Με το που θα σταματήσεις να μαθαίνεις, αρχίζεις να πεθαίνεις. – Άλμπερτ Αϊνστάιν
Όσο μεγαλώνουμε είναι κατά τι δυσκολότερο να παραμείνουμε έξυπνοι, οξύνοες και με ισχυρή μνήμη, στον ίδιο βαθμό με όταν ήμασταν νεότεροι, καθώς η διαδικασία της φυσικής γήρανσης εκδηλώνεται. Ωστόσο, μπορεί κανείς να διατηρηθεί έξυπνος, οξύνους και με ισχυρή μνήμη, εάν ακολουθήσει μια σειρά από επιστημονικά τεκμηριωμένες συμβουλές:
Χρησιμοποιήστε τον εγκέφαλό σας
Όπως λέει ένα ρητό στα αγγλικά “Use it or lose it” (χρησιμοποίησέ του αλλιώς θα το χάσεις). Η εξάσκηση λοιπόν του εγκεφάλου, όπου με οτιδήποτε άλλο, είναι που καθιστά τον εγκέφαλο ισχυρό. Γι’αυτό επιδιώξτε να κάνετε τον εγκέφαλό σας να εργάζεται (και να μην δέχεται πράγματα παθητικά), όπου μπορείτε. Δοκιμάστε τα ακόλουθα:
• Διαβάστε ένα βιβλίο.
• Πηγαίνετε σε μια διάλεξη.
• Κάντε πράξεις με το μυαλό σας, αντί με calculator.
• Ακούστε ραδιόφωνο.
• Παίξτε ένα παιγνίδι.
• Επισκεφτείτε ένα μουσείο.
• Μάθετε μια ξένη γλώσσα.
Αναμείξτε τα πράγματα
Θυμάστε που ως μικρά παιδιά, μερικές φορές είχαμε δοκιμάσει ως παιγνίδι, να μιλάμε, να λέμε κάποιες λέξεις ανάποδα; Ερευνητές από πανεπιστήμια έχουν δημιουργήσει ασκήσεις για τον εγκέφαλο που τις έχουν ονομάσει “neurobics”, οι οποίες προκαλούν τον εγκέφαλό σας να σκεφτεί με νέους τρόπους. Δεδομένου ότι οι πέντε αισθήσεις είναι κλειδί για την μάθηση, χρησιμοποιήστε τις για να εξασκήσετε τον εγκέφαλό σας. Εάν είστε δεξιόχειρας, προσπαθήστε να χρησιμοποιήσετε το αριστερό σας χέρι. Πηγαίνετε στην δουλειά σας από μια νέα διαδρομή. Κλείστε τα μάτια σας και προσπαθήστε να αναγνωρίσετε το φαγητό σας, από την γεύση του.
Σωματική άσκηση
Η φυσική γύμναση, δηλαδή η γυμναστική του σώματός σας και ιδίως ήπιες όπως το περπάτημα ή η κολύμβηση, έχουν επίσης θετικές πνευματικές επιδράσεις. Δεν είναι διαπιστωμένο το πώς ακριβώς συμβαίνει αλλά έχει παρατηρηθεί ότι συμβαίνει. Ενδεχομένως η ήπια σωματική άσκηση, μπορεί να αυξάνει την παροχή αίματος στον εγκέφαλο και να βελτιώνει τις συνδέσεις μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων. Εν πάση περιπτώσει, με το να είστε ενεργός με τέτοιες ήπιες σωματικές δραστηριότητες, ο εγκέφαλός σας επωφελείται επίσης και μπορεί να βοηθήσει στην ισχυροποίηση ή διατήρηση της μνήμης, της φαντασίας, ακόμα και της ικανότητάς να σχεδιάζεται πράγματα.
