του Γιάννη Μουζάλα όσο και του Πάνου Κάμμένου σε αυτή την δύσκολη προσπάθεια. Χωρίς την δική τους συνεισφορά, χωρίς την συνεισφορά του πρώτου δεν θα είχαμε καταφέρει να έχουμε δημιουργήσει ένα τόσο θετικό κλίμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την ανταπόκριση της Ελλάδας σε μια πρωτοφανή προσφυγική κρίση, χωρίς τη συνεισφορά του δεύτερου δεν θα είχαμε καταφέρει να έχουμε φτάσει σε ένα τόσο τέλειο, θα έλεγα, επίπεδο σε ό,τι αφορά τις υποχρεώσεις μας και το χτίσιμο των θέσεων που χάρη στην ενεργοποίηση του μηχανισμού του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας έχει φτάσει σε τόσο μεγάλο βαθμό.
Ε. Καλογεροπούλου (Παραπολιτικά): Κύριε Πρόεδρε, ήθελα να ρωτήσω το εξής: Οι χώρες που έκλεισαν τα σύνορα θα φιλοξενήσουν πρόσφυγες το επόμενο χρονικό διάστημα; Και τι σας κάνει να είστε αισιόδοξος ότι η Τουρκία θα τηρήσει την συμφωνία από τη στιγμή που και στο παρελθόν υπήρξε συμφωνία η οποία τελικά δεν ίσχυσε με το που προέκυψε;
Α. Τσίπρας: Σε ό,τι αφορά το πρώτο ερώτημά σας, το οποίο δεν αφορά μόνο τους πρόσφυγες που θα μετεγκαθίσταται από την Τουρκία προς την Ευρώπη αλλά και αυτούς που βρίσκονται στην Ελλάδα και πρέπει να μετεγκατασταθούν προς χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι γνωστό ότι κινούμαστε στα πλαίσια της Συμφωνίας που είχαμε από το 2015. Στο Συμβούλιο που έγινε τον Σεπτέμβρη του 2015, πάρθηκε η απόφαση για 160.000 άτομα προς μετεγκατάσταση από Ελλάδα και Ιταλία και στην απόφαση που αφορά την επανεγκατάσταση από την Τουρκία, σήμερα, μιλάμε για 72.000. Αυτές οι 160.000 και οι 72.000 αφορούν την εθελοντική συμμετοχή των κρατών-μελών. Συνεπώς, θα υλοποιηθούν.
Εμείς, αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να προχωρήσει η διαδικασία, να υλοποιηθούν αυτές οι μετεγκαταστάσεις. Θα θέλαμε να υπάρχει αναλογική συμμετοχή όλων των κρατών-μελών, αυτή είναι η θέση μας, την έχουμε διατυπώσει με μεγάλη ένταση, από εκεί και πέρα, αυτή η αντίθεση, την οποία σας περιέγραψα με πολύ γλαφυρό τρόπο πιο πριν, παραμένει στους χώρους της Ένωσης. Η αντίθεση σε αυτούς που αντιλαμβάνονται την Ένωση ως μία à la carte διαδικασία σε ό,τι αφορά την τήρηση των κανόνων και σε αυτούς που θεωρούν ότι η Ένωση πρέπει να έχει κανόνες που όλοι να τους τηρούν. Αυτή η αντίθεση θα ξαναβρεθεί μπροστά μας σε άλλα ζητήματα. Εύχομαι, όχι στο προσφυγικό.