Πιστέψτε στον εαυτό σας
Αυτά που ακούτε περί της γήρανσης, μπορεί να σας επηρεάσουν, και να συμβάλλουν στην επιδείνωση της μνήμης σας. Γι’ αυτό κυρίως οι μεσήλικες, θα πρέπει να απορρίψουν τα στερεότυπα σχετικά με την γήρανση και την μνήμη και να υιοθετήσουν μια θετική οπτική για τον εαυτό τους. Θα το έχετε δει άλλωστε ότι κάποιος μπορεί να είναι 60 ετών και να έχει προβλήματα μνήμης και συγκέντρωσης και άλλος να είναι 100 ετών και να είναι πνευματικά διαυγής και με πολύ καλή μνήμη.
Υιοθετήστε υγιεινή διατροφή
Η υγιεινή διατροφή, αυτή που είναι καλή για την καρδιά σας και για την περιοχή της μέσης σας, κάνει καλό και στο μυαλό. Αντιθέτως κακό κάνουν οι τροφές με υψηλή χοληστερίνη και αυτές που ανεβάζουν την πίεση. Ακολουθούν ορισμένα tips:
• Να βράζετε ή ψήνετε τα φαγητά αντί να τα τηγανίζετε.
• Να μαγειρεύετε με καλά λιπαρά όπως ελαιόλαδο, σησαμέλαιο, αντί με παχιές κρέμες, βούτυρο και ζωικά λιπαρά.
• Να τρώτε χρωματιστά φρούτα και λαχανικά.
• Να τρώτε ψάρια.
Να προσέχετε τι πίνετε
Ξέρετε ότι πολλά ποτά μπορούν να επηρεάσουν την κρίση σας, το λόγο σας, την κίνησή σας, και την μνήμη. Αλλά γνωρίζετε ότι το αλκοόλ μπορεί να έχει μακροχρόνιες επιδράσεις; Το υπερβολικό ποτό σε βάθος χρόνου, μπορεί να συρρικνώσει τους μετωπιαίους λοβούς του εγκεφάλου σας. Και αυτή η ζημιά μπορεί να διαρκέσει για πάντα, ακόμα και εάν μετά σταματήσετε να πίνετε. Μπορείτε να πίνετε, σε υγιή πλαίσια που σημαίνει ένα ποτό για τις γυναίκες ημερησίως και δύο για τους άντρες.
Παίζετε βιντεοπαιγνίδια
Αρπάξτε το joystick. Πολλές μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι το να παίζετε βιντεοπαιγνίδια, ερεθίζει συγκεκριμένα μέρη του εγκεφάλου, που είναι υπεύθυνα για την μνήμη, την κίνηση, τον σχεδιασμό κ.λπ.. Άλλωστε γιατί να τα απολαμβάνουν μόνο οι νεαροί;
Η μουσική βοηθά τον εγκέφαλο
Να ευχαριστείτε την μητέρα σας που επέμενε να μάθετε πιάνο. Το να παίζεις κάποιο όργανο από νωρίς στην ζωή, σας ξεπληρώσει με πιο καθαρή σκέψη αργότερα. Η εμεπειρία από την μουσική ενισχύει πνευματικές λειτουργίες που ωστόσο δεν έχουν να κάνουν με την μουσική αλλά με την μνήμη και την δυνατότητα σχεδιασμού. Επίσης βοηθάει στην ενίσχυση του συγχρονισμού με τα χέρια. Συν το ότι η ενασχόληση με την μουσική είναι διασκέδαση. Επομένως ποτέ δεν είναι αργά για να ασχοληθείτε.
Κάντε φίλους
Να έχετε φίλους. Το να μιλάτε με άλλους, ενισχύει το μυαλό σας, είτε βρίσκεστε στην δουλειά σας, είτε στο σπίτι, είτε κάπου έξω. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η κοινωνική δραστηριότητα βελτιώνουν και το μυαλό. Γι’ αυτό συμμετάσχετε κάπου ως εθελοντής, παρακολουθήσετε μια τάξη με κάποια μαθήματα ή απλά, καλέστε έναν φίλο!
Να μένετε ήρεμος
Το πολύ άγχος μπορεί να επιδράσει την φαιά ουσία του εγκεφάλου σας, που περιέχει κύτταρα τα οποία αποθηκεύουν και επεξεργάζονται πληροφορίες. Γι’ αυτό παρακάτω, σας παρέχονται ορισμένα tips για να διατηρήστε χαλαροί:
• Πάρτε βαθιές ανάσες.
• Βρείτε κάτι που σας κάνει να γελάτε.
• Ακούστε μουσική.
• Δοκιμάστε γιόγκα ή / και διαλογισμό.
• Βρείτε κάποιον να μιλήσετε.
Να κοιμάστε επαρκώς και καλά
Να κοιμάστε αρκετά πριν και μετά αφού μάθετε κάτι καινούργιο. Χρειάζεστε ύπνο και πριν και μετά. Όταν αρχίζετε και κουράζεστε, είναι δύσκολο να παραμένετε συγκεντρωμένοι σε διάφορα ζητήματα που σας απασχολούν. Και όταν κοιμάστε μετά, αφού έχετε μάθει κάτι καινούργιο, ο εγκέφαλός σας έχει μεγαλύτερη δυνατότητα ταξινόμησης των νέων πληροφοριών, με τρόπο που να είναι ευκολότερο να τις ανακαλέσετε αργότερα, όταν θέλετε. Ένας καλός νυκτερινός ύπνος, είναι ό,τι καλύτερο για την ενίσχυση της μνήμης σας και διάθεσής σας. Οι ενήλικοι χρειάζονται περίπου 7 – 8 ώρες ύπνου κάθε νύχτα.
Βάλτε προτεραιότητες στην εγκεφαλική σας δραστηριότητα
Επειδή η πνευματική ικανότητα είναι πεπερασμένη και καθώς γερνάμε, είναι φυσικό να φθίνει σε κάποιο βαθμό, είναι καλό, να θέτουμε προτεραιότητες έτσι ώστε να μην εξαντλούμε το capacity μας με μη χρήσιμα ή με ολιγότερο χρήσιμα πράγματα. Πόσο δε μάλιστα, που όσο μεγαλώνετε, μπορεί να μην θυμάστε διάφορα, όσο εύκολα τα θυμόσασταν όταν ήσασταν νεότερος. Αυτό όμως είναι φυσιολογικό στην διαδικασία γήρανσης. Σε κάθε περίπτωση, γι’ αυτό ακολουθούν ορισμένα tips:
• Να γράφετε ορισμένα πράγματα σε κάποιο χαρτί.
• Χρησιμοποιήστε το Ημερολόγιο όπως και reminders στις τηλεφωνικές σας συσκευές, ακόμα και σε απλά πράγματα, όπως π.χ. «Να καλέσω την Νίκη» (κάποια φίλη για τα γενέθλια της).
• Να συγκεντρώνεστε σε ένα πράγμα την φορά.
• Να μαθαίνετε νέα πράγματα, με διαδικασία βήμα – βήμα.
Παιγνίδι με τα ονόματα
Έχετε πρόβλημα στο να θυμάστε ονόματα; Πάντα να επαναλαμβάνετε το όνομα αυτού, με τον οποίο μιλάτε. Μπορείτε να το κάνετε μια φορά στην αρχή και μια φορά στο τέλος, λέγοντας π.χ., στην περίπτωση που μόλις γνωρίζετε κάποιον μέσω κάποιου κοινού γνωστού σας, «Λοιπόν Νίκο, από πού γνωρίζεστε με τον Βασίλη;» ή στο τέλος της συζήτησης, λέγοντας «Χάρηκα που τα είπαμε Νίκο!». Επίσης μπορείτε να επαναλαμβάνετε το όνομά του, αν όχι φωναχτά, με την “εσωτερική” φωνή. Τέλος, μπορείτε να επινοήστε μια αστεία εικόνα, κάτι που θα σας έκανε εντύπωση, και συνδυάστε την με το όνομα του προσώπου που έχετε απέναντί σας.