Η θέση η δική μας είναι σαφής και θέλω να σας την επαναδιατυπώσω. Η θέση η δική μας είναι ότι το relocation και το resettlement, η μετεγκατάσταση και η επανεγκατάσταση, δεν πρέπει να είναι σε εθελοντική βάση. Πρέπει να είναι σε αναλογική βάση. Ανάλογα με τον πληθυσμό ή την οικονομική δυνατότητα της κάθε χώρας που θα δεχθεί πρόσφυγες ή μετανάστες. Από εκεί και πέρα, γνωρίζετε ότι θα τηρηθούν οι αποφάσεις που μέχρι σήμερα έχουν παρθεί. Όμως, κάποια στιγμή, είμαι απολύτως βέβαιος ότι «αν ο κόμπος φτάσει στο χτένι», τα ζητήματα αυτά θα ξανατεθούν στο τραπέζι της συζήτησης και αν κάποιοι επιμένουν στο ότι δεν θέλουν να δεχθούν να μοιραστούν κοινές ευθύνες και κοινό βάρος, φαντάζομαι ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι ώστε να συνεισφέρουν. Αν δεν θέλουν να πάρουν πρόσφυγες, πρέπει να έχουν μια οικονομική συνεισφορά. Διότι η Ευρώπη, έχει κανόνες κοινούς. Και δεν μπορεί κάποιοι να τους τηρούν και κάποιοι άλλοι να κάνουν το κορόιδο. Τώρα, στο δεύτερο ερώτημά σας, σε ό,τι αφορά το αν η Τουρκία έχει τηρήσει συμφωνία, δεν είχαμε καταλήξει σε συμφωνία με την Τουρκία ως Ευρωπαϊκή Ένωση – σήμερα καταλήξαμε. Άρα μην προτρέχετε, μην προκαταβάλετε αρνητικά ότι δεν θα εφαρμόσουν όλα όσα έχουν συμφωνήσει. Ας είμαστε εμείς εντάξει από την πλευρά μας, ας προσπαθήσουμε ως Ευρωπαϊκή Ένωση να εφαρμόσουμε αυτά που έχουμε συμφωνήσει και να κρίνουμε και τους γείτονές μας για το αν εφαρμόσουν αυτά για τα οποία έχουν δεσμευθεί.
Α. Αντζολέτος (Σκάι): Μιας και είναι η τελευταία ερώτηση, θα ήθελα να σας ρωτήσω για την αξιολόγηση. Είχατε την ευκαιρία εδώ να συζητήσετε το θέμα και αν έχετε κάποια εκτίμηση σχετικά με το κλείσιμο της αξιολόγησης;
Α. Τσίπρας: Κάθε φορά που συναντιέμαι, έχουμε την ευκαιρία να κουβεντιάσουμε για το θέμα αυτό, παρά το γεγονός ότι δεν αποτελεί πρώτη προτεραιότητα της Ευρώπης εξαιτίας της προσφυγικής κρίσης. Αυτό που πρέπει να σας πω είναι ότι η ελληνική Κυβέρνηση, κατά γενική ομολογία των ευρωπαϊκών θεσμών και των ηγετών με τους οποίους συναντιέμαι, έχει τηρήσει απολύτως τις δεσμεύσεις της. Αυτό που επαναλαμβάνω διαρκώς στις συναντήσεις μου μαζί τους είναι ότι η ελληνική πλευρά θα τηρήσει πλήρως όσα συμφωνήσαμε, δεν θα κάνει λιγότερα από όσα συμφωνήσαμε τον προηγούμενο Ιούλιο, αλλά δεν πρόκειται να κάνει και τίποτε περισσότερο από όσα συμφωνήσαμε τον προηγούμενο Ιούλιο. Τίποτα λιγότερο αλλά και τίποτα απολύτως περισσότερο. Όσοι ζητούν περισσότερα, νομίζω ότι θα πρέπει να κληθούν να δώσουν απαντήσεις για το αν το κάνουν επειδή έχουν επιχειρήματα ή αν το κάνουν επειδή έχουν άλλους στόχους και σκοπούς και θέλουν να εγκαταλείψουν την παρουσία τους στο πρόγραμμα. Είναι ένα ερώτημα το οποίο πιστεύω ότι πολύ σύντομα θα κληθούν να το απαντήσουν. Σε ό,τι αφορά την διαδικασία, νομίζω ότι αυτή τη στιγμή γίνεται διαπραγμάτευση στο πεδίο, άρα πολύ σύντομα θα έχουμε τα αποτελέσματα. Σας ευχαριστώ θερμά.
